پایان تحریم تسلیحاتی ایران؛ از مخالفت جهانی با واشنگتن تا انزوا در شورای امنیت

– روز یکشنبه گذشته، ۱۸ اکتبر (۲۷ مهر) تحریم تسلیحاتی ایران بر اساس توافق هسته‌ای و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل در حالی به پایان رسید که واشنگتن از ماه‌ها پیش برنامه ریزی خود را بر‌ای تمدید این تحریم‌ها آغاز کرده بود.

پایان این تحریم‌ها به معنای آن است که اکنون ایران می‌تواند به طور قانونی اقدام به خرید و فروش سلاح‌های متعارف با دیگر کشور‌ها کند.

تلاش‌های آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران

اواسط ماه آگوست بود که آمریکا پیش نویس قطعنامه‌ای را برای تمدید نامحدود تحریم تسلیحاتی ایران به شورای امنیت سازمان ملل ارائه داد، اما آمریکا پیش از ارائه این قطعنامه، تلاش‌های خود را در این زمینه آغاز کرده بود.

ماه ژوئن رسانه‌های آمریکایی گزارش دادند که وزارت خارجه آمریکا در حال تدوین یک استدلال حقوقی است که بر اساس آن، واشنگتن همچنان عضوی از برجام به شمار می‌رود و می‌تواند مکانیسم موسوم به «اسنپ بک» برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را آغاز کند.

از زمان مطرح شدن این استدلال، کارشناسان و تحلیلگران حتی در آمریکا مشروع بودن آن را به چالش کشیدند چرا که در سال ۲۰۱۸ «دونالد ترامپ» به طور یکجانبه از توافق هسته‌ای ایران خارج شده بود.

هدف از این استدلال حقوقی اعمال فشار به شورای امنیت برای تمدید نامحدود تحریم تسلیحاتی ایران بود؛ با این وجود ماه آگوست و نخستین قطعنامه آمریکا در شورای امنیت با مخالفت روسیه و چین و استقبال سرد متحدان واشنگتن، روبرو شد.

واشنگتن سپس نویس قطعنامه‌ای دیگر را به شورای امنیت سازمان ملل ارائه داد که موضعی نرم‌تر در آن اتخاذ شده بود.

با این وجود در رای گیری شورای بر سر قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، از مجموع ۱۵ کشور عضو، روسیه و چین رای مخالف، ۱۱ کشور رای ممتنع و به جز خود آمریکا تنها «جمهوری دومنیکن» به تمدید تحریم تسیلحاتی ایران رای مثبت داد؛ حتی این قطعنامه به مرحله ۹ رای لازم برای رسیدن به وتو را نیز کسب نکرد.

این موضع گیری شورای امنیت خشم مقام‎های آمریکایی را در پی داشت.

در پی شکست آمریکا در شورای امنیت، کشور‌های اروپایی بار دیگر بر لزوم پایبندی به توافق هسته‌ای تاکید کردند و مقام‎های انگلیس، فرانسه و آمریکا مخالفت خود را با تصمیم آمریکا برای فعال کردن مکانیسم «اسنپ بک» اعلام کردند.

واشنگتن در پی شکست در شورای امنیت در برابر ایران که بسیاری از رسانه‌ها و کارشناسان آن را «انزوای آمریکا در برابر ایران در عرصه بین المللی» توصیف کردند، اعلام کرد که مکانیسم بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را آغاز خواهد کرد.

ماه سپتامبر آمریکا به صورت یکجانبه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را فعال کرد؛ علاوه بر مخالفت چین و روسیه با این اقدام، مقامات اتحادیه اروپا و از جمله «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مخالفت خود را با این اقدام اعلام کردند.

در نهایت و با وجود تمامی تلاش‌های واشنگتن برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، این تحریم‌ها به پایان رسیدند؛ واشنگتن پس از پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران بار دیگر ادعا کرد که شرکت‌های درگیر در مراودات تسلیحاتی با ایران هدف تحریم‌های ثانویه قرار خواهند گرفت.

علاوه بر این وزارت خزانه داری آمریکا چندین شخص و نهاد را در چین و هنگ کنگ به بهانه ارتباط با ایران در فهرست تحریم‌های خود قرار داد.

با این وجود رسانه‌های جهان به طور گسترده‌ای به پایان این تحریم‌ها پرداخته و بر این موضوع تاکید کردند که پایان این تحریم‌ها با وجود مخالفت‌های شدید واشنگتن صورت گرفته است.

خبرگزاری بلومبرگ در گزارشی به تحریم تسلیحاتی ایران پرداخته و این موضوع را شکستی برای آمریکا و پیروزی بزرگی برای ایران توصیف می‌کند.

در این گزارش آمده است: ایران روز یکشنبه و زمانی که تحریم‌های تسلیحاتی اعمال شده از سال ۲۰۰۷ به پایان رسیدند، یک پیروزی دیپلماتیک در برابر آمریکا به دست آورد.

این پایگاه خبری آمریکایی در بخش دیگری می‌نویسد: تلاش‌های دولت ترامپ برای تمدید این تحریم‌ها به شکستی شرم آور برای آمریکا ختم شد.

این گزارش در ادامه، تلاش‌های آمریکا برای فعال کردن مکانیسم بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملال علیه ایران را شکستی دیگر برای آمریکا توصیف می‌کند.

پایگاه آمریکایی «آکسیوس» نیز در گزارشی به پایان تحریم تسلیحاتی ایران پرداخته و می‌نویسد: تحریم تسلیحاتی علیه ایران به پایان رسید و جامعه بین المللی ادعا‌های آمریکا درباره «اسنپ بک» را نادیده گرفت.

آکسیوس می‌نویسد: تحریم‌های تسلیحاتی ۱۳ ساله علیه ایران باوجود مخالفت‌های بسیار آمریکا که بر تمدید این تحریم‌ها اصرار داشت، به پایان رسید.

در بخشی از این گزارش آمده است: آمریکا در ماه آگوست برای تمدید نامحدود تحریم تسلیحاتی ایران تلاش کرد و شکست خورد؛ اما کشور‌هایی مانند فرانسه، انگلیس و آلمان به عنوان متحدان واشنگتن نیز این ادعا‌ها را فاقد اساس قانونی دانسته و رد کردند.