۷ توصیه آیت الله سبحانی به پژوهشگران

 

 

حضرت ابا محمد امام حسن مجتبی علیه السلام:

 

«انّکُم صِغارُ قَومٍ و یُوشِکُ أن تَکونوا کِبارَ قَومٍ آخَرینَ، فَتَعَلَّمُوا العِلمَ، فَمَن لم یَستَطِعْ مِنْکُمْ أَنْ یَحْفَظَهُ فَلْیَکْتُبْهُ وَ لْیَضَعْهُ فِی بَیْتِهِ؛ شما خردسال قومی (نسلی) هستید که به زودی بزرگان قوم (نسلی) دیگر می‌شوید؛ پس دانش بیاموزید و هریک از شما که نمی‌تواند علم را در حافظه‌اش نگه دارد آن را بنویسد و در خانه‌اش نگه‌داری کند.»

 

مناسبت‌هایی در تقویم ملل و اقوام، گرامی داشته شده که یادآوری و تجلیل آن بسیار مغتنم و ارزشمند است. از جمله این مناسبت‌ها گرامی‌داشت پژوهش و ارج نهادن به انسان‌های عالم و فرهیخته‌ای است که نسبت به مسائل جامعه خصوصاً مسائل فکری و اندیشه‌ای توجه و اهتمام دارند؛ گرامی داشتن تفکر و اندیشه و ارج نهادن به جایگاه انسان که عالی‌ترین شاخصه و تمایز و تفوق‌اش بر سایر مخلوقات به‌واسطه قدرت تفکر و اندیشه اوست و به همین لحاظ «احسن الخالقین» است.

 

 البته گرامی‌داشتن پژوهش باید امری بس بلند و با عظمت باشد و تنها به چند شعار بسنده نشود.

 

این واقعیت را نیک می‌دانیم و تجربه تاریخی تمامی ملل و جوامع گواه آن است که در هر جامعه‌ای که به اندیشه، تفکر و پژوهش اعتنا و توجه شده است؛ رشد، عزت و سربلندی را برای آن جامعه و برای تمام بشریت به دنبال داشته است. اسلام عزیز نیز به پژوهش و تلاش‌های علمی بهای فوق تصوری داده است. سیره پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلم و ائمه معصومین علیهم السلام در این‌باره و اهمیت دادن به آن بهت‌آور است. در سوره قلم به عظمت قلم و آنچه می‌نویسند قسم یادشده است و نیز واژگانی هم، چون افلایتدبرون، افلا یعقلون و افلایعلمون از عبارات پرتکرار در قرآن می‌باشد.

 

 انگیزه‌بخشی و دعوت به کسب علم، «حتی اگر در چین باشد «و یا «در ثریا»، از سوی پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم و به همین مضامین از سوی ائمه اطهارعلیهم السلام مکرر تکرار شده است.

 

البته مسلمانان نیز در عمل به این دستورات و اطاعت و پیمودن راهی که اسلام به آن دعوت می‌کرد به شایستگی حضور یافتند و خوش درخشیدند و در بسیاری از عرصه‌های دانش ازجمله ادب، نقد، صرف، بیان، لغت، هیئت، ریاضیات، نجوم، تربیت، فلسفه و ... قله‌های دانش را فتح نموده و در مدت کوتاهی تمدنی را پایه‌گذاری کردند که از منطقه تاریک و عصر جاهلیت، در کمتر از ۴ قرن، بر تمام تمدن‌های موجود، تفوق یافت و در دنیای بشریت درخشندگی یافت. هر چندصلیبیان و مغول با همدستی، آن عظمت را سوزاندند و نابود کردند، اما اینک با برپایی نظام مقدس اسلامی توسط مرحوم امام «رضوان الله علیه» حرکت مجدد تمدن اسلامی در حال شکوفایی و درخشش می‌باشد که لازم است این فرصت از سوی حوزه‌های علمیه نیز مهم تلقی شود و حوزه¬های علمیه نهایت اهتمام خود را بر نقش‌آفرینی و حضور در این عرصه‌ها به کار گیرند. در همین راستا توجه حوزویان معزز خصوصاً خواهران طلبه و بانوان عالمه را به چند نکته جلب می‌نمایم:

 

۱. در بررسی‌های علمی باید به تقریر علمی توجه شود و بعد از آن، تقریرات را برای چاپ و نشر آماده کنیم؛ به‌خصوص کتاب‌ها و مقالاتی که می‌تواند گره‌ای را باز کند؛

 

۲. لازم است پایان‌نامه‌های شفاف، چاپ شود و روی آن‌ها سرمایه‌گذاری شود. احیای قرآن، احیای نبوت و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم در این دوره مورد تأکید بسیار می‌باشد؛

 

۳. احیاء و بازآفرینی آثار شیعه باید با همتی مضاعف صورت گیرد. متأسفانه بسیاری از آثار شیعه در طول تاریخ از سوی دشمنان نابود و در طول قرون و جنگ‌ها به آتش کشیده شد؛

 

۴. شناخت هجمه و رصد تعرض‌ها و شبهه افکنی‌ها علیه شیعه و تجهیز و توانمندی لازم برای ارایه پاسخ مناسب به این شبهات نیز مورد توجه جدی باشد؛

 

۵. به یادگار نهادن حداقل یک کتاب و اثر علمی از مهم‌ترین کار‌هایی است که باید در زندگی خود انجام دهید؛

 

۶. نوشته‌ای مهم است که از زندگی بشر گره‌گشایی کند، مشکلی را حل نماید، اشکالی را پاسخ دهد و خدمتی را به اسلام و نظام ارائه نماید. شیخ طوسی رحمه الله علیه کتاب «التبیان» را برای رفع خلاء کتب تفسیری در زمان خود نوشتند؛ آری علما چنین روشی داشتند، به همین سبب لازم است پژوهش‌های حوزوی خصوصا پایان‌نامه‌های حوزه با فضای فکری متناسب تألیف شوند؛

 

۷. بهترین قلم آن است که علوم گذشتگان را به آینده منتقل‌کند. لازم است حوزویان و مدارس همین راه را طی کنند.

 

در پایان ضمن گرامی‌داشت هفته پژوهش، از تمامی مدیران و طلاب و محققانی که در ساحت تحقیق و تتبع تلاش و فعالیت می‌کنند و در جهت اعتلای عظمت اسلام می‌کوشند تقدیر و تشکر می‌نمایم و توفیق همگان را از حضرت باری‌تعالی مسألت دارم. موفق و سربلند باشید.