کاهش سودآوری ایران از محصولات باغی؛ صادرات انار بدون آورده ارزی

_ روزنامه ایران نوشت: انار با دانه‌های جواهر مانندش یکی از محصولات باغی است که از اقبال ویژه‌ای در میان همه برخوردار است. از خاصیت‌های این میوه بهشتی هرچه بگوییم کم است و شاید جزو معدود میوه‌هایی باشد که حتی پوست آن هم ارزش دارد و در صنایع رنگسازی استفاده می‌شود. هر چند کشور ما سومین تولید کننده انار در دنیاست، اما به‌نظر می‌رسد نتوانسته‌ایم از این مزیت خدادادی به نحو احسن بهره ببریم و به‌دلیل مشکلات صنایع بسته بندی، صنایع تبدیلی و فرآوری انار جایگاه واقعی خود را در بازار جهانی نداریم و ازسوی دیگر به‌دلیل کمبود صنایع تبدیلی، ضایعات این محصول در کشورمان بالا است و از ارزش افزوده این محصول که می‌تواند ارزآوری خوبی برایمان داشته باشد غافل مانده‌ایم. در حال حاضر پراکندگی باغ‌های انار در ۱۰ استان کشور است، اما شرایط آب و هوایی و اقلیم ایران به‌گونه‌ای است که قابلیت کشت آن در همه استان‌های کشور به جز همدان آن هم به خاطر سرمای زیاد وجود دارد. در این میان استان فارس رتبه نخست سطح زیرکشت و تولید این محصول را دارد.

 

 

 «مجید رضا پاکاری» معاون باغبانی سازمان جهاد کشاورزی فارس گفت: استان ما با داشتن ۳۷۰ هزار هکتار باغ، ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تن محصول باغی از جمله انار تولید می‌کند. در واقع فارس با ۲۱ هزارو ۴۰۰ هکتار باغ انار حدود ۳۱۸ هزار تن انار تولید می‌کند که حدود ۳۰ درصد تولید انار کشور است. در استان فارس از ۳۶ شهرستان، ۱۷ شهرستان باغ انار دارند که بیشترین سهم مربوط به نی ریز، داراب، شیراز، ارسنجان، مرودشت، کازرون و جهرم می‌شود.

 

پاکاری با اشاره به اینکه عملکرد در هکتار محصول انار در فارس به‌طور میانگین ۱۵ تن در هکتار است، افزود: این در حالی است که باغداران نمونه ما حتی تا ۱۱۵ تن در هکتار محصول تولید می‌کنند که نشان دهنده پتانسیل بالقوه و شرایط آب و هوایی مناسب استان است که اگر باغداران به تغذیه درست باغ، هرس به موقع، مبارزه به موقع با آفت کرم گلوگاه و مدیریت درست باغشان توجه کنند و به کشاورزی علمی بپردازند، می‌توانیم هم شاهد افزایش کمی و هم کیفی محصول انار فارس باشیم.

 

وی گفت: انار فارس بیشتر به استان‌های حاشیه خلیج فارس صادر می‌شود و رقم انار «رباب» بیشتر مورد استقبال بازار جهانی است. وی خاطرنشان کرد: هرچند در حال حاضر برداشت محصول انار در فارس آغاز شده، اما رقم رباب تا یک ماه دیگر برداشت می‌شود و امیدواریم تا آن موقع محدودیت‌های صادراتی کمتری پیش روی محصولات صادراتی کشاورزی‌مان باشد.

 

وی با اشاره به اینکه بیشتر صنایع تبدیلی و فرآوری استان سنتی است، افزود: خوشبختانه ۳ کارخانه فرآوری صنعتی انار هم در استان فعال است که کنسانتره انار و رب انار تولید می‌کند. به گفته وی، استان فارس همچنین دارای رتبه نخست تولید انجیر و بادام کشور و رتبه دوم مرکبات کشور است. جالب است بدانید بزرگترین باغ انجیر دیم و گل محمدی جهان در استان فارس قرار دارد.

 

 

در همین حال «حسنی» یکی از باغداران نمونه کشوری در اطراف شیراز که دستی هم بر صادرات انار دارد، گفت: در سال‌های قبل می‌توانستیم انار تولیدی‌مان را به راحتی به کشور‌های حاشیه خلیج فارس بویژه امارات متحده عربی صادر کنیم، اما امسال که در‌های بازار‌های جهانی به رویمان تقریباً بسته شده دلال‌های عرب می‌گویند محصول انار دانه سیاه‌تان را می‌خریم، اما نه به دلار بلکه ریال و این به‌دلیل کاهش ارزش پول ما است و این مسأله سود ما را بسیار کم می‌کند. امیدوارم مسئولان اتاق بازرگانی کشور در این خصوص کاری کنند. در حال حاضر هر کیلو کنسانتره انار در بازار کشور امارات با ۳ و نیم دلار خریداری می‌شود که اگر ما بتوانیم محصول انار یا کنسانتره آن را صادر کنیم، قطعاً ارز‌آوری خوبی برای کشور خواهد داشت.

 

 

این مشکل را با یکی از اعضای اتاق بازرگانی شیراز مطرح کردیم. «خسرو فروغان» عضو اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی شیراز ضمن تأیید این مطلب توضیح داد: با توجه به تعهدات ارزی پیش آمده، صادرکنندگان بنام و شناسنامه دار به‌دلیل تفاوت قیمت پایه صادراتی، مشکلات بازگشت ارز از طریق سیستم بانکی و ... دچار مشکلات تعلیق کارت شده‌اند و دلالان از این موضوع سوء‌استفاده کرده و مابین صادرکنندگان و خریداران نهایی در بازار‌های هدف قرار گرفته‌اند.

 

وی تأکید کرد: این دلالان به این ترتیب سود بیشتری را در پرداخت ریال در مبدأ به جیب می‌زنند.

 

وی در خصوص راهکار جلوگیری از این مسأله خاطرنشان کرد:چنانچه در بحث تعهدات ارزی تجدیدنظر شود و فرصت را برای صادرکنندگان باسابقه و شناسنامه دار ایجاد کنند، یقینأ این مشکل کم خواهد شد.

 

 

در همین حال «زهرا جلیلی مقدم» مدیرکل دفتر امور میوه‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری وزارت جهاد کشاورزیی گفت: ایران پس از کشور‌های هند و چین سومین تولید کننده بزرگ انار در جهان است. وی افزود: ما تقریباً در همه استان‌ها به جزهمدان پتانسیل تولید انار داریم، اما در استان‌های فارس، یزد، اصفهان، خراسان رضوی، مرکزی، لرستان، خراسان جنوبی، کرمان و مازندران به ترتیب بیشترین تولید انار کشور را داریم. در سال گذشته تولید انار کشور یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن بود که انتظار می‌رود در سال‌جاری به همین میزان برسیم. وی تصریح کرد: به دلیل مشکلات تحریم و انتقال ارز با وجود جایگاهی که در تولید داریم، نمی‌توانیم صادرات قابل توجهی داشته باشیم. از سوی دیگر کمبود صنایع تبدیلی تکمیلی عامل دیگر پیش روی افزایش صادرات انار و فرآورده‌های آن است. به گفته وی، در سال گذشته از تولید ۱.۱ میلیون تنی انار تنها ۱۵ هزار تن به بازار‌های جهانی رفته است. وی گفت: انار ایران معمولاً به روسیه، کشور‌های اروپایی و حاشیه خلیج فارس می‌رود.

 

وی در پاسخ به گلایه برخی کشاورزان و صادرکنندگان مبنی بر خرید محصول انار ایران به ریال و صادرات آن به امارات گفت: وزارت جهاد کشاورزی تنها متولی تولید است و این مسأله باید از سوی متولیان صادرات بررسی شود.

 

جلیلی مقدم تصریح کرد: انار میوه‌ای است که علاوه بر خاصیت‌های فراوانی که دارد همه اجزای آن قابلیت فرآوری دارد و می‌توان با تبدیل آن به رب انار، اناردانه و کنسانتره ارزش افزوده بیشتری از آن به‌دست آورد. وجود آنتی اکسیدان و دیگر مواد مغذی در آن سبب شده در صنایع آرایشی و دارویی نیز کاربرد فراوانی داشته باشد ضمن اینکه پوست آن نیز در صنایع رنگسازی کاربرد دارد.

 

وی در پاسخ به اینکه چرا انار محصولی است که ضایعات بالایی در کشور دارد، توضیح داد: صنایع تبدیلی نسبت عکس با ضایعات محصولات کشاورزی دارد و در حال حاضر نیز در هر استانی که صنایع تبدیلی بیشتری در این بخش دارد، میزان ضایعات آن کمتر است. مدیرکل میوه‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی گفت: هرچند انار میوه مقاوم به خشکی است، اما اگر بخواهیم محصول خوب و کیفی داشته باشیم باید آب کافی داشته باشد.

 

وی با اشاره به اینکه آب بری انار از میوه‌هایی مانند سیب و زردآلو کمتر است، تأکید کرد: علاوه بر تجهیز باغ‌های انار به سیستم‌های آبیاری نوین، طرح ایجاد سایه بان در باغ‌های انار با هدف کاش مصرف آب و جلوگیری از آفتاب سوختگی انار در کشور در حال اجراست که تاکنون نتایج آن مثبت بوده است. این اقدام می‌تواند علاوه بر جلوگیری نسبی از آلودگی باغ‌های انار به کرم گلوگاه، شکل ظاهری این میوه را نیز حفظ کند که ظاهر آن برای عرضه این محصول به بازار جهانی بسیار اهمیت دارد. از سوی دیگر در بسیاری از استان‌های کشور امکان تولید انار ارگانیک وجود دارد که شکی نیست توجه به این مسأله یکی از راه‌های ورود انار ایران به بازار‌های اروپایی خواهد بود.