فرمول افزایش قیمت روزنامه‌ها چیست؟ / هیولای روزنامه‌خواری به‌نام «کاغذ»
- روزنامه خراسان نوشت: هر کاری درد‌هایی دارد و درمان هایی، برای چرخیدن چرخ روزنامه هم هزار درد وجود دارد و هزار درمان! اما بین تمام این دردها، دردی است که درمانی جز خودش ندارد و آن هم کاغذ است. کاغذ بخش اصلی هزینه‌های یک روزنامه را تشکیل می‌دهد که بالا و پایین شدن قیمت‌اش تاثیر مستقیمی بر قیمت تمام شده روزنامه دارد.
این روز‌ها حال روزنامه‌های کشور شبیه بیماری است که سطح هوشیاری پایینی دارد و اعضای خانواده‌اش بالای سر او ایستاده‌اند و هرکدام خاطره‌ای از گذشته، از روز‌هایی که تیراژشان به ده‌ها هزار می‌رسید، تعریف و بعد شیون می‌کنند و در این بین وقتی پزشک معالج بالای سر بیمار حاضر می‌شود از بیماری‌های متعددی حرف می‌زند که مطبوعات ایران با آن دست و پنجه نرم می‌کنند؛ «افزایش قیمت کاغذ»، «افزایش بقیه مواد اولیه» و «رکود بازار و نبود آگهی».
شاید باورتان نشود، اما این روز‌ها مسئولان چاپ روزنامه ها، به دنبال راهکاری هستند تا بتوانند کاغذ را کمی ارزان‌تر تهیه کنند، کلمات را روی آن بریزند و آن‌ها را تبدیل به خبرو گزارش‌هایی کنند تا به دست شما عزیزان برسد در حالی که قیمت تمام شده روزنامه از آن چه به دست شما می‌رسد به مراتب بالاتر است. شاید بد نباشد شما هم بدانید که قیمت کاغذ در طول یکی دو سال اخیر حدود ۶۰۰ درصد افزایش داشته و این افزایش تایک ماه آینده تا ۸۰۰ درصد (به نسبت سال ۹۷) هم پیش بینی می‌شود و دیگر مواد اولیه هم بیش از ۵۰۰ درصد.
این در حالی است که در کنار این افزایش قیمت‌ها رکود اقتصادی طولانی مدت و رکود حاصل از کرونا در همین یکی، دو سال چراغ برخی نشریات را خاموش و چند نشریه را هم مجبور به کم کردن صفحات شان کرده است. امروز می‌خواهیم ضمن بررسی قیمت کاغذ از این مشکلات و راهکار‌های پیش روی مطبوعات بنویسیم. به این امید که مسئولان با حمایت از روزنامه از افزایش قیمت که به کاهش مخاطب منجر می‌شود، جلوگیری کنند.
بحران کاغذ
نگاهی به روند قیمت کاغذ از اوایل سال ۹۷ به بعد نشان می‌دهد که قیمت کاغذ در بازار جهانی هم نوسان‌هایی داشته، اما آن چه الان باعث گران تمام شدن کاغذ می‌شود، نرخ برابری ارز است. در کشور ما با توجه به شمارگان روزنامه‌های موجود و همچنین با در نظر گرفتن مقدار تولید داخل و واردات صورت گرفته در سال گذشته، سالانه به چیزی حدود ۶۰ هزار تن کاغذ روزنامه نیاز است که از این میزان حدود ۱۰ هزار تن در داخل تولید و بقیه آن از طریق کشور‌هایی مثل روسیه، نروژ، هند، کره جنوبی و... تهیه می‌شود.
اوایل سال ۹۷ قیمت کاغذ روزنامه در بازار کیلویی ۲۲۰۰ تومان بود که این رقم در اواخر سال ۹۸ به کیلویی هشت هزار تومان رسید، اما این افزایش چهار برابری پایان گرانی کاغذ نبود. با توجه به بالارفتن قیمت ارز قیمت کاغذ هم بالا می‌رفت. هرچند واردات کاغذ در سال گذشته با ارز ۴۲۰۰ باعث شد قیمت کاغذ روزنامه در بازار به ۱۳ هزار تومان برسد، اما به دلیل تمام شدن این کاغذ‌ها و تخصیص نیافتن ارز ۴۲۰۰ به کاغذ از یک ماه دیگر کاغذ به قیمت حدود ۱۷ هزار تومان در هر کیلو می‌رسد.
همین روند گرانی کاغذ باعث شده که فشار زیادی به روزنامه‌ها بیاید و قیمت تمام شده روزنامه‌ها روز به روز افزایش پیدا کند در صورتی که قیمت روزنامه‌ها تا به حال افزایش نداشته است. با این حال به نظر می‌رسد باید برای این موضوع فکری اساسی شود تا در ادامه روزنامه‌ها مجبور به حذف صفحات یا افزایش قیمت نشوند.
بحران مواد اولیه
در کنار گرانی کاغذ باید به این نکته توجه کرد که با افزایش نرخ ارز، قیمت دیگر مواد اولیه روزنامه هم رو به افزایش گذاشت و باعث شد قیمت تمام شده روزنامه روز به روز بالاتر برود. نگاهی به قیمت زینک و مرکب چاپ رول نشان می‌دهد از اوایل سال ۹۷ تا کنون با افزایش قیمت چند برابری مواد اولیه روبه رو بوده ایم. زینک دو ورقی از قیمت هر ورق ۷۵۰۰ تومان در اوایل سال ۹۷ به هر ورق ۴۱ هزار تومان افزایش یافته و مرکب چاپ رول هم از قیمت هر کیلو ۱۶ هزار تومان به هر کیلو ۸۵ هزار تومان رسیده است که نشان می‌دهد در دیگر مواد اولیه هم افزایش بیش از ۵۰۰ درصد را شاهد بوده ایم.
رکود اقتصادی و کاهش آگهی
بخش بزرگی از هزینه روزنامه‌ها از طریق فروش آگهی تامین می‌شود که متاسفانه در سال‌های اخیر با توجه به رکود اقتصادی طولانی مدت حاکم بر اقتصاد کشور و همچنین رکود اقتصادی ناشی از کرونا این میزان به مقدار قابل توجهی کاهش داشته است و باعث شده گلوی روزنامه‌ها بیشتر فشرده و صفحات آگهی‌ها هم هر روز کمتر از قبل شود. البته این اتفاق در زمان شیوع کرونا مختص کشورمان نبوده و در تمامی جهان رخ داده است. سی‌ان‌بی‌سی، در گزارشی در این خصوص نوشته، درآمد تبلیغاتی صاحبان رسانه‌ها در جهان طی امسال با کاهش ۴۲ میلیارد دلاری روبه رو بوده است.
در این گزارش، دلیل اصلی این کاهش، کم شدن آگهی تبلیغاتی شرکت‌ها اعلام شده که به دلیل آسیب‌های جدی کرونا بر اقتصاد و ایجاد رکود، شرکت‌های تولید کننده حاضر به پرداخت هزینه‌ای برای آگهی‌های تبلیغاتی نبوده اند. این اتفاق در کشور ما هم رخ داده و درآمد روزنامه‌ها و شرکت‌های تبلیغاتی در این مدت با کاهش چشمگیری مواجه شده است. به طور مثال در حالی که در گذشته سیستم بانکی و شرکت‌های خودروسازی همیشه دو آگهی‌دهنده عمده رسانه‌ها بوده‌اند، در سال‌های اخیر به دلیل کاهش بودجه‌های تبلیغاتی و... دیگر سفارش‌های آن‌ها برای انتشار آگهی به رسانه‌ها به حداقل و حتی به صفر رسیده است. حالا حذف شدن این بخش از درآمد رسانه‌ها به یکی از عمده‌ترین منابع مالی آن‌ها ضربه زده و آن‌ها را با مشکل رو به رو کرده است.