صرفه‌جویی در مصرف سوخت به واسطه ساخت آزادراهها
- طبق اعلام پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، امیرمحمود غفاری درخصوص پروژه‌های آزادراهی این وزارتخانه در سال جهش تولید با اشاره به مزایای ساخت و توسعه آزادراهها در کشور اظهار کرد: توسعه شبکه حمل و نقل از اهم امور مورد توجه دولت‌ها به شمار می‌رود. اهمیت بالای این زیرساخت‌ها در فرآیند توسعه و نقش آن در رشد سایر بخش‌های اقتصادی از یک سو و افزایش سطح خدمت‌رسانی به عموم و ارتقای شاخص‌های اجتماعی از سوی دیگر، دولت‌ها را بر آن می‌دارد تا برای تقویت و توسعه این زیرساخت‌ها در اندیشه تدابیر مناسب باشند.
وی افزود: همانطور که می‌دانید پارامتر‌هایی نظیر کم هزینه بودن، مطلوبیت اقتصادی، سرعت بالا و مطمئن، آسایش حین حرکت، ایمنی و میزان دسترسی، از بایسته‌های ذاتی حمل و نقل مطلوب است و آزادراهها به‌عنوان مهم‌ترین شاهرگ زیربنایی حمل و نقل جاده‌ای در پیکره اقتصادی کشور، علاوه بر دارا بودن اکثر مزایای فوق به‌لحاظ تأثیرگذاری در رشد و توسعه پایدار یکی از شاخص‌های ارزیابی پیشرفت کشور‌ها نیز قلمداد می‌شوند.
تاثیر سرمایه‌گذاری مستقیم در زیرساخت‌های حمل و نقل بر رونق فعالیت‌های اقتصادی
معاون وزیر راه و شهرسازی در پاسخ به سوالی درخصوص تأثیر احداث آزادراهها در توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و پدافند غیرعامل، گفت: سرمایه‌گذاری مستقیم روی زیرساخت‌های حمل و نقلی باعث افزایش سطح دسترسی به مراکز تولید و رونق فعالیت‌های اقتصادی توأم با کاهش هزینه‌های تجارت و نقل و انتقال و همینطور ایجاد محیط رقابت سازنده منتج‌به توسعه و رشد اقتصادی می‌شود.
وی افزود: اصولاً برخی کارشناسان و اقتصاددانان، بر این باورند که برای توسعه یک واحد اقتصادی باید۲ واحد توسعه حمل و نقلی جاده‌ای با هدف دستیابی به حمل و نقل ایمن با راه‌های مطمئن را ایجاد کرد.
وی ادامه داد: در کنار این موضوع، نمی‌توان از نقش بی‌بدیل توسعه آزادراهها در صرفه‌جویی سوخت و صرفه‌جویی فوق‌العاده چشمگیر در مصرف سوخت گذشت. در بحث سوخت تا هزاران میلیارد تومان صرفه‌جویی در پی دارد و در بحث وقت غیرقابل ارزش‌گذاری است!
غفاری تصریح کرد: ازطرف دیگر نقش توسعه آزادراهها در کاهش تصادفات رانندگی و تصادفات ناشی از آن چه در بُعد اقتصادی و چه در بُعد اجتماعی مثال زدنی است. ضمن اینکه رونق ایجاد شده برای جوامع مستقر در مسیر آزادراهها دارای آثار مثبت مختلف اقتصادی و اجتماعی است که در این فرصت امکان تشریح آن وجود ندارد.
نقش راه‌های مواصلاتی متنوع استان‌ها در شکل‌گیری کریدور‌های اقتصادی
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه وجود راه‌های دسترسی مناسب، تبادلات و ارتقای صادرات و واردات کالا، محصولات کشاورزی و کالا‌های تولیدی و همینطور حضور انواع گردشگران (فرهنگی- مذهبی- طبیعت‌گردی و ...) را در پی دارد، اظهار داشت: استان‌هایی که راه‌های مواصلاتی متنوع و ایمن دارند، علاوه بر آنکه به‌عنوان گذرگاه‌های ترانزیتی برای انتقال مسافر یا کالا انتخاب می‌شوند، به‌تدریج کریدور‌های اقتصادی و توسعه‌ای را شکل می‌دهند.
وی ادامه داد: همچنین از توسعه شبکه حمل و نقل به‌عنوان ساده‌ترین طرح پدافند غیرعامل برای جلوگیری از اختلال نقل و انتقالات یاد می‌شود. به عبارت دیگر، وقتی شبکه حمل نقل به هر شکل توسعه پیدا کند و دارای مسیر‌های مختلف جایگزینی حمل و نقلی شود، مشکل احتمالی در یک ناحیه از شبکه با فرض گستردگی آن هم عملاً نمی‌تواند کل شبکه حمل نقل را مختل کند.
وی افزود:از طرفی مورد حمله قرار دادن نقطه به نقطه شبکه برای دشمن فرضی هم عملاً ناممکن و هزینه‌بر خواهد بود. علاوه بر این، توسعه آزادراهها و گسترش آن در کنار راه‌های دیگر علاوه‌بر کمک به تسریع لجستیک نیرو‌های نظامی یا امدادی، در نگاه کلان به شبکه حمل و نقل، مصداق اجرای طرح پدافند غیرعامل برای سیستم حمل و نقل است.
اهمیت ترانزیت در نیل به توسعه پایدار در هر کشور
معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت راه و شهرسازی درخصوص اهمیت آزادراهها در ترانزیت کالا و خدمات تصریح کرد: اهمیت ترانزیت در رشد و توسعه اقتصادی هر کشور در ادبیات حمل و نقلی کریدور‌های توسعه‌ای به گونه‌ای است که از آن می‌توان به‌عنوان پلی برای نیل به توسعه پایدار نام برد.
وی ادامه داد: همین امر سبب شده تا میان کشور‌های مختلف برای جذب کالا‌های ترانزیتی رقابت ایجاد شود. در این میان، جمهوری اسلامی ایران به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود از مزیت بالقوه‌ای برخوردار است، به‌طوری‌که از مجموع سه کریدور بزرگ ترانزیتی جهان، دو کریدور شمال به جنوب و شرق به غرب از خاک کشور ما عبور می‌کند. با توجه به اینکه ایران پتانسیل ترانزیت ۲۰ میلیون تن کالا را دارد، فعال کردن کریدور‌های مزبور و استفاده کامل از ظرفیت‌های ترانزیتی کشور می‌تواند ضمن کسب درآمد‌های ارزی موجب ایجاد اشتغال و توسعه صنعت حمل و نقل کشور شود.
معاون وزیر راه و شهرسازی درخصوص تاثیر ساخت آزادراهها در کاهش مصرف سوخت در حمل و نقل جاده‌ای اظهار داشت: در حال حاضر سالیانه بیش از ۲۴۰ میلیون وسیله نقلیه در آزادراه‌های کشور با سرعت متوسط ۱۱۰ کیلومتر در ساعت تردد می‌کنند. با فرض نبود آزادراهها و تردد این میزان خودرو در راه‌های جایگزین به‌دلیل افزایش ۴۰۰ کیلومتری راه‌های جایگزین و همچنین کاهش سطح سرویس و درنتیجه افزایش میزان مصرف سوخت به‌دلیل افزایش زمان تردد و حجم ترافیک، براساس محاسبات انجام شده، سالانه بیش از ۲۷۰ میلیون لیتر بنزین در آزادراه‌های کشور صرفه‌جویی می‌شود.
وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین زمینه‌های سرمایه‌گذاری که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در رشد و توسعه اقتصادی کشور مؤثر است، سرمایه‌گذاری در آزادراه‌هاست. بیشتر آزادراهها در کشور‌های مختلف جهان با استفاده از سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی احداث می‌شود و تنها در جایی که ضروری است و به دلایلی بخش خصوصی تمایل چندانی ندارد دولت‌ها وارد این عرصه می‌شوند.
غفاری افزود: قانون احداث پروژه‌های عمرانی بخش راه و ترابری ازطریق مشارکت بانک‌ها و سایر منابع پولی و مالی کشور که در دهه ۶۰ ابلاغ گردید، در زمان خود یکی از قوانین پیشرو در حوزه سرمایه‌گذاری زیرساخت‌ها محسوب می‌شد و براساس آن، آزادراه‌های زیادی با سرمایه‌گذاری بانک‌ها و بخش خصوصی احداث گردید. این معاونت، در راستای تحقق اهداف و برنامه‌های تأمین مالی دولت، در تلاش است تا با بکارگیری ظرفیت‌های قانونی موجود من‌جمله قانون و آیین‌نامه احداث پروژه‌های عمرانی بخش راه و ترابری و همچنین ایجاد مشوق‌های لازم برای جذب سرمایه‌گذاری‌ها ازجمله بازار سرمایه، فاینانس داخلی و خارجی، فروش سهام شرکت‌های دولتی، استفاده از منابع صندوق توسعه ملی، مالیات‌های ویژه، منابع حاصل از اصلاح قیمت‌ها و قانون هدفمندی یارانه‌ها و غیره، نسبت به تکمیل و توسعه زیرساخت‌ها ازجمله آزادراه (خارج از بودجه‌های سنواتی طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای) اقدام کند.
معاون وزیر راه و شهرسازی در پاسخ به سوالی درخصوص بررسی چرایی پرداخت عوارض آزادراهی، گفت: عوارض آزادراهی پس از طی مسیر قانونی تصویب خود، صرف امور نگهداری و بهره‌برداری آزادراه، استهلاک سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و توسعه و احداث آزادراه‌های جدید و یا حفظ، نگهداشت و توسعه شبکه راه‌های کشور می‌شود. در هر حالت، نگهداری آزادراهها و راه‌ها، چون موجب حفظ سرمایه گذاری‌های کلان گذشته می‌شود و به‌نوعی یک سرمایه ملی محسوب می‌شود که از اهمیت و اعتبار ویژه‌ای برخوردار است.
وی افزود:ازطرفی، براساس ضوابط موضوع نشریه شماره ۲۹۶ که منطبق بر معیار‌های بین‌المللی است، هزینه نگهداری راه‌ها معادل ۲ تا ۶ درصد ارزش روز احداث همان راه می‌باشد که همه کشور‌های موفق در حوزه توسعه پایدار حمل و نقل به تخصیص کامل این بودجه کاملاً متعهدند و دلیل آن هم این است که راه‌ها سهم ارزشمندی در سلامت اقتصاد یک کشور دارد و سازمان مؤثر کارآمد نگهداری آن‌ها بخش اقتصادی مهمی برای کشور محسوب می‌شود. البته همه این منابع توسط دولت‌ها تأمین نمی‌شود، بلکه کاربران و ذینفعان نیز در تأمین آن مشارکت دارند که بعضاً تحت عنوان مالیات نامشهود Invisible Tax نامیده می‌شود.
اهمیت ساخت کنارگذر‌ها در شهر‌های بزرگ
معاون وزیر راه و شهرسازی درخصوص اهمیت ساخت کنارگذر‌ها در شهر‌های بزرگ، اظهار داشت: احداث کنارگذر‌ها با ویژگی‌های آزادراهی به‌ویژه در کلان‌شهرها، زمینه‌ساز انتقال تردد وسایط نقلیه عبوری از مراکز به خارج از شهرها است. به همین خاطر از مزایای آن می‌توان به مواردی نظیر تسهیل ارتباط بین آزادراهها (حذف حلقه‌های مفقوده ترانزیتی)، افزایش ایمنی تردد و کاهش سوانح درون‌شهری، حذف بخشی از بار ترافیکی وارد شده به شهرها، کاهش هزینه و زمان سفر و همچنین کاهش طول مسیر تردد، کاهش استهلاک به‌خصوص وسایط نقلیه سنگین، کاهش مصرف سوخت به‌دلیل رسیدن به سرعت بهینه و عدم ایستایی پی‌درپی و درنهایت کاهش تولید آلاینده‌های زیست‌محیطی اشاره کرد.
غفاری درخصوص آزادراه‌هایی که در دولت یازدهم و دوازدهم بهره‌برداری شده یا می‌شوند، گفت: مطابق آمار‌های مندرج در سالنامه آماری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، طول آزادراه‌های تحت بهره‌برداری کشور تا پیش از روی کار آمدن دولت یازدهم و دوازدهم برابر با ۲۲۰۳ کیلومتر بوده است که این مقدار تا پایان سال ۱۳۹۸، با افتتاح آزادراه‌های حرم تا حرم (قم- گرمسار)، پل زال- اندیمشک، همت- کرج، قطعه اول تهران- شمال و ... به ۲۵۰۳ کیلومتر ارتقاء یافته است.
وی ادامه داد: مطابق برنامه‌ریزی‌های انجام شده، ۵۰۰ کیلومتر آزادراه دیگر شامل آزادراه‌های کنارگذر جنوبی تهران، کنارگذر شرقی اصفهان، فاز ۲ اراک- خرم‌آباد، باند رفت قطعه دوم تهران- شمال، کنارگذر منجیل، فاز اول تبریز- مرند و ... تا پایان دوره دولت دوازدهم به بهره‌برداری خواهد رسید و بنابراین طول آزادراه‌های تحت بهره‌برداری کشور تا پایان کار دولت دوازدهم به بیش از ۳۰۰۰ کیلومتر افزایش خواهد یافت.