کمبود نیرو؛ معضل جدی جامعه پرستاری / ابلاغ پرداخت فوق العاده ویژه کرونا به پرستاران

- مریم حضرتی در نشست ویدیوکنفرانسی با خبرنگاران در آستانه روز پرستار، گفت: حدود ۳۰۰ روز است که کادر درمان و بهداشت زیر فشار مضاعفی به مردم ارائه خدمت می‌کنند که جای سپاسگزاری از آن‌ها دارد. بسیاری از افراد از گروه‌های پزشکی و پرستاری به معنای واقعی کلمه جان‌فشانی کرده و جان‌شان را در طبق اخلاص گذاشتند. پرستاران عهده دار مراقبت از کسانی بودند که شاید خانواده‌های آن‌ها هم ترس داشتند که از این بیماران مراقبت کنند. از همه پرستاران تشکر می‌کنیم.

وی در پاسخ به سوالی درباره قرارداد‌های ۸۹ روزه پرستاران، گفت: ما از ابتدای شیوع بیماری کووید-۱۹ و از آنجایی که در موج اول تعداد اشغال تخت بسیار بالا رفت، دانشگاه‌ها نسبت به گرفتن پرستاران ۸۹ روزه اقدام کردند. البته در بسیاری از بیمارستان‌ها این مشکل را مدیریت کردند و پرستاران ۸۹ روزه به صورت خرید خدمت یا به صورت طرحی و یا تمدید طرح به کار گرفته شدند. طبق آخرین اطلاعات تعداد کمی از افراد هستند که در حال حاضر به صورت ۸۹ روزه در دانشگاه‌ها فعالیت می‌کنند. به طوری که حدود ۲۰۰۰ نفر پرستار ۸۹ روزه در سراسر کشور داریم که گروه‌های مختلف پرستاری را شامل می‌شوند و ۱۰۶۹ نفرشان پرستار و بقیه در حوزه‌های دیگر مشغولند که امیدواریم اگر دانشگاه‌ها از این افراد رضایت دارند، نسبت به خرید خدمت یا به هر صورت دیگر اقدام کنند تا دیگر واژه‌ای به نام پرستار ۸۹ روزه نداشته باشیم.

حضرتی در پاسخ به سوالی درباره حضور نیرو‌های جهادی به جای پرستاران در برخی مراکز درمانی و مراقبتی، گفت: در مراکز بیمارستانی معمولا کمک پرستاران به کار گیری می‌شوند، اما در برخی مراکز برخی افراد آموزش دیده جهادی، برای اقدامات ابتدایی و اولیه مانند کمک به نقل و انتقال بیمار یا غذا خوردن بیمار فعالیت می‌کنند. البته در طرحی که بسیار هوشمندانه در حال اجراست که طرح شهید سلیمانی برای مقابله با کرونا و کاهش مرگ و میر‌های ناشی از آن است، یک بسیج ملی وجود دارد و از تمام گروه‌های درمانی، بهداشتی، هلال احمر، بسیج و... در این طرح شرکت دارند و از افراد آموزش دیده کمک می‌گیرند، اما به هیچ وجه مجاز نیست که کار‌های تخصصی پرستاری به افراد غیر پرستار داده شود.

معاون پرستاری وزارت بهداشت درباره آمار پرستاران مبتلا به کرونا و تعداد شهدای سلامت در این حوزه، اظهار کرد: طی این مدت بیش از ۴۵ هزار پرستار به کرونا مبتلا شده‌اند و به استعلاجی رفته‌اند و در حال حاضر به کار برگشتند. اکنون ۴۰ پرستار در قرنطینه هستند و ۲۱ نفر پرستار مرخصی استعلاجی دارند. در این دوره ۲۰۰ هزار پرستار پای کار بودند و شاید سه الی چهار نفر ترک خدمت کردند. آمار شهدای مدافع سلامت را به دستور وزیر بهداشت کمیته‌ای تشکیل شد و این کمیته زیر نظر معاونت توسعه فعالیت می‌کند که آن‌ها باید آمار را ارائه دهند.

وی درباره وضعیت استخدام پرستاران نیز گفت: مهمترین معضل جامعه پرستاری، امروز کمبود نیرو است و مشکلات زیادی در این زمینه داریم. اگر برخی قوانین را نمی‌توانیم درست اجرا کنیم، به دلیل کمبود نیرو است. اگر قانون ارتقاء بهره‌وری را نمی‌توانیم به طور صحیح اجرا کنیم، به دلیل کمبود نیرو است، اما خوشبختانه در سال ۹۸ تا ۹۹ حدود ۱۰ هزار نیرو جذب کرده‌ایم و با تلاش مستمر و پیگیری‌های وزارت بهداشت و نظام پرستاری موجب شد بتوانیم ۱۰ هزار نیرو جذب کنیم که البته این میزان نمی‌تواند کمبود ما را جبران کند. بر همین اساس مجوز استخدام ۳۰ هزار نیرو گرفته شد و توسط معاونت توسعه روند جذب صورت می‌گیرد که داریم تلاش می‌کنیم که درصد بالایی از این نیرو‌ها به پرستاری اختصاص یابد.

وی درباره استفاده از پرستاران باردار در بخش‌های کووید-۱۹، گفت: از همان زمان که کووید- ۱۹ شیوع پیدا کرد، ابلاغ کردیم که پرستاران پر ریسک که باردارند، بیماری زمینه‌ای دارند یا داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند، از بیمارستان‌های ریفرال و کووید به کار نگیرند که خطری برایشان نداشته باشد که این اتفاق هم افتاد و این افراد در بخش‌ها و بیمارستان‌های غیر کووید ۱۹ فعالیت کنند.

حضرتی، درباره تعرفه گذاری خدمات پرستاری گفت: آن بخشی که به معاونت پرستاری مربوط است، مانند تعیین بسته‌های خدماتی و ...، ما انجام داده‌ایم. سایر بخش‌ها مربوط به شورای عالی بیمه، سازمان برنامه و بودجه و... است. البته جلسات بسیار زیادی در این زمینه برگزار شده است که برخی بخش‌های آن را بر اساس تعرفه گذاری مطرح می‌کنیم.

وی درباره کار افراد بدون تخصص در حیطه پرستاری در برخی بیمارستان‌های خصوصی، گفت: اگر در مراکز درمانی به جای پرستار، گروه‌های غیر پرستار به کار می‌گیرند، تخلف است. حتما این تخلفات را به ما گزارش دهید تا پیگیری کنیم.

معاون پرستاری وزارت بهداشت درباره پرداخت فوق‌العاده ویژه پرستاران، ادامه داد: ما باید دغدغه معیشت پرستاران را داشته باشیم که به همت معاونت توسعه پرداخت فوق العاده ویژه کرونا به دانشگاه‌ها اعلام شده است و دانشگاه‌ها باید فوق العاده ویژه را پرداخت کنند.

حضرتی درباره کاهش کارانه پرستاران، اظهار کرد: یکی از اقدامات برای اصلاح نظام پرداخت این بود که در اسفند ۱۳۹۸، با امضای معاون درمان، توسعه و پرستاری مقرر شد تا کارانه از اضافه کاری جدا شود که این کار در عمده دانشگاه‌ها انجام شده است. از طرفی در بیمارستان‌ها عمل‌های جراحی کم شده و درآمد اختصاصی بیمارستان و به دنبال آن کارانه‌ها کاهش یافته است. به همین دلیل فوق‌العاده ویژه تحقق پیدا کرده است که امیدواریم سریع‌تر در همه دانشگاه‌ها انجام شود.

وی درباره اخذ هزینه درمان از پرستاران مبتلا به کرونا، گفت: در حال حاضر از مردم عادی هم برای کرونا پول درافت نمی‌کنند، چه برسد به پرستاران. اگر مورد خاصی بود به ما اعلام کنید تا پیگیری کنیم. ما ابلاغ کردیم که از پرستاران "های ریسک" در بخش‌های کرونا استفاده نشود. به هر حال ممکن است هر جایی تخلف انجام شود که اگر به ما منعکس شود، پیگیری می‌کنیم.

معاون پرستاری وزارت بهداشت در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: پرستاران ۳۰۰ روز است که در جبهه مقابله با کرونا مبارزه می‌کنند. در حال حاضر ۱۴۴ هزار پرستار در دانشگاه‌های علوم پزشکی و حدود۶۰ هزار پرستار در بخش خصوصی، تامین اجتماعی، دادگستری، نیرو‌های مسلح و ... داریم. ۶۵ درصد نیرو‌های نظام سلامت را پرستاران تشکیل می‌دهند. در زمینه استخدام پرستاران، امیدواریم حداقل بیش از ۵۰ درصد ۳۰ هزار نفری را که مجوز استخدام داریم، به عنوان پرستار جذب کنیم.

حضرتی درباره برنامه‌های وزارت بهداشت برای بهبود خدمات پرستاری در دوران کرونا با توجه به اهمیت مراقبت در این بیماری، گفت: در جریان کووید- ۱۹ نشان داده شد که پرستاران نقش پر رنگی در نظام سلامت دارد و نشان داده شد که در پرستاری، مراقبت از بیماران بسیار حائز اهمیت است. برای ماندگاری پرستاران، تشویق و حمایت و ایجاد انگیزه در پرستاران اقداماتی انجام شد. در بهمن ماه ۱۳۹۸، ابلاغیه‌ای از سوی معاونت توسعه مبنی بر افزایش حقوق ۵۰ درصدی برای کلیه کارکنان نظام سلامت ابلاغ شد. همچنین حقوق نیرو‌های قراردادی و کار معین و تبصره سه، ۴۰ درصد افزایش پیدا کرد و برای جذب نیرو‌های شرکتی پس از جلسات با نماینده‌های پرستاران و معاونت توسعه، ابلاغیه خرید خدمت آن‌ها در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی صادر شد که منجر به ساماندهی پرستاران شرکتی شد.

حضرتی درباره جذب نیرو‌های پرستاری شرکتی گفت: امتیاز ویژه آزمون استخدامی برای پرستاران در نظر گرفته شد و پرستارانی که در کرونا خدمت رسانی کردند، امتیاز ویژه می‌گیرند تا به صورت پیمانی و قراردادی جذب شوند.

معاون پرستاری وزارت بهداشت درباره تقدیر از پرستاران در دوران کرونا ادامه داد: به همت وزیر بهداشت، از ۱۰۰۰ پرستار درگیر مستقیم در بخش‌های کرونا تقدیر شد و امسال به مناسبت روز پرستار تقدیر ویژه‌ای از پرستار بخش‌های مراقبت ویژه کرونا کردیم. در عین حال امسال تعداد بیشتری پرستار به عنوان پرستار نمونه کشوری معرفی خواهند شد.

وی افزود: دستورالعمل‌های مختلفی هم برای تامین وسایل محافظتی پرستاران، خروج پرستاران پرمخاطره از بیمارستان‌های ریفرال و... به دانشگاه‌ها ابلاغ شد. همچنین تمدید طرح کادر پرستاری از ۲۴ ماه به ۳۶ ماه انجام شد که هم مشکل کمبود نیروی ما را کم می‌کرد و هم فرصتی بود برای کادر پرستاری. بروز رسانی پرداخت کارانه و اضافه کار نیز انجام شد.

حضرتی همچنین گفت: در سال گذشته پرستاران ما حدود ۱۸ ماه معوقه داشتند و ضافه کار هم ۱۲ ماه به طور میانگین در کشور معوقه داشتند که در حال حاضر به چهار ماه کاهش یافته است. ایجاد سازوکار عنوان شهید خدمت برای مدافعان سلامتی که در راه دفاع از بیماران شهید شدند از دیگر اقدامات انجام شده بوده است.

حضرتی درباره کمبود پرستار، گفت: ما برای تعداد پرستار یک کف استاندارد داریم. در حال حاضر شاخص کشوری ۱.۱ است که باید به ۲.۵ برسیم. در حوزه کرونا سعی کردیم که کمترین فشار روی پرستاران باشد. اگرچه حتی زمانی که تعداد مبتلایان ما زیاد شد و این افراد از سیستم خارج شدند، این فشار بر روی پرستاران بیشتر شد و برخی پرستاران مجبور شدند، نبود همکاران‌شان را هم جبران کند.

وی افزود: از طرفی از آنجایی که در دوران کرونا بیماران دیگر کمتر به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند، بار بخش‌های دیگر بیمارستان‌ها در بخش‌های بستری، جراحی و... کمتر شده است. بر همین اساس ما از پرستاران بخش‌های دیگر هم برای کمک به پرستاران بخش‌های کووید-۱۹ کمک گرفتیم. اقدام دیگری که انجام دادیم، برنامه ریزی برای توانمندسازی ۵۰۰۰ پرستار در بخش آی سی‌ی جنرال و آی سی یو پیشرفته اقدام کردیم که این اقدام هم می‌تواند کمک بزرگی برای پرستارانمان باشد.

وی درباره پرستاری از بیمارانی که در طرح شهید سلیمانی شناسایی شده و توانایی پرستاری از خود را ندارند، گفت: بیمارانی که نیاز به مراکز مراقبت در منزل دارند، به این مراکز ارجاع داده می‌شوند و در عین حال بازدید در منزل هم در این طرح برای سالمندان یا بیمارانی که امکان مراقبت از آن‌ها در منزل نیست، در این طرح از سوی تیم‌های مراقبتی به آن‌ها کمک می‌شود.

حضرتی درباره ممانعت از حضور همراه برای بیماران کرونایی، گفت: با توجه به وضعیت بیماری کرونا، حضور همراه بیمار در بیمارستان می‌تواند منجر به انتشار عفونت شود. ما برای کنترل عفونت الزام داریم که اجازه ندهیم که همراه بیمار در بخش کووید حضور یابد. در عین حال کمک پرستارانی تربیت شدند که می‌توانند کار‌های اولیه بیمار را انجام دهند؛ بنابراین در حال حاضر بسیاری از بیمارستان‌های ما کمک پرستاران را به کار می‌گیرند و ملزم به انجام این اقدام شدند.

وی درباره خدمات پرستاری در منزل و پوشش بیمه‌ای آن، گفت: یکی از اقدامات مناسب دستورالعمل مراقبت از بیماران کووید ۱۹ بود و دستورالعمل پرستاری در منزل بیماران کرونایی تدوین و تعرفه آن بازنگری و تعیین شد. انتظار داریم خدمات مراقبت از منزل برای بیماران کرونایی زودتر در ستاد ملی کرونا یا شورای عالی بیمه مصوب شود و تحت پوشش بیمه قرار گیرد و بیماران بتوانند از این خدمات مناسب بهره‌مند شوند.

معاون پرستاری وزارت بهداشت گفت: در دوران کرونا، بیش از ۴۵ هزار بیمار کرونایی تحت پوشش خدمات در منزل بودند که این موضوع مراجعه بیماران کرونایی را به بیمارستان‌ها کمتر کرد و در کاهش انتشار عفونت هم بسیار موثر بود. البته اعضای شورای عالی بیمه خود موافق پوشش بیمه‌ای خدمات مراقبت در منزل هستند و امیدواریم هر چه سریعتر این خدمات تحت پوشش بیمه قرار گیرد.

حضرتی درباره سلامت روان پرستاران نیز گفت: این مساله بسیار مهم است. ما در یک شرایط بسیار بحرانی داریم کار می‌کنیم. بعضا افراد جوانی را می‌بینیم که امروز خوب هستند، اما ممکن است فردا نباشند. همه بیماران برایمان عزیز هستند و از دست رفتن هر بیمار، یک ضربه روحی برای پرستاران است. گرچه که آن‌ها این توانایی را دارند و آموزش دیدند که چطور با بحران مقابله کنند، اما این شرایط کار را برایمان سخت کرده است. بر همین اساس به دانشگاه‌ها ابلاغ کردیم که مشاوره رایگان را برای پرستارانی که نیاز به مشاوره دارند، انجام شود.

وی در پاسخ به سوالی درباره به کارگیری پرستاران سال آخر، گفت: این جزئی از کار ما است. چند سال است که این طرح با عنوان "اینتر شیپ" را اجرایی می‌کنیم و دو سال این طرح به صورت پایلوت در دانشگاه اصفهان اجرا شد که اقدامی مورد تایید بود. البته هنوز به صورت رسمی به دانشگاه‌ها ابلاغ نشده، اما در دانشگاه‌هایی مانند اصفهان، شیراز، مشهد و... و. انجام می‌شود که دوره کارآموزی پرستارن سال آخر در بیمارستان‌ها به صورت کارورزی انجام می‌شود.

حضرتی درباره پرستاران شرکتی و عضویت وی در هیات مدیره شرکت‌های آوای سلامت که قرارداد‌های شرکتی پرستاران را می‌بندد، گفت: متاسفانه خانه پرستار موضعی را نمی‌دانم با چه هدفی مطرح کرده بود که بنده عضو هیات مدیره آوا سلامت هستم. اوایلی که در سال ۱۳۹۶ به وزارت بهداشت آمدم، به دلیل تغییر هیات مدیره آوا سلامت و عدم جایگزینی هیات مدیره، چک‌هایی مانده بود که باید این چک‌ها امضا می‌شد و در غیر این صورت حقوق پرستاران شرکتی تا دو یا سه ماه به تعویق می‌افتاد که جایز هم نبود. به همین دلیل قبول کردم و سه تا چهار ماه این مسئولیت سنگین را قبول کردم تا فرد جدیدی جایگزین شود. نمی‌دانم خانه پرستار چه سودی عایدش می‌شود که این موضوع را تبلیغ می‌کند که معاونت پرستاری عضو هیات مدیره شرکت آوا سلامت، است. اصلا اینطور نیست و من عضو این هیات مدیره نیستم، اما بر پرستاران شرکتی که در آوا سلامت قرارداد دارند، نظارت کامل دارم و مسائل مشکلات آن‌ها را به طور کامل بررسی می‌کنم. در عین حال هیات مدیره جدید که در آوا سلامت تشکیل شده، با ما هماهنگ هستند. در حال حاضر ۱۲ هزار نیروی پرستاری در شرکت آوا سلامت داریم و من خودم را مسئول می‌دانم که از حق و حقوق آن‌ها دفاع کنم.

وی درباره جذب پرستار در طرح شهید سلیمانی، گفت: در حال حاضر مراکز بهداشتی به نیرو نیاز دارند و خوشحال می‌شویم که اگر نیرو‌های پرستاری هستند که می‌توانند در این طرح کمک کنند، اقدام کنند.