روش اهدای مستقیم ۱۷ درصد نیاز پلاکت کشور را تامین می‌کند
- بنا بر اعلام روابط عمومی سازمان انتقال خون، بشیر حاجی بیگی ضمن اعلام این مطلب افزود: هم اکنون در ۳۱ مرکز استان کشور امکان اهدای خون به روش آفرزیس وجود دارد.
پلاکت چیست؟
امروزه مصرف پلاکت در کشور با توجه به افزایش سن وگسترش روز افزون مراکز خون و آنکولوژی و تشخیص به موقع بیماری‌های خونی افزایش چشمگیری داشته باشد.
بشیر حاجی بیگی با اشاره به اینکه پلاکت یکی از ترکیبات خون است که به انعقاد و کنترل خونریزی در بدن کمک می‌کند گفت: مقدار پلاکت در هر میلی متر مکعب از خون دست کم ۱۵۰ هزار سلول و حد اکثر ۴۰۰ هزار سلول پلاکت است که در عمل انعقاد خون نقش دارند و در جلو گیری از خونریزی رگ‌ها به وسیله تشکیل توده پلاکتی به ترمیم جداره عروق کمک می‌کنند.
وی گفت: با تزریق هر واحد پلاکت میزان پلاکت‌های بدن بیمارتقریبا ۱۰ هزار عدد درهر میلی متر مکعب افزایش می‌یابد.
حاجی بیگی تاکید کرد: امکان نگهداری پلاکت در خارج از بدن و درون کیسه‌های نگهداری تا ۳ روز است و این فرآورده حیاتی باید در دمای ۲۰ تا ۲۴ درجه سانتیگراد (دمای اتاق) نگهداری شود.
پلاکت رندوم چیست؟
پلاکت به شیوه‌های مختلفی تهیه می‌شود. دکتر حاجی بیگی در این مورد گفت: بیشتر پلاکتی که در حال حاضر در کشور تهیه و تولید می‌شود پلاکت رندوم (Random) است و باید در همان ۶ ساعت اولیه پس از اهدای خون از دیگر سلول‌ها و بخش‌های خون جدا شود و هر ۶ واحد آن که توسط ۶ نفر از اهدا کنندگان خون تهیه می‌شود یک دُز درمانی است.
گفتنی است طی سال ۹۸ نزدیک به ۹۵۰ هزار واحد پلاکت در مراکز درمانی و بیمارستانی کشور توزیع شده که به صورت رندوم توسط اهدا کنندگان خون در کشور اهدا شده است.
پلاکت آفرزیس هدف پیش رو
حاجی بیگی با اشاره به اینکه باید تهیه پلاکت در آینده به شیوه اهدای مستقیم انجام شود گفت: در روش آفرزیس پلاکت از خون جدا شده و سایر اجزای خون همزمان به بدن اهداکننده باز می‌گردد.
سخنگوی سازمان انتقال خون در توضیح این روش گفت:در تهیه پلاکت به روش آفرزیس خون اهداکننده توسط یک ست یک بار مصرف جدا و وارد دستگاه تمام اتوماتیکی می‌شود که می‌تواند ترکیبات خون را از هم جدا کند. در هر بار اهدای پلاکت به روش آفرزیس به اندازه ۶ تا ۸ واحد اهدای خون به روش معمول پلاکت جمع آوری می‌شود.
حاجی بیگی ادامه داد: تفاوت این روش دریافت پلاکت با استخراج پلاکت از کیسه‌های خون اهدایی در این است که منشأ پلاکت، یک شخص است و با میزان بیشتری پلاکت اهدا می‌شود.
وی با بیان اینکه طول عمر پلاکت ۳ تا ۵ روز است افزود: در این روش هم پلاکت‌ها بهترحفظ می‌شوند و هم این که به هنگام ورود به بدن گیرنده تنوع آنتی‌ژن کمتری دارد و از نظر ترمیم و اصلاح کمبود پلاکت موفق‌تر عمل می‌کند. دکتر حاجی بیگی تاکید کرد: پلاکتی که تنها از یک اهدا کننده دریافت می‌شود احتمال واکنش بدن بیمار به پلاکت را نسبت به دریافت پروتئین‌های متعدد از اهدا کنندگان مختلف کاهش می‌دهد.
آمار اهدای پلاکت
با نیاز روز افزون به مصرف پلاکت، طی ۱۵ سال گذشته میزان تامین پلاکت از ۴۰۰ هزار واحد به یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد در سال رسیده است.
سخنگوی سازمان انتقال خون ایران گفت: استان لرستان ۳۴.۵ درصد، استان چهارمحال و بختیاری ۳۲.۲ درصد و استان‌های اصفهان و یزد ۲۹.۲ درصد از فرآورده‌های پلاکتی مورد نیاز مراکز درمانی را در سال گذشته به روش آفرزیس تهیه کرده و از استان‌های پیشتاز کشور بوده اند.
وی اظهار کرد: ۱۰۰ درصد درخواست پلاکت فرزیس مورد نیاز مراکز درمانی کشور تولید و توزیع شده است.
گفتنی است از ۹۵۰ هزار واحد پلاکت به دست آمده از خون اهدایی در سال ۹۸ برابر با ۲۶۸ هزار واحد آن در شهر تهران توزیع شده است. مراکز درمانی و بیمارستانی استان خراسان رضوی با مصرف ۷۸ هزار و ۳۹۰ واحد و استان فارس با مصرف ۷۷ هزار و ۷۲۸ واحد بیشترین مصرف کننده پلاکت در کشور بوده اند.
مصارف درمانی پلاکت
حاجی بیگی با اعلام اینکه امکان اهدای پلاکت به روش آفرزیس درهمه‌ی مراکز استان‌ها وجود دارد افزود: هر واحد پلاکت ارزش درمانی ۶ تا ۸ واحد پلاکت رندوم را دارد به همین دلیل پزشکان معالج نیز از این محصول رضایت بیشتری دارند.
وی در خصوص موارد مصرف این فرآورده خون گفت: بیماران مبتلا به سرطان خون، بیماران مبتلا به کم خونی ناشی از عملکرد مغز استخوان، بیمارانی که پیوند مغز استخوان انجام داده یا تحت درمان با دارو‌های تضعیف کننده سیستم ایمنی هستند و بیماران تحت شیمی درمانی یا رادیوتراپی از جمله مصرف کنندگان اصلی این فرآورده حیات بخش هستند.
سخنگوی سازمان انتقال خون ادامه داد: افرادی که بیماری‌های خونریزی دهنده یا اختلالات انعقادی دارند، بیمارانی که به تزریق پلاکت خون کامل پاسخ نمی‌دهند یا دارای مقاوت پلاکتی هستند و بیمارانی که اعمال جراحی بزرگ مانند جراحی قلب باز دارند از مصرف کنندگان پلاکت آفرزیس هستند.
شرایط اهدای پلاکت مستقیم
شرایط اهدای پلاکت به روش آفرزیس همان شرایط اهدای خون است و افراد از سن ۱۸ تا ۶۰ سال می‌توانند پلاکت اهدا کنند. وزن بالای ۵۰ کیلوگرم و همچنین اهداکنندگان پلاکت سه روز قبل از اهدا، نباید آسپرین مصرف کنند، چون آسپرین و مصرف آن فعالت پلاکت در بدن را مختل می‌کند.
برای اهدای پلاکت باید تعداد پلاکت‌های موجود در هر میکرولیتر زیر ۱۵۰ هزار عدد نباشد.
در حال حاضر در کشور ما پلاکت به صورت رندوم از خون اهدا کنندگان، به شیوه آفرزیس، اشعه دیده و کم لکوسیت تهیه می‌شود.
پلاکت اشعه دیده در بیمارانی که پیوند مغز استخوان شده اند و برخی از سرطان‌های خون مورد استفاده قرار می‌گیرد و هم اکنون در شهر‌های مشهد، تهران، ساری، تبریز، اصفهان، شیراز، اهواز و کرمانشاه انجام می‌شود.
اهداکنندگان خون پس از انجام مراحل پذیرش، معاینه و مشاوره و آزمایش‌هایی نظیر شمارش سلول‌های خون، تعیین گروه خون، هپاتیت C و B، ایدز و سیفلیس طی یک فرآیند یک ساعته پلاکت اهدا خواهند کرد. پلاکت اهدایی در روش پلاکت فرزیس معمولا ۲ تا ۳ روز بعد از اهدا در بدن جایگزین می‌شود.
اهدا کنندگان پلاکت نباید ۳ روز قبل از اهدا آسپرین مصرف کنند، زیرا این دارو فعالیت پلاکت در بدن را مختل می‌کند.
اهدا با خیال راحت
سخنگوی سازمان انتقال خون ایران با بیان اینکه افزایش سن جمعیت در کشور نیاز و مصرف پلاکت رشد بیشتری یافته از همه اهداکنندگان خون خواست با هدف تامین این فرآورده که نقش مهمی در کیفیت درمان بیماران دارد پیش قدم شوند.
وی افزود: در روش پلاکت فرزیس تمامی کیسه‌ها و سوزن‌ها کاملا استریل و یک بار مصرف هستند و خون اهدا کننده در هیچ مرحله‌ای با دستگاه تماس ندارد و انتقال بیماری‌های عفونی از طریق این دستگاه محال است و ا هدا کنندگان می‌توانند با خیال راحت به اهدای این ماده حیات بخش اقدام کنند.
گفتنی است هر اهدا کننده می‌تواند با این روش ۲ بار در هفته و حد اکثر ۲۴ بار در سال پلاکت اهدا کنند با این شرط که بین دفعات اهدا دست کم ۴۸ ساعت فاصله داشته باشد.