پایتخت، در آستانه گذار به تاب آوری آبی

- صفا صبوری دیلمی معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران، در یادداشتی که متعاقب رونمایی و آغاز به کار سامانه پایش و مانیتورینگ بارش و رواناب شبکه مدیریت آب‌های سطحی منتشر شده است، بهره برداری از ۱۳ ایستگاه باران سنج و ۴ ایستگاه آب سنج در نقاط مختلف شبکه را نشانگر نزدیک شدن تهران به الگوی یک شهر تاب آور آبی دانست و از آمادگی مدیریت شهری پایتخت در جهت انتقال تجربیات و درس آموخته‌های فنی مدیریت آب‌های سطحی به شهرداری‌های سایر شهر‌ها و کلانشهر‌های کشور خبر داد.

 متن این یادداشت به شرح ذیل است:

رفتار طبیعت در نتیجه گرم شدن زمین، هر روز غیرمنتظره‌تر می‌شود و به همان میزان، غافلگیری بشر در مواجهه با پدیده‌های طبیعی کم سابقه و مخرب، بیشتر نمود می‌یابد. چرخه تغییرات اقلیمی شرایطی را فراهم ساخته است که نگرانی نسبت به وضعیت غیرقابل پیش بینی رخداد‌های طبیعی، دیگر فقط ویژگی جوامع در حال توسعه نیست، زیرا امکانات، تجهیزات و نیرو‌های امدادی موجود، در خوشبینانه‌ترین شرایط صرفا آماده مواجهه با رخداد‌های تکراری و شناخته شده پیشین می‌باشند. حال آنکه پدیده‌هایی طبیعی روز به روز از روند ثابت و معمول گذشته فاصله می‌گیرند و اینجاست که در می‌یابیم برای ارتقای تاب آوری شهر‌ها و کلانشهر‌های امروزی چه مسیر دشواری پیش رو داریم.

 

طی هفته‌های اخیر، بندر ماهشهر حدود نیمی از متوسط بارش سالانه خود را فقط در عرض ۲ ساعت تجربه کرد. مواجهه با ۹۷ میلیمتر بارندگی در این بازه زمانی کوتاه، اقدامی پیچیده نیست به شرط آنکه شبکه اصلی و فرعی مدیریت رواناب با رویکرد، مبانی و چارچوب صحیح و منطقی طراحی و احداث شده باشند و در عین حال، به درستی مورد پایش و ارزیابی قرار گرفته و نظام نگهداشت شامل لایروبی، نگهداری و مرمت، در زمان مناسب در مورد آن‌ها اعمال شده باشد. در یک کلام، مجموعه تاسیسات زیرسطحی و روسطحی شبکه با تمام ظرفیت برای جمع آوری و هدایت رواناب حاصل از بارندگی آماده باشند. اینکه شهر‌ها و کلانشهر‌های مختلف کشور در چه نقطه‌ای از روند تکمیل زیرساخت‌های اساسی مدیریت سیلاب ایستاده اند، شاخصی است که می‌توان به کمک آن میزان توسعه پایدار و آمادگی آن‌ها مقابل بارش را سنجید؛ بارش‌هایی که هر روز غیرقابل پیش بینی‌تر و چه بسا سیل آساتر می‌شوند.

اما شهر‌های تاب آور مقابل سیلاب‌های شهری یا به عبارتی شهر‌های تاب آور آبی، علاوه بر شبکه و تاسیسات مدیریت سیلاب شامل حوضچه‌های ذخیره و تعدیل سیلاب و کیلومتر‌ها تونل، لوله و کانال جمع آوری و هدایت آب‌های سطحی، مجهز به سامانه‌های پایش بارش و رواناب نیز هستند. سامانه‌هایی برای گردآوری اطلاعات؛ آن هم مجموعه‌ای از اطلاعات عملکردی و کلیدی که نه تنها در ارزیابی کارکرد شبکه و طرح‌های مدیریت سیلاب بلکه حتی در کنترل و پیشگیری از آن نقش حیاتی خواهند داشت. اطلاعات یادشده به مدد سامانه‌های پایش بارش و رواناب، همواره در دسترس مدیران شهری بوده و اتفاقا سامانه‌های هشدار سیلاب نیز بر همین شالوده اطلاعاتی استوار می‌شوند.

تهران که ۵۳۰ کیلومتر از مسیر ۷۰۰ کیلومتری شبکه اصلی مورد نیاز برای مدیریت آب‌های سطحی را با موفقیت پیموده است، حالا علاوه بر این زیرساخت‌های حیاتی، به ۱۳ ایستگاه باران سنج و ۴ ایستگاه آب سنج نیز مجهز شده است؛ تاسیساتی که البته تعداد آن‌ها در افق برنامه سوم توسعه شهر تهران افزایش خواهد یافت. تهران در مسیر توسعه پایدار، بیش از همیشه به الگوی یک شهر تاب آور آبی نزدیک شده است و البته، چون همیشه آماده است تا تجربیات و درس آموخته‌های فنی را در اختیار مدیران سایر شهر‌ها و کلانشهر‌های کشور بگذارد تا سهم همه از باران، ایمنی، طراوت و زیبایی باشد.