سینما و تئاتر در انتظار شکست کرونا

_ روزنامه ابتکار نوشت: روز یکشنبه اعلام شد که تمامی فعالیت‌های فرهنگی و هنری تهران به علت موج تازه‌ای از کرونا و قرار گرفتن پایتخت در وضعیت قرمز به مدت یک هفته تعطیل خواهد بود. این سومین باری است که هنرمندان پایتخت در طول این چند ماه تعطیلی را تجربه می‌کنند. گرچه این تعطیلی ناگزیر بود، اما آنچه با ادامه پیدا کردن این روند و تعطیلی‌های مقطعی جامعه هنری را نگران کرده، عدم اطمینان مردم از حضور در سینما و تئاتر و همچنین عادت به دیدن فعالیت‌های فرهنگی در خانه است.

 

زمانی که در اسفندماه اعلام شد که کشور درگیر کرونا شده است، اولین اقدام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعلیق کلیه فعالیت‌های فرهنگی و هنری کشور بود؛ بنابراین فعالین کلیه سینما‌ها و سالن‌های تئاتر تعطیل شد، تعطیلی که حدودا ۴ ماه طول کشید. در این مدت البته راهکار‌هایی برای اجرای فعالیت‌ها به صورت آنلاین اندیشیده شد، اما از آنجا که زیرساخت‌های مناسب چندان فراهم نبود، نتوانست جلوی خسارت‌های بی‌شمار فعالان این صنف‌ها را بگیرد و تنها کمی از شدت آن کاست. بعد از آغاز مجدد فعالیت‌های فرهنگی و هنری سینما‌ها و سالن‌های تئاتر با رعایت تمامی پروتکل‌های بهداشتی کارشان را با نیمی از ظرفیت آغاز کردند. اما همچنان مراجعه مردم به سالن‌های سینما بسیار کمتر از انتظار بود. تا آنجا که حتی فیلم‌هایی که تصمیم گرفتند روی پرده نقره‌ای به نمایش درآیند پس از عدم استقبال مردم از حضور در سینما‌ها مجبور شدند تا به اکران آنلاین تن بدهند. در این میان با با تعطیلی مجدد سینما‌ها برای بار دوم و سوم حالا به فعالان این عرصه نگرانند تا مبادا دیگر مردم علاقه‌شان را به دیدن فیلم در سینما‌ها از دست بدهند.

 

حبیب اسماعیلی، مدیر پخش فیلمسازان مولود که فیلم «بی‌حسی موضعی» را در سینما‌ها روی پرده داشت و این فیلم پس از سه هفته به تازگی به اکران آنلاین هم رسیده است، درباره نگرانی‌ها از عدم حمایت برای تبلیغ و آینده سینما به نکته‌هایی اشاره کرده است. او در گفت‌وگویی درباره اینکه به نظر می‌رسد اکران همزمان فیلم‌ها در سینما و شبکه‌های آنلاین نوعی بی‌نظمی به وجود آورده و در این شرایط مخاطب را کمتر به رفتن به سینما جذب می‌کند، گفت: این نوع اکران در کشور‌های دیگر هم اتفاق می‌افتد، ولی آنچه ما تجربه می‌کنیم به شرایط فعلی پیش آمده برمی‌گردد. متاسفانه یکی از مشکلات مهم ما در حوزه اکران انلاین، نبود کپی‌رایت و وجود شبکه قاچاق است در حالی که در دنیا با خیالی آسوده‌تر فیلم‌ها به طور همزمان در سینما‌ها یا شبکه‌های اینترنتی اکران می‌شوند. در این مدت برای ما ثابت شده تماشاگران اکران سینمایی با اکران آنلاین فرق دارند چرا که برای خیلی‌ها فارغ از تماشای یک فیلم، «سینما» یک سرگرمی و تفریح است.

 

او با اشاره به اینکه هشت ماه از شیوع کرونا گذشته و هنوز این بیماری از بین نرفته است، گفت: ما توقع داریم صدا و سیما و شهرداری تبلیغ‌کننده این باشند که «سینما تعطیل نیست» وگرنه دغدغه خیلی از ما در حال حاضر اکران کردن فیلم نیست بلکه به جنبه‌های دیگر این ماجرا نگاه می‌کنیم. مهم این است که بدانیم اگر سینما تعطیل شود مشاغل زیاد دیگری تعطیل می‌شوند. آن وقت چه کسی از آن‌ها حمایت می‌کند؟

 

تهیه‌کننده‌هایی که الان فیلم اکران می‌کنند منتی بر سر کسی نمی‌گذارند، چون همه دست به دست هم داده‌اند تا سینما را به نوعی نگه دارند.

 

گرچه می‌توان سینما‌ها را با استفاده از پتانسیل‌های فضای مجازی به خانه‌ها آورد، اما ماهیت تئاتر به اجرای صحنه‌ای و تماس مستقیم با مخاطبان برمی‌گردد؛ بنابراین تعطیلی‌ها و درپی آن به وجود آمدن بی‌اعتمادی احتمالی مردم برای حضور در سالن‌های تاتر که حتی نمی‌توان برای دقیقه‌ای ماسک را از روی صورت برداشت می‌تواند به کلی تئاتر را به نابودی بکشاند. کهبد تاراج، نویسنده و کارگردان این نمایش «یاماها» که قرار بود از امشب روی صحنه برود، گلایه کرد که همیشه وقتی پای تعطیلی در بین باشد، اول از همه تئاتر و سینما تعطیل می‌شوند، ولی بحث بودجه که باشد، آخر از همه نوبت تئاتر می‌شود. او گفت: همه چیز برای اجرا آماده بود. روز یکشنبه یک اجرای جنرال (اجرای پیش از اجرای اصلی) را انجام دادیم که خبر تعطیلی اعلام شد و ناگهان در سالن خشکم زد! فکر می‌کردیم نیمه دوم سال تعطیلی داشته باشیم، ولی تصور نمی‌کردیم به این زودی شروع شود.

 

او ادامه داد: اگر تعطیلی فقط یک هفته بود، می‌شد به نوعی برنامه‌ریزی کرد، ولی مساله اینجاست که همه ما می‌دانیم این تعطیلی ادامه‌دار خواهد بود. همین الان به سایت فروش بلیت‌مان گفته‌ایم برای یکشنبه آینده فروش ما را باز کند، ولی نمی‌پذیرد و منتظر ابلاغ رسمی است. همین وضعیت نشان می‌دهد که واقعا مدت زمان این تعطیلی، پیش‌بینی‌پذیر نیست.

 

این کارگردان، اعتمادسازی در مخاطبان را دیگر مشکل گروه‌های نمایشی دانست و اضافه کرد: این تعطیلی ادامه‌دار خواهد بود و بار دیگر باید تلاش کنیم تا اعتماد از دست رفته را به مخاطب بازگردانیم. در این سه روزی که پیش فروش بلیت‌مان آغاز شده بود، استقبال تماشاگران با توجه به شرایط موجود، بدنبود، ولی حالا دوباره به وضعیت قبلی بازمی‌گردیم.

 

او با ابراز تاسف از اینکه کرونا ویروسی غیر قابل پیش‌بینی است، ادامه داد: در این ۶ ماه ویروس خیلی موذی‌تر هم شده است و مافعلا مطیع این غول چند هزار سر شده‌ایم و بنا نیست به این زودی دست از سرمان بردارد.

 

تاراج درباره شرایط دشوار هنرمندان تئاتر در دوران کرونا افزود: تئاتری‌ها، مظلوم‌ترین قشر هستند. تعطیلی که باشد، ما اول از همه تعطیل می‌شویم و بحث بودجه که باشد، آخر از همه نوبت به ما می‌رسد. مدیر مرکز هنر‌های نمایشی هم می‌داند همین که تئاتر تعطیل شود، بودجه‌اش قطع خواهد شد. اما همه مشکل ما پول نیست. اگر کار نکنیم، از نظر روحی می‌میریم. همه ما دچار مرگ تدریجی شده‌ایم و متاسفانه در این وضعیت ظاهرا مسوولان فرهنگی هم هیچ برنامه‌ای برای تئاتر ندارند.

 

این کارگردان، تئاتر آنلاین را نوعی شوخی می‌داند و می‌گوید: تماشاگر ما برای تئاتر آنلاین تربیت نشده. از نظر ما تئاتر یعنی حضور فیزیکی تماشاگر در مقابل بازیگر.

 

او یادآوری کرد: خود تئاتری‌ها هم باید همت کنند و اجازه ندهند چراغ تئاتر خاموش شود. می‌شود کار‌های کم‌پرسوناژ یا تک‌گویی انتخاب کرد. درِ تئاتر شهر و ایرانشهر را به روی جوانان هم باز کنند. قرار نیست همیشه افراد مشخصی در این سالن‌ها کار کنند. به هر حال تئاتر شغل ماست، ما که از اول قربانی آن بودیم، حالا هم حاضریم برایش شهید شویم، چون انتخاب ماست.

 

با توجه به وضعیت نابه‌سامانی که به واسطه شیوع کرونا در حوزه فرهنگ و هنر تشدید هم شده است، نمی‌دانیم مسوولان امر در نهایت قصد دارند چگونه این بحران را مدیریت کنند و اهالی هنر همچنان در سردرگمی هستند که آیا این کشتی به سلامت به ساحل آرامش می‌رسد یا خیر؟