بررسی آثار منفی کسری بودجه بر اقتصاد کشور
در برنامه پایش بحث‌های درخصوص میزان کسری بودجه سال ۹۹، آثار منفی آن بر اقتصاد کشور، واقعیات کسری بودجه و راه‌های جبران این کسری بحث‌های شکل گرفت.
خبرگزاری میزان -
سبحانیان در رابطه با واقعیت کسری بودجه با وجود نفت و صادرات؛ اظهار داشت: «هر ساله منابع بودجه بیش از گذشته می‌شود، ولی از آن طرف با رشد بیشتری مصارف بودجه افزایش می‌یابد و مهم موضوع تعادل مصارف و منابع بودجه است. کشور ما کشور ثروتمندی هستیم، اما در هزینه‌کرد متناسب با محدودیت منابع انجام نشده و همین موضوع موجب کسری بودجه شده است. با وقوع تحریم، جبران این کسری بودجه از منابع غیراقتصادی و تورم‌زا بیشتر هم شد.»
مسعود براتی کارشناس تحریم، در رابطه با پذیرش یا عدم پذیرش اقدامات FATF افزود: «FATF یک سازمان بین الدولی است که به کشور‌ها در روابط بانکی داخلی و خارجی توصیه‌هایی می‌کند. کشور ما نیز متاسفانه در سال ۹۵، ۴۱ اقدام را پذیرفت، ولی این اقدامات اشتباه بود و منافع ما را تامین نمی‌کرد. در سال ۹۸ هم در لیست سیاه قرار گرفتیم و دچار محدودیت‌هایی قرار گرفتیم. اما آیا این محدودیت‌ها جه اثراتی داشته است؟ اقتصاد کشور ما تحت شدیدترین تحریم‌های اقتصادی آمریکا قرار دارد. حال با اجرای اقدامات FATF به ما کمکی می‌کند یا خیر؟ شواهد و کار‌های کارشناسی این ۴۱ اقدام نه تنها کمکی به اقتصاد نمی‌کرد بلکه باعث شدیدتر و دقیق‌تر شدن تحریم‌ها می‌شد. آثار مخالفت با FATF نیز در دور زدن تحریم‌ها کاملا مشهود است. طبق ادعای منابع غربی مثل رویترز فروش نفت، فرآورده‌های نفتی و میعانات گازی به بیش از ۱ میلیون بشکه در روز رسیده است.»
این تحلیلگر سیاست خارجی در رابطه با تاثیر پذیرش یا عدم پذیرش FATF بر قیمت دلار، اظهار داشت: «مسئله مردم در حال حاضر نرخ ارز است. آدرس دادن به FATF یک آدرس غلط است. سوال مردم این است که ارز‌های حاصل از ارز‌های صادراتی محصولات نفتی و غیرنفتی ما کجاست؟ آقای همتی گفتند ۷ میلیارد دلار کارتون خواب‌ها صادر کرده اند و بازنگشته است، این یعنی مشکل و حفره وجود دارد و اگر رفع شود بازار آرامش خواهد یافت و ارز کاهش خواهد یافت.»
سبحانیان در رابطه با اخذ مالیات از مردم و تولیدکنندگان افزود: «علت اصلی کسری بودجه در کشور ما اتکای بیش از اندازه ما به درآمد نفتی بوده است و ما را از اصلاحات اساسی در اقتصاد کشور بازداشته است. مدیریت هزینه‌کرد و بهینه‌سازی منابع با متنوع‌سازی درآمد‌های مالیاتی به دلیل نشستن سر سفره نفت، همواره به وقوع نپیوسته است. بایستی به سمت افزایش پایه‌های مالیاتی و کاهش بار مالیات بر بخش شفاف و پردازنده مالیات برویم. ما تولیدکننده‌ای که مالیات می‌دهد را آنقدر مالیاتش را افزایش می‌دهیم تا درآمد پیش‌بینی شده در بودجه را تامین کنیم. باید تور مالیات را افزایش داد و معافیت‌های مالیاتی را حذف کرد و فرار مالیاتی را به شدت کاهش داد.»
مسعود براتی در رابطه با مسئله گروه‌های پرقدرتی که از پرداخت مالیات فرار می‌کنند، اظهار داشت: «مسئله مالیات مسئله اقتصاد سیاسی نیز دارد؛ گروه‌هایی که می‌خواهیم مشمول مالیات کنیم، گروه‌های بسیار قدرتمندی هستند، اول اینکه باید شفاف‌سازی بکنند و در نهایت نیز مالیات واقعی خود را بپردازند که به شدت با این موضوع مخالفت می‌کنند.»
تحلیلگر حوزه تحریم، در رابطه با عدم شفافیت تراکنش‌های مالیاتی افزود: «ما مشاغل خاصی در اقتصاد کشور داریم که درآمد‌های جدی دارند و اقتصاد ما این ایراد را دارد که آدم‌ها می‌توانند با حساب‌های شخصی کار‌های بزرگی نیز انجام دهند که رصد نمی‌شود و متاسفانه دلالیزه شدن اقتصاد ما نیز در حال بزرگ شدن است؛ لذا گرفتن مالیات از این حساب‌ها اتفاق بسیار مهمی است و اقتصاد واقعی کشور می‌تواند نفس بکشد.»
این تحلیلگر مسائل خارجی در رابطه با قیمت دارو و وضعیت انسولین با توجه به پرداخت ارز ۴۲۰۰ تومانی به این داروها، اظهار داشت: «ما در ۶ ماهه ابتدای سال ۹۹ بیش از ۱۰ درصد ۶ ماهه مشابه سال قبل واردات داشتیم پس میزان واردات آن با ارز ۴۲۰۰ تومانی به اندازه تقاضای کشور است، اما نکته‌ای که وجود دارد مصرف بیمه‌ای انسولین به شدت کاهش یافته است و این نکته بدین معناست که میزان فروش در مسیر استاندارد درنظر گرفته شده کاهش پیدا کرده و انحرافی در مسیر توزیع اتفاق افتاده است. ارز ۴۲۰۰ تومانی با ارز بازار انگیزه برای این انحراف را ایجاد کرده است و ارز چند نرخی ایجاد فساد می‌کند. البته ارز تک نرخی نباید به ارز بازار ازاد تعبیر شود؛ بنابراین باید اصلاح سیاست ارزی اتفاق بیافتد. در کنار این موضوع سامانه تیتک که مسیر توزیع را شفاف می‌کند و رصد می‌شود، باید تکمیل و مورداستفاده قرار گیرد.»
سبحانیان در رابطه با عدم جهش قیمت ارز در کشور‌های همسایه جنگ‌زده ایران؛ اظهار داشت: «ریشه بسیاری از مشکلات در کسری بودجه است؛ افزایش سرسام‌آور نقدینگی مهم‌ترین عامل تورم اقتصاد است؛ حال این افزایش نقدینگی عمدتا از محل کسری بودجه اتفاق می‌افتد. ممکن است آغاز این کسری، مسئله تحریم باشد یا فروش نفت نداشته‌اید یا مشکلی در تامین ارز خواهید داشت؛ سیاست‌های در پیش گرفته شده، همه باعث افزایش تقاضای ارز می‌شود و شما مشکل عرضه ارز دارید این دو موضوع موجب ایجاد تورم‌های بیشتر در اقتصاد خواهد شد و نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند. انتظارات تورمی نیز موجب افزایش و جهش قیمت ارز می‌شود. این نکته مهم است که اگر ما در حوزه سیاست داخلی نتوانیم تدابیر لازم را انجام دهیم فارق از روی کار آمدن هر کاندیدی در آمریکا، ما شاهد افزایش نگران‌کننده نرخ ارز خواهیم بود. امیدواریم تعلل‌های انجام شده در سه سال اخیر امسال تکرار نشود.»
سبحانیان در رابطه با حل مشکل کسری بودجه گفت: «بودجه کشور متولی اصلی دولت است و اصلاح آن بر عهده دولت است. اصل اصلاحات در دولت باید اتفاق بیافتد و تایید مجلس را بگیرد. اخیرا در مجلس با همت ریاست محترم مجلس و کمیسیون برنامه و بودجه یک طرحی ایجاد شد که حداقلی‌ترین انتظارات اصلاح بودجه در آن تهیه شده است. از یک سمت منابع پایدار و مدیریت هزینه‌ای بودجه ۱۴۰۰ را تامین کرده است و باید سریع‌تر اجرا شود.»
مسعود براتی در رابطه با انتخابات آمریکا و تاثیر آن بر اقتصاد ایران، اظهار داشت: «تفاوت بایدن با ترامپ تفاوت پاییز و زمستان است؛ اگر در برابر سرما پاییز و شدت بیشتر آن در زمستان فکری نکنیم؛ شما را دچار مریضی خواهد کرد. حتی پاییز گول‌زننده‌تر هم هست، دموکرات‌ها نیز همواره از این ویژگی خود استفاده می‌کنند. انتخابات آمریکا بر مناسبات جهانی خواهد داشت، ایران هم مستثنی نیست، اما آن بزرگ‌نمایی که در داخل کشور ایجاد شده است؛ بیشتر تلاش‌های رسانه‌ای با اهداف خاص است. در واقعیت، اما بیشترین تحریم‌ها در دوره اوباما دموکرات علیه ایران وضع شده است. آقای ترامپ جمهوری‌خواه نیز همان تحریم‌های اوباما را پی گرفت و فقط حجمش را کامل‌تر کرد مثلا صنعت فولاد را نیز به تحریم‌ها اضافه کرد. دموکرات‌ها و جمهوری‌خواه‌ها کارنامه مشخصی در مقابله با ایران دارند و همان بحثی که ابتدا گفتم اگر تدبیر نداشته باشیم، در هوای پاییزی و زمستانی ضربه خواهید خورد و در هوای پاییزی ضربه به مراتب سنگین‌تر خواهد بود. این سرما و تحریم است و باید اقتصاد ما از درون درست شود. گندم در سال ۹۱، ما واردکننده گندم بودیم؛ ولی الان دیگر وارداتی انجام نمی‌دهیم. بنزین نیز به همین نحو است، فارغ از اینکه چه کسی می‌شود ما باید در داخل هوشیار باشیم و تدبیرات لازم را انجام دهیم.»
این کارشناس مسائل سیاست خارجی در رابطه با وعده بازگشت به برجام بایدن، اظهار داشت: «پس از خروج آمریکا از برجام بیش از ۶۰ اقدام تحریمی اضافه بر ایران اعمال کردند، اگر بازگشت به برجام بدون تعیین و تکلیف این ۶۰ اقدام تحریمی باشد، عملا بازگشت به برجام مفهومی ندارد. آقای بایدن نیز کاملا مبهم است. سیاست آمریکا به دنبال شرطی‌سازی است و در سطح رسانه نیز این رویکرد را ادامه داده‌اند. دموکرات‌ها به دنبال همان فشار حداکثری هستند، ولی با روکش مذاکره و دیپلماسی؛ اصطلاحا دیپلماسی با پشتوانه فشار را در پیش می‌گیرند.»
سبحانیان در پایان افزود: «هر سیاست حمایتی برای اقشار ضعیف باید یک مولفه را درنظر بگیرد، آن هم اینکه به کسری بودجه بیشتر دامن می‌زند یا خیر. متاسفانه هم در دولت هم بعضا در مجلس تصمیم‌گیری‌هایی می‌شود که یک دور باطل تورم و حمایت از مردم با سیاست‌های تورم‌زا ایجاد می‌شود که تنها تورم را بیشتر و پایدارتر می‌کند. انشاالله فهم مشترکی بین نخبگان، دولت و مجلس در این موضوع شکل بگیرد که با راهکار‌های تورم‌زا به کمک مردم برای مقابله با تورم نروند.»
- سید هادی سبحانیان کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه و مسعود براتی تحلیلگر سیاست خارجی مهمان برنامه یک‌شنبه شب پایش بودند که درخصوص میزان کسری بودجه سال ۹۹، آثار منفی آن بر اقتصاد کشور، واقعیات کسری بودجه و راه‌های جبران آن کسری به گفتگو پرداختند.
سبحانیان در رابطه با واقعیت کسری بودجه با وجود نفت و صادرات؛ اظهار داشت: «هر ساله منابع بودجه بیش از گذشته می‌شود، ولی از آن طرف با رشد بیشتری مصارف بودجه افزایش می‌یابد و مهم موضوع تعادل مصارف و منابع بودجه است. کشور ما کشور ثروتمندی هستیم، اما در هزینه‌کرد متناسب با محدودیت منابع انجام نشده و همین موضوع موجب کسری بودجه شده است. با وقوع تحریم، جبران این کسری بودجه از منابع غیراقتصادی و تورم‌زا بیشتر هم شد.»
استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی در رابطه با به کارگیری منابع تورم‌زا در بودجه، گفت: «بودجه هیچ وقت روی کاغذ کسری ندارد، چون هرچه منابع داشته باشید؛ آن را مصرف می‌کنید. مهم این است که منابع ایجاد شده منابع اقتصادی است یا خیر. منابع تورمی و غیراقتصادی آثار بسیار بدی برای اقتصاد دارد و پایدار هم نیست؛ بنابراین این نکته را نمی‌توان به عنوان عدم وجود کسری بودجه در نظر گرفت.»
مسعود براتی کارشناس تحریم، در رابطه با پذیرش یا عدم پذیرش اقدامات FATF افزود: «FATF یک سازمان بین الدولی است که به کشور‌ها در روابط بانکی داخلی و خارجی توصیه‌هایی می‌کند. کشور ما نیز متاسفانه در سال ۹۵، ۴۱ اقدام را پذیرفت، ولی این اقدامات اشتباه بود و منافع ما را تامین نمی‌کرد. در سال ۹۸ هم در لیست سیاه قرار گرفتیم و دچار محدودیت‌هایی قرار گرفتیم. اما آیا این محدودیت‌ها جه اثراتی داشته است؟ اقتصاد کشور ما تحت شدیدترین تحریم‌های اقتصادی آمریکا قرار دارد. حال با اجرای اقدامات FATF به ما کمکی می‌کند یا خیر؟ شواهد و کار‌های کارشناسی این ۴۱ اقدام نه تنها کمکی به اقتصاد نمی‌کرد بلکه باعث شدیدتر و دقیق‌تر شدن تحریم‌ها می‌شد. آثار مخالفت با FATF نیز در دور زدن تحریم‌ها کاملا مشهود است. طبق ادعای منابع غربی مثل رویترز فروش نفت، فرآورده‌های نفتی و میعانات گازی به بیش از ۱ میلیون بشکه در روز رسیده است.»
این تحلیلگر سیاست خارجی در رابطه با تاثیر پذیرش یا عدم پذیرش FATF بر قیمت دلار، اظهار داشت: «مسئله مردم در حال حاضر نرخ ارز است. آدرس دادن به FATF یک آدرس غلط است. سوال مردم این است که ارز‌های حاصل از ارز‌های صادراتی محصولات نفتی و غیرنفتی ما کجاست؟ آقای همتی گفتند ۷ میلیارد دلار کارتون خواب‌ها صادر کرده اند و بازنگشته است، این یعنی مشکل و حفره وجود دارد و اگر رفع شود بازار آرامش خواهد یافت و ارز کاهش خواهد یافت.»
سبحانیان در رابطه با اخذ مالیات از مردم و تولیدکنندگان افزود: «علت اصلی کسری بودجه در کشور ما اتکای بیش از اندازه ما به درآمد نفتی بوده است و ما را از اصلاحات اساسی در اقتصاد کشور بازداشته است. مدیریت هزینه‌کرد و بهینه‌سازی منابع با متنوع‌سازی درآمد‌های مالیاتی به دلیل نشستن سر سفره نفت، همواره به وقوع نپیوسته است. بایستی به سمت افزایش پایه‌های مالیاتی و کاهش بار مالیات بر بخش شفاف و پردازنده مالیات برویم. ما تولیدکننده‌ای که مالیات می‌دهد را آنقدر مالیاتش را افزایش می‌دهیم تا درآمد پیش‌بینی شده در بودجه را تامین کنیم. باید تور مالیات را افزایش داد و معافیت‌های مالیاتی را حذف کرد و فرار مالیاتی را به شدت کاهش داد.»
مسعود براتی در رابطه با مسئله گروه‌های پرقدرتی که از پرداخت مالیات فرار می‌کنند، اظهار داشت: «مسئله مالیات مسئله اقتصاد سیاسی نیز دارد؛ گروه‌هایی که می‌خواهیم مشمول مالیات کنیم، گروه‌های بسیار قدرتمندی هستند، اول اینکه باید شفاف‌سازی بکنند و در نهایت نیز مالیات واقعی خود را بپردازند که به شدت با این موضوع مخالفت می‌کنند.»
تحلیلگر حوزه تحریم، در رابطه با عدم شفافیت تراکنش‌های مالیاتی افزود: «ما مشاغل خاصی در اقتصاد کشور داریم که درآمد‌های جدی دارند و اقتصاد ما این ایراد را دارد که آدم‌ها می‌توانند با حساب‌های شخصی کار‌های بزرگی نیز انجام دهند که رصد نمی‌شود و متاسفانه دلالیزه شدن اقتصاد ما نیز در حال بزرگ شدن است؛ لذا گرفتن مالیات از این حساب‌ها اتفاق بسیار مهمی است و اقتصاد واقعی کشور می‌تواند نفس بکشد.»
این تحلیلگر مسائل خارجی در رابطه با قیمت دارو و وضعیت انسولین با توجه به پرداخت ارز ۴۲۰۰ تومانی به این داروها، اظهار داشت: «ما در ۶ ماهه ابتدای سال ۹۹ بیش از ۱۰ درصد ۶ ماهه مشابه سال قبل واردات داشتیم پس میزان واردات آن با ارز ۴۲۰۰ تومانی به اندازه تقاضای کشور است، اما نکته‌ای که وجود دارد مصرف بیمه‌ای انسولین به شدت کاهش یافته است و این نکته بدین معناست که میزان فروش در مسیر استاندارد درنظر گرفته شده کاهش پیدا کرده و انحرافی در مسیر توزیع اتفاق افتاده است. ارز ۴۲۰۰ تومانی با ارز بازار انگیزه برای این انحراف را ایجاد کرده است و ارز چند نرخی ایجاد فساد می‌کند. البته ارز تک نرخی نباید به ارز بازار ازاد تعبیر شود؛ بنابراین باید اصلاح سیاست ارزی اتفاق بیافتد. در کنار این موضوع سامانه تیتک که مسیر توزیع را شفاف می‌کند و رصد می‌شود، باید تکمیل و مورداستفاده قرار گیرد.»
سبحانیان در رابطه با عدم جهش قیمت ارز در کشور‌های همسایه جنگ‌زده ایران؛ اظهار داشت: «ریشه بسیاری از مشکلات در کسری بودجه است؛ افزایش سرسام‌آور نقدینگی مهم‌ترین عامل تورم اقتصاد است؛ حال این افزایش نقدینگی عمدتا از محل کسری بودجه اتفاق می‌افتد. ممکن است آغاز این کسری، مسئله تحریم باشد یا فروش نفت نداشته‌اید یا مشکلی در تامین ارز خواهید داشت؛ سیاست‌های در پیش گرفته شده، همه باعث افزایش تقاضای ارز می‌شود و شما مشکل عرضه ارز دارید این دو موضوع موجب ایجاد تورم‌های بیشتر در اقتصاد خواهد شد و نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند. انتظارات تورمی نیز موجب افزایش و جهش قیمت ارز می‌شود. این نکته مهم است که اگر ما در حوزه سیاست داخلی نتوانیم تدابیر لازم را انجام دهیم فارق از روی کار آمدن هر کاندیدی در آمریکا، ما شاهد افزایش نگران‌کننده نرخ ارز خواهیم بود. امیدواریم تعلل‌های انجام شده در سه سال اخیر امسال تکرار نشود.»
سبحانیان در رابطه با حل مشکل کسری بودجه گفت: «بودجه کشور متولی اصلی دولت است و اصلاح آن بر عهده دولت است. اصل اصلاحات در دولت باید اتفاق بیافتد و تایید مجلس را بگیرد. اخیرا در مجلس با همت ریاست محترم مجلس و کمیسیون برنامه و بودجه یک طرحی ایجاد شد که حداقلی‌ترین انتظارات اصلاح بودجه در آن تهیه شده است. از یک سمت منابع پایدار و مدیریت هزینه‌ای بودجه ۱۴۰۰ را تامین کرده است و باید سریع‌تر اجرا شود.»
مسعود براتی در رابطه با انتخابات آمریکا و تاثیر آن بر اقتصاد ایران، اظهار داشت: «تفاوت بایدن با ترامپ تفاوت پاییز و زمستان است؛ اگر در برابر سرما پاییز و شدت بیشتر آن در زمستان فکری نکنیم؛ شما را دچار مریضی خواهد کرد. حتی پاییز گول‌زننده‌تر هم هست، دموکرات‌ها نیز همواره از این ویژگی خود استفاده می‌کنند. انتخابات آمریکا بر مناسبات جهانی خواهد داشت، ایران هم مستثنی نیست، اما آن بزرگ‌نمایی که در داخل کشور ایجاد شده است؛ بیشتر تلاش‌های رسانه‌ای با اهداف خاص است. در واقعیت، اما بیشترین تحریم‌ها در دوره اوباما دموکرات علیه ایران وضع شده است. آقای ترامپ جمهوری‌خواه نیز همان تحریم‌های اوباما را پی گرفت و فقط حجمش را کامل‌تر کرد مثلا صنعت فولاد را نیز به تحریم‌ها اضافه کرد. دموکرات‌ها و جمهوری‌خواه‌ها کارنامه مشخصی در مقابله با ایران دارند و همان بحثی که ابتدا گفتم اگر تدبیر نداشته باشیم، در هوای پاییزی و زمستانی ضربه خواهید خورد و در هوای پاییزی ضربه به مراتب سنگین‌تر خواهد بود. این سرما و تحریم است و باید اقتصاد ما از درون درست شود. گندم در سال ۹۱، ما واردکننده گندم بودیم؛ ولی الان دیگر وارداتی انجام نمی‌دهیم. بنزین نیز به همین نحو است، فارغ از اینکه چه کسی می‌شود ما باید در داخل هوشیار باشیم و تدبیرات لازم را انجام دهیم.»
این کارشناس مسائل سیاست خارجی در رابطه با وعده بازگشت به برجام بایدن، اظهار داشت: «پس از خروج آمریکا از برجام بیش از ۶۰ اقدام تحریمی اضافه بر ایران اعمال کردند، اگر بازگشت به برجام بدون تعیین و تکلیف این ۶۰ اقدام تحریمی باشد، عملا بازگشت به برجام مفهومی ندارد. آقای بایدن نیز کاملا مبهم است. سیاست آمریکا به دنبال شرطی‌سازی است و در سطح رسانه نیز این رویکرد را ادامه داده‌اند. دموکرات‌ها به دنبال همان فشار حداکثری هستند، ولی با روکش مذاکره و دیپلماسی؛ اصطلاحا دیپلماسی با پشتوانه فشار را در پیش می‌گیرند.»
سبحانیان در پایان افزود: «هر سیاست حمایتی برای اقشار ضعیف باید یک مولفه را درنظر بگیرد، آن هم اینکه به کسری بودجه بیشتر دامن می‌زند یا خیر. متاسفانه هم در دولت هم بعضا در مجلس تصمیم‌گیری‌هایی می‌شود که یک دور باطل تورم و حمایت از مردم با سیاست‌های تورم‌زا ایجاد می‌شود که تنها تورم را بیشتر و پایدارتر می‌کند. انشاالله فهم مشترکی بین نخبگان، دولت و مجلس در این موضوع شکل بگیرد که با راهکار‌های تورم‌زا به کمک مردم برای مقابله با تورم نروند.»
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *