مناقشه قره‌باغ؛ محملی برای تحقق نیات اقتصادی و سیاسی قدرت‌های منطقه

مهدی خورسند در گفت‌وگو با میزان، با اشاره به افزایش تنش‌ها در مناقشه قره‌باغ اشغالی اظهار داشت: درگیری و مناقشه قره باغ سابقه‌ای طولانی  و حدوداً ۱۰۰ ساله دارد. 

 

وی ادامه داد: در گذشته اتحادیه جماهیر شوروی علیرغم گستردگی جغرافیایی که داشت، خواهان گسترش سیطره مرجعیت خود در نقاط دورتردست‌ بود و همواره سعی کرد اختلافات را در مناطق مرزی و پیرامونی خود نگه دارد.

کارشناس مسائل منطقه افزود: یکی از این اختلافات ایجاد منطقه خودمختار قره‌باغ (منطقه‌ای ارمنی‌نشین) در دل جغرافیای جمهوری‌آذربایجان  بود، خب این مناقشه از همان زمان ایجاد منطقه خودمختار قره باغ  شروع شد و مسئولان جمهوری آذربایجان همیشه با ارامنه درگیری داشتند. البته با توجه به اینکه شوروی در اوایل قرن ۲۰ دوام و قوام بیشتری  داشت این مناقشه خیلی پرالتهاب و پرتنش نبود.

 

 

خورسند عنوان کرد: مناقشات در قره باغ ادامه داشت تا نظام سیاسی شوروی فروپاشید و در ۴ سال آخر سقوط شوروی این مناقشات رنگ و بوی جدی تری به خود گرفت یعنی از سال‌های ۱۹۸۸ تا سال ۱۹۹۴ و یک بازه زمانی ۶ ساله بود که یک جنگ همه جانبه‌ای بین این دو کشور در گرفت؛ زیرا از سال ۱۹۹۱ به بعد این کشور‌های جمهوری ارمنستان و آذربایجان جدا شده و کشورهای جدیدی را شکل می‌دهند.

وی بیان کرد: مناقشات در این منطقه خودمختار در طول سالیان ادامه داشت تا در بازه زمانی ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۴  جنگ بزرگی رخ می‌دهد و ۳۰ هزار کشته و بیش از ۱۰۰ هزار آواره جنگی برجای می‌ماند. در آن زمان گروهی به نام مینسک شامل  کشورهای (روسیه پس از فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی، فرانسه و آمریکا) دست به میانجیگری  در این جنگ می‌زنند و صلح موقتی بین دو کشور ایجاد می‌کنند.

گروه مینسک نخواست مناقشه قره باغ حل شود

کارشناس مسائل منطقه تصریح کرد: این صلح اصلا پایدار نبود البته گروه مینسک نخواست که این مناقشه حل شود. چراکه ادامه این درگیری‌ها به نفع  هر سه بازیگر مینسک بود؛ روسیه این منطقه را  به عنوان حیاط خلوت خود می‌دانست  و از سوی دیگر با این درگیری‌ها بازیگری خود در جمهوری‌های تازه استقلال یافته را ادامه می‌داد. آمریکایی‌ها نیز با ورود در این مناقشه می‌توانستند ایران را تحت فشار قرار دهند، زیرا این دو کشور با ایران مرز مشترک داشتند؛ فرانسه هم به نمایندگی از اتحادیه اروپا نگرانی اقتصادی و امنیتی از اتمام این مناقشه داشت.

خورسند گفت: اروپایی‌ها به صورت انحصاری موضوع تامین انرژی‌شان دست روس‌هاست و انرژی خزر تنها از طریق روسیه به اروپا فرستاده می‌شود.  اروپاییان همیشه از این موضوع نگران هستند و به دنبال این بودند تا با حل این مناقشه بتوانند یک منبع جدیدی از انرژی را برای خودشان پیدا کنند و پس از بین این سه بازیگر تنها اروپا بود که می‌خواست این مناقشه به نحوی حل شود تا به لحاظ امنیتی از زیر یوغ روسیه خارج شوند. 

کارشناس مسائل منطقه خاطر نشان کرد: لذا این مناقشه همیشه به صورت داغ و آتش زیر خاکستر باقی ‌ماند و در حال حاضر شاهد بازی بازیگران دیگری نیز در این منطقه هستیم. ترکیه و رژیم صهیونیستی دو بازیگر فعالی هستند که اخیرا به این منطقه ورود کرده و در آتش زیر خاکستر این مناقشه دمیده‌اند و باعث شدند شعله‌های این آتش فوران کند،

 

وی عنوان کرد: دلیل بازی ترکیه این است که نقش آن‌ها در قفقاز کاهش یافته و دنبال افزایش استیلای خود در این  منطقه هستند تا تفکر نو عثمان گرایی خود را متجلی کنند و یک خودی هم به روسیه نشان دهند، بدین ترتیب شاهد هستیم ترکیه از آذربایجان حمایت می‌کند و ارمنستان هم به دلیل اعتقادات ایدئولوژیک و مذهب ارتدوکس با روسیه توسط این کشور حمایت می‌شود.

 

 

خورسند گفت: یک بازیگرمخرب دیگر در این منطقه رژیم صهیونیستی است. آنها اخیراً از سوی ایران به شدت در منطقه تحت فشار قرار گرفتند، لذا برای رهایی از این فشار‌ها  تلاش می‌کند نگاه ایران را برای یک بازه زمانی منعطف به منطقه دیگری کند؛ چه منطقه‌ای بهتر از قفقاز جنوبی که با تحریک دو کشور بتواند نگاه ایران را به این معطوف کرده و تنفس کوتاه مدتی داشته باشد.

کارشناس مسائل منطقه افزود: رژیم صهیونیستی به دنبال فروش سلاح است قاعدتا باید جنگ در قره باغ ادامه دار باشد تا سلاح بفروشد و عایدی اقتصادی داشته باشد.

وی درباره دورنمای این مناقشه نیز گفت: با توجه به بازیگران این مناقشه و اهدافی که آن‌ها در این درگیری‌ها دارند، این مناقشه در کوتاه مدت قابل حل نیست و آن‌ها همه دنبال تحقق نیت‌های سیاسی و اقتصادی خود هستند و گرم ماندن تنور این مناقشه به نفع این کشورهاست و تنها در این بین ایران  نیت حل مناقشه به صورت دیپلماتیک را مطرح کرده است.