«نیما یوشیج» خالق شعر نیمایی در تاریخ ادبیات فارسی

کاظم کامران شرفشاهی در گفت‌وگو با پیرامون روز بزرگداشت نیما یوشیج گفت: علی اسفندیاری مشهور به نیما یوشیج شاعر نامدار معاصر که طرحی نو در شعر و ادبیات فارسی در انداخت، وی موجب شد تا راهی تازه در ادبیات شعر فارسی گشوده شود و اندیشه ها، احساسات شاعران در قالب نو به مخاطب ارائه شود.

وی در همین راستا ادامه داد: شعر فارسی در دوره‌ای خاص دچار یک رکود شده بود از سوی دیگر آخرین سبک ایجاد شده قبل از نیما یوشیج سبک بازگشت بوده که این سبک نیز به مرور زمان دچار یکنواختی و تکرار شده بود لذا ضرورت سبکی جدید و تازه به خوبی احساس می‌شد.

شرفشاهی به رویکرد نیما یوشیج  در ترویج و توسعه شعرنو اشاره ابراز کرد: نیما یوشیج بنابر ضرورتی که در شعر فارسی احساس کرده بود زمینه را برای ظهور و بروز شعر نو به عنوان سبک و قالبی جدید در دنیای شعر و ادبیات ایران فراهم کرد اگرچه رگه‌های این نگرش پیش از نیما توسط چند شاعر دیگر مطرح شده بود، اما نیما استوار و ثبات بر این سبک تاکید داشت و در این راه کوشید تا شعر نو را از یک تئوری به رویکردی عملیاتی بدل کند.

وی برخورد جامعه با نیما یوشیج را مورد بررسی قرار داد و افزود: سبک شعرنو به خاطر تازگی و نوین بودن با مقاومت و مخالفت‌های مختلفی از سوی برخی از شاعران و ادبای شعر فارسی روبه‌رو شد در این راه نیما ناسزا‌ها و شرارت‌های فراوانی را به جان خرید به‌گونه‌ای که در روزگار نیما ناسزا گفتن به وی حکم فرهیخته بودن برای آنان داشت.

دبیر هجدهمین دوره جشنواره «قلم زرین» در همین راستا ادامه داد: هر کسی تلاش می‌کرد تا به شیوه‌ای نیما یوشیج را به تمسخر بگیرد این روند تا مدتی ادامه پیدا کرد، اما پس از مدتی مقاومت توانست این سبک را در شعر و ادبیات فارسی معرفی و قابل قبول قرار دهد.

شرفشاهی اهمیت و امتیازات شعر نو را مورد بررسی قرار داد و افزود: ایجاد سبک نو در شعر فارسی بستر را تا حدود زیادی برای شاعران باز می‌کرد، زیرا در حوزه شعر کلاسیک شاعران با محدودیت روبرو شده بودند نیما یوشیج کوشید از محدودیت‌های فراوانی که در قالب شعر کلاسیک وجود دارد بکاهد بدین ترتیب شرایطی فراهم شد که شاعران با فراغ بال از اصول و قواعد عروضی و صنایع شعر کلاسیک استفاده کنند و منظور خود را به آسانی بیان کنند همچنین ارتباط بیشتری با مخاطب برقرار کنند.

وی به اندیشه‌های نیما یوشیج در شعر نو اشاره و تصریح کرد: اندیشه‌های نیما اندیشه‌های نوینی بود که تلاش داشت تا از تکرار مکررات بکاهد و این فضای تازه‌ای در شعر فارسی ایجاد کرده بود، اندیشه‌های بلند نیما سبب شد تا به مرور زمان تعداد شاعرانی که به شعرنو گرایش پیدا می‌کردند افزایش پیدا کنند در حقیقت همانگونه که نیما یوشیج مخالفان متعددی داشت موافقان و شاعران جوانی که به سبک او روی آورده بودند نیز افزایش پیدا کردند بدین ترتیب شاهد هستیم شاعرانی مثل شهریار و مهدی اخوان ثالث به شعر نو روی آوردند و در این زمینه آثاری شگفت انگیز، ارزشمند و ارزنده ارائه کردند، گرچه این موج پس از مدتی تا حدودی فروکش کرد و افرادی مانند شهریار از گفتن شعر نو باز ایستادند، اما موج ایجاد شده توسط شعر نیمایی نامیرا بود و همچنان در شعر و ادبیات فارسی در حرکت است.

دبیر هجدهمین دوره جشنواره «قلم زرین» موفقیت‌های شعرنو را مورد بررسی قرار داد و افزود: گذشت زمان و گرایش شاعران مختلف به شعر نو به تدریج زمینه را برای گسترش شعر نیمایی فراهم کرد این شعر توانست خلاقیت‌ها و توانمندی‌های شاعران مختلفی را شکوفا سازد در عین حال حضور شاعران نسل جوان بیش از پیش شتاب گرفت.

شرفشاهی اظهار کرد: نحله‌هایی که در قالب شعر نیمایی وارد عرصه ادبیات فارسی شد توانست به موازات شعر کلاسیک پیش برود البته باید در نظر داشت که شعر نیمایی بخشی از شعر کلاسیک است و قواعد و اصول و سبک شعر کلاسیک همچون اوزان و عروض در آن رعایت می‌شود لذا تنها کسانی می‌توانند شعر نیمایی را به خوبی بیان کنند که احاطه مناسبی بر روی شعر کلاسیک داشته باشند.

وی تاکید کرد: برخی آسیب‌ها که با عنوان شعر نیمایی به تدریج مطرح شد موجب شد عده‌ای بر این باور قرار بگیرند که شعر نو شعری انتزاعی و ساده‌انگارانه است و هر کسی با قرار دادن چند کلمه در کنارهم می‌تواند ادعا کند که شعری را سروده در حالی که شعر نو این گونه نیست، بسیار دیده می‌شود افرادی دلنوشته‌های خود را تحت عنوان شعر سفید که برخاسته از شعر نو است ارائه می‌کنند و معتقدند شعر مدرن سروده اند در حالیکه آنچه آنان بیان کردند در هیچ یک از تعاریف شعر قرار نگرفته و تنها دلنوشته‌هایی است که با عنوان شعر نو به جامعه ارائه می‌شود و این امر زمینه تفکر اشتباه را در افراد ایجاد می‌کند دلنوشته‌هایی که ارائه می‌شود به هیچ عنوان از اصالت شعرنو برخوردار نیست و هرج و مرج در ادبیات را به وجود می‌آورد.

دبیر هجدهمین دوره جشنواره «قلم زرین» پیرامون شعر نیمایی بیان کرد: هر فردی توانای شعر سرودن را ندارد و برای درک درست از شعر ابتدا باید بدانیم که تعریف شاعر چیست شاعر به کسی گفته می‌شود که بتواند در تمام قالب‌های شعری ابیاتی را بسراید و حتی انتخاب قالب را به خود شعر واگذار کند نه اینکه شاعر به سمت غالب برود به عنوان مثال شاعری همانند پزشکی است که علم کافی پیرامون همه دارو‌ها را دارد و برای هر بیماری داروی خاص همان بیماری را تجویز میکند و تنها به یک دارو اکتفا نمی‌کند.

وی بیان کرد: شاعرانی که مدعی شعر نو هستند عموما هیچ اعتقادی به شعر کلاسیک ندارند و نمی‌توانند حتی چند بیت شعر کلاسیک بگویند در مجموع شعر نیمایی بنا به ضرورت‌هایی که در جامعه ادبیات بود شکل گرفت. می‌توان به جرات گفت اهمیت شعر کلاسیک همچنان پابرجاست و بسیاری از سروده‌ها در قالب شاهکار‌های شعر کلاسیک عرضه می‌شود در کنار آن نیز شعر‌های ارزنده در قالب شعر نو تولید می‌شود که در جای خود و در طی سالیان اخیر قابل توجه است و زمینه برای فعالیت در شعر نو بسیار گسترده شده است امیدواریم باز هم شاهد آفرینش آثاری ماندگار باشیم.

شرفشاهی پیرامون سرودن شعر نو خاطرنشان کرد: شاعران جوان باید بدانند که برای سرودن شعر نو حتماً باید به توجه به عناصری همچون عروض و قافیه و آشنایی کامل به آنان سروده شود و در عین حال شعر نیمایی را سهل نگیرند شعر نو دارای قواعد و دشواری‌های خاصی است که هر شاعر برای سرودن آن باید توانمندی‌ها لازم را داشته باشد.