افزایش 2 برابری تولید علم در کشور طی 5 سال گذشته/ نام 13 دانشگاه ایران در میان یک درصد دانشگاه‌های برتر دنیا
به گزارش خبرنگار اجتماعی ، محمد فرهادی در نشست خبری که در سالن شهدای جهاد علمی وزارت علوم با حضور اصحاب رسانه و معاونان این وزارت خانه برگزار شد، اظهار کرد: خبرنگاران نمایندگانی هستند که بدون رأی مستقیم مردم انتخاب شده‌اند و حلقه مستقیم بین ارگان‌ها و مردم محسوب می‌شوند، خبرنگاران حوزه آموزش عالی نیز تیمی متخصص و متعهد هستند که به عنوان مشاوران آموزش عالی با وزارت علوم همکاری می‌کنند.
وی گزارشی از وضعیت علم و فناوری کشور ارائه کرد وافزود: از نظر پایگاه استنادی ISI در 6 سال اخیر یعنی از سال 2010 تا 2015 رتبه علمی ایران از 22 به 18 رسیده به طوری که کشور ما در منطقه جهان اسلام و جنبش عدم تعهد دوم همچنین در بین کشورهای عضو اوپک اول است.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: همچنین درصد سهم ایران در تولید علم از هشت دهم درصد در سال 2010 به 1.63 در سال 2015 رسید در حالی که این درصد در سال 2014 حدود 1.44 بوده است.
فرهادی با اشاره به وضعیت علمی کشور در 6 سال اخیر از نظر پایگاه استنادی اسکوپوس،عنوان کرد: از این نظر در منطقه، جهان اسلام و اوپک رتبه اول را داریم، در بین کشورهای جنبش عدم تعهد دوم هستیم به طوری که درصد تولید علم حاصل از مقالات کنفرانس‌های بین‌المللی از رتبه 23 به رتبه 6 رسیده است و رتبه استنادی ایران در بین کشورهای دنیا از 24 به 22 ارتقا یافت.
وزیر علوم در ادامه افزود: تعداد دانشگاه‌های ایران در یک درصد دانشگاه‌های برتر دنیا از نظر پایگاه لایدن در سال 2010 هیچ جایگاه خاصی نبود، ولی در سال 2013 حدود پنج دانشگاه و در سال 2014 حدود 12 دانشگاه و در سال 2015 حدود 13 دانشگاه ایران جزو یک درصد برتر دنیا بودند.
وی با بیان اینکه تأمین زیرساخت‌های پژوهشی در کشور نیاز به کار بیشتری دارد، گفت: هم نیاز به بازسازی و هم نیاز به نوسازی تجهیزات آزمایشگاهی داریم ولی اولویت دولت یازدهم این است که زیرساخت‌ها را با کیفیت توسعه دهیم و مجوزها بر اساس شاخص‌های کیفی سطح بالا ارائه شود.
فرهادی با اشاره به آمار نشریات علمی کشور، گفت: تعداد نشریات علمی، ترویجی و پژوهشی کشور در سال 93 یک هزار و 82 و در سال 94 یک هزار و 109 نشریه بوده است، همچنین در سال 89 تعداد قطب‌های علمی کشور 103 قطب، در سال 94 این تعداد 154 قطب بوده است و تعداد انجمن‌های علمی نیز از 233 انجمن در سال 89 به 342 انجمن در سال 93 و 348 انجمن در سال 94 رسید.
وزیر علوم اضافه کرد: تعداد مؤسسات پژوهشی دولتی از سال 89 که 364 مؤسسه بوده است به 495 مؤسسه در سال‌های 93 و 94 رسید، همچنین تعداد مؤسسات پژوهشی غیردولتی از 185 مؤسسه در سال 89 به 281 مؤسسه در سال 94 رسید.
به گفته وزیر علوم، تعداد پژوهشگاه‌های کشور در سال 89 حدود 25 پژوهشگاه بود که در سال‌های 92، 93 و 94 به 34 پژوهشگاه رسید، همچنین تعداد پارک‌های فناوری از 28 پارک در سال 89 به 36 پارک در سال‌های 93 و 94 رسید و مراکز رشد علم و فناوری از 98 مرکز در سال 89 به 156 مرکز در سال 94 رسید.
وی گفت: همچنین در سال 89 تعداد واحدهای فناور مستقر در پارک‌های علم و فناوری 2169 پارک بود که این تعداد در سال 94 به 4400 واحد رسید و تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارکها نیز از 41 شرکت در سال 91 به 586 شرکت در سال 94 رسید، همچنین شرکت‌های دانش‌بنیان خارج از پارکها از 105 شرکت در سال 91 به 930 شرکت در سال 94 ارتقا یافت.
فرهادی گفت: همچنین میزان اشتغال ایجاد شده در پارکها و مراکز رشد در سال 89 حدود 161 هزار و 39 مورد بوده است که در سال 93 به 25 هزار شغل رسیده و اختراعات ثبت شده از طریق پارکها و مراکز رشد نیز در سال 321 اختراع بوده است که در سال 93 این تعداد به 387 اختراع رسیده است.
به گفته وزیر علوم، میزان سرمایه لحاظ شده برای ایجاد هر شغل 40 تا 50 میلیون تومان بوده است و رشد حمایت از پارک‌های علم و فناوری 900 درصد ارزیابی شده است به طوری که حدود 30 میلیارد تومان برای حمایت از پارکها در نظر گرفته شده است و از 31 پارک علم و فناوری حدود 4 میلیارد دلار صادرات دانش‌بنیان انجام شده است.
فرهادی در رابطه با وضعیت آموزشی و دانشجویی دانشگاه‌های کشور گفت: در حال حاضر بیش از 4 میلیون و 600 هزار دانشجو، 70 هزار عضو هیأت علمی، 2640 آموزشگاه و مرکز آموزش عالی درکشور داریم که 32 درصد دانشجویان مربوط به دانشگاه آزاد و 68 درصد مربوط به مجموعه وزارت علوم هستند.
وی افزود: در سال تحصیلی 92-93 حدود 2609 رشته محل ایجاد شده، 57 اساسنامه برای مؤسسات تصویب و 98 برنامه درسی در شورای برنامه‌ریزی آموزش عالی تصویب شده است و بازنگری‌ها نیز مربوط به سرفصل‌های علوم انسانی بوده است.
به گفته وزیر علوم ارتقای 4 مؤسسه آموزش عالی غیردولتی به دانشگاه، تدوین آیین‌نامه پذیرش دانشجوی خارجی و تفویض اختیار دانشگاه‌ها برای پذیرش دانشجوی دکترا از اقدامات وزارت علوم بوده است.
فرهادی گفت: آمار پذیرش دانشجوی غیرایرانی بورسیه در سال 92 یک هزار و 85 نفر و در سال 94 یک هزار و 133 نفر بوده و آمار پذیرش دانشجویان غیرایرانی غیربورسیه نیز در سال 92 یک هزار و 527 نفر بوده است که در سال 93 به دو هزار و 953 نفر رسیده است.
وی گفت: پرداخت وام دکترا به حدود 900 نفر به میزان 26 میلیارد ریال، پرداخت تسهیلات به 316 هزار دانشجوی متقاضی ودیعه مسکن متأهلین تا 7.5 میلیون تومان نیز انجام شد.
وزیر علوم با اشاره به شرایط دانشگاه‌های کشور از نظر فرهنگی، گفت: 3110 کانون فرهنگی هنری، 285 تشکل در دانشگاه‌ها فعال هستند و در سال 93 -94 حدود 400 کرسی آزاداندیشی داشته‌ایم.
وی ادامه داد: از نظر علمی نیز 9 دانشگاه کشور قراردادهایی به میزان هزار میلیارد تومان با وزارت نفت داشته است و اجرای طرح کلان ملی میکروالک نیز با سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلار به بخش خصوصی فروخته شد.
فرهادی افزود: در سال گذشته وزارت علوم آماری به میزان 144 هزار و 77 مورد پاسخ به مکاتبات نمایندگان مجلس، 254 مورد ملاقات با نمایندگان و 264 مورد مستندسازی اموال غیرمنقول وزارت علوم را داشته است.
وزیر علوم با بیان اینکه سرعت رشد علمی کشور متوقف نشده بود بلکه کند شده بود، گفت: به علت سرمایه‌گذاری کمتر و بدهی که به نشریات علمی داشتیم که حدود 50 میلیون دلار بود سرعت رشد علمی کند شده بود ولی تمهیداتی اندیشیده شد تا این مشکلات برطرف شود، البته مشکل ارسال مقالات را نیز داشتیم ولی سعی کردیم این مشکلات برطرف شود.
وزیر علوم گفت: انتخاب رؤسای دانشگاه‌ها که هنوز انجام نشده است در دستور کار کمیته تعیین رؤسا قرار دارد ولی با توجه به تعطیلی شورای عالی انقلاب فرهنگی این کمیته نیز تشکیل جلسه نداد ولی هفته آینده انتخاب رؤسای دانشگاه‌ها تعیین تکلیف می‌شود.
وی ادامه داد: در رابطه با جایزه پیامبر اعظم نیز در حال پیگیری هستیم که کاندیداهای مناسب انتخاب شوند.
وی در پاسخ به سؤالی در رابطه با تخلفات اساتید در دانشگاه‌ها گفت: تخلفات احتمالی اساتید اگر در درون دانشگاه‌ها باشد از طریق هیأت انتظامی رفع می‌شود همانطور که شیوه‌نامه برخورد با اساتید دانشگاه را نیز ابلاغ کرده‌ایم.
وزیر علوم در پاسخ به خبرنگاری در رابطه با چگونگی وضعیت 3 هزار نفر بورسیه دولت دهم، گفت: نمی‌دانم چند بار باید در رابطه با بورسیه‌ها شفاف‌سازی شود یا به طور شفاف این مسئله را باید بیان کنم، بورسیه‌ها فقط این 3 هزار نفر نبودند بلکه 6 هزار بورسیه دیگر داشتیم که مشکلی ندارند و جایابی شدند و تحصیل خود را انجام می‌دهند که اتفاقاً 5 هزار نفر از این تعداد مربوط به دولت قبل بوده است.
وی با بیان اینکه 3 هزار بورسیه دانشجویی وضعیت خاص داشتند، گفت: این افراد به چند دسته تقسیم می‌شوند که برای هر دسته تصمیمات مربوط به وضعیت آنها اتخاذ شده است.
فرهادی ادامه داد: نخست پذیرش این افراد به صورت بدون آزمون بوده است در حالی که بر اساس آیین‌نامه بورسیه باید امتحان ورودی برگزار می‌شد ولی اغماض شده است، تعدادی از این افراد به هیچ عنوان حکم بورس نگرفته‌اند و صلاحیت عمومی آنها بررسی نشده است که برخی از این ها تعیین تکلیف شدند و تعدادی هم جایابی نشدند که حتی در دولت قبل هم برای جایابی آنها تلاش می‌شد و این روند هنوز ادامه دارد و تصمیمات تکمیلی این است که این افراد جایابی شوند و اگر نشدند وزارتخانه جایی برای آنها مشخص می‌کند یا تعهدشان لغو می‌شود.
وزیر علوم عنوان کرد: دسته دیگر افرادی هستند که مربی بوده‌اند که برخی از اینها مأموریت آموزشی گرفتند ولی عده‌ای پیمانی هستند که باید مصوبه هیأت امنای دانشگاه را داشته باشند که بیش از 150 نفر از اینها در هیأت امنا تصویب شده است و در رابطه با بقیه از هیأت امنا خواسته شده تا سریع‌تر رسیدگی کرده و موافقت کند.
فرهادی خاطرنشان کرد: بنابراین اگر قرار شد این افراد تحصیل کنند باید موافقت شود تا مأموریت آموزش تحصیلی به آنها بدهند که این مسئله در دستور کار قرار گرفته است و اگر تصویب نشد این افراد مربی می‌مانند و می‌توانند مرخصی بدون حقوق بگیرند.
وی گفت: عده‌ای نیز شغل دولتی رسمی دارند و یعنی هم حقوق و هم بورسیه را دریافت می‌کنند که این افراد نیز یا باید کارمند نباشند و یا بورس را ادامه ندهند و این تصمیم نهایی در توافق با دیوان عدالت اداری است.
به گفته وزیر علوم ایثارگران نیز به تحصیل خود ادامه می‌دهند و با هماهنگی بنیاد شهید قرار شده است به هزینه تحصیلی آنها کمک شود، عده‌ای نیز در خارج کشور تحصیل می‌کنند که قرار شد زمانی که برگشتند جایابی شوند یا وضعیت را برای هزینه تحصیل روشن کنند.
وزیر علوم عنوان کرد: عده‌ای نیز با توجه به اعمال شرایط زمانی تصمیمات وزارت علوم یا سن خیلی بالایی دارند و یا معدل آنها کم است که بخشی از اینها هم قبول شدند و برخی باید با هزینه شخصی تحصیل کنند.
فرهادی در رابطه با صحبت‌های رئیس کمیسیون آموزش مجلس در رابطه با بورسیه‌ها، گفت: ایشان برای خودشان صحبتی را گفته‌اند و رسانه‌ها نیز مسائلی را در آورده‌اند، بیش از 194 بار در رسانه‌ها مسئله بورسیه‌ها مطرح شده که 4 تا 5 مورد از سال 90 بوده، 6 یا 7 مورد مربوط به سال 91 بوده و برخی نیز در اوایل سال 92 یعنی قبل از دولت یازدهم مطرح شده است بنابراین رسانه‌ای شدن موضوع بورسیه‌ها مربوط به دولت یازدهم نیست چرا که در این مدت نیز تنها 10 خبر از وزارت علوم در این مورد مطرح شده و هیچ فردی از طرف وزارت علوم اسمی در مورد بورسیه‌ها به رسانه‌ها نداده است.
وی افزود: کسی که ظلم کرده و اسامی را در اختیار رسانه‌ها قرار داده است باید پاسخگو باشد ما نیز طرفدار این موضوع هستیم.
در ادامه این نشست فرهادی گفت: بورسیه‌های خارج از کشور نیز جایابی دارند و برای تعداد محدودی که شرایط معدل و سن را با در نظر گرفتن تمام ضوابط زمان مورد نظر نداشته‌اند پرداخت هزینه فقط برای باقی مانده تحصیلشان انجام می‌شود.
وی افزود: تمام افرادی که تا خرداد فارغ‌التحصیل شده‌اند چه شرایط را داشته باشند و چه نداشته باشند طبق تصمیم جدید مشکلی ندارند.
وزیر علوم در پاسخ به این سؤال که چه تعداد از بورسیه‌ها شرایط معدل و سن را نداشته‌اند، گفت: تعدادی بودند که از تحصیل باز نمی‌مانند.
همچنین فرهادی در رابطه با قراردادهای صندوق رفاه دانشجویان در دوره گذشته گفت: دادگاه های متعددی تشکیل شده و این قراردادها در دستور قضایی قرار گرفته است. هفته قبل هم رایی را صادر کردند ولی هنوز رقم‌های دیگری نیز وجود دارد که باید بررسی شود.
وی افزود: قراردادها صوری بوده است که به نتیجه نرسیده بود و صندوق رفاه در حال پیگیری است که از محل ضمانت‌نامه‌های بانکی اصل پول را برگرداند به طوری که در حال حاضر به 24 تا 25 میلیارد تومان رسیده‌ایم که امیدواریم بتوانیم اصل پول را بازگردانیم.
فرهادی گفت: شورای گسترش آموزش عالی باید برای ایجاد رشته‌محل‌ها مجوز صادر کند که قبل از حضور من در وزارت علوم تصمیماتی گرفته شد و ما هم بر آن صحه گذاشتیم و کمیته مشترکی تشکیل شد که دانشگاه آزاد پرونده رشته‌محل‌ها را به این کمیته آورده و پس از تایید به دانشگاه ابلاغ می‌شد که قرار بود تا پایان اردیبهشت ماه این کار صورت گیرد و تعدادی هم نقص پرونده بود که به دلیل کمبود استاد صورت گرفت و قرار شد اگر مجوز بگیرند به کار خود ادامه دهند.
در ادامه شریعتی نیاسر معاون آموزشی وزیر علوم گفت: کمیته 5 نفره‌ای برای بررسی وضعیت رشته‌محل‌های دانشگاه آزاد تشکیل شد و 2 هزار و 981 پرونده رشته‌محل‌های فاقد مجوز از 15 آذر 93 تا پایان اردیبهشت 94 بررسی شد که در مجموع هزار و 408 پرونده مورد تایید قرار گرفت یعنی 53 درصد پرونده‌ها به عنوان رفع نقص به دانشگاه آزاد برگردانده شد که دانشگاه آزاد باید متناسب با شاخص‌های دستگاه‌های آموزش عالی آن را اصلاح کند و اگر انجام نشود، مجوز ندارند.
وی افزود: در مجموع دانشگاه آزاد باید تابع ضوابط و شاخص‌های مورد تایید شورای گسترش باشد و انتظار داریم این دانشگاه فقط به رشته‌های مورد تایید اجازه کار بدهد.
سوال بعدی خبرنگاران از وزیر علوم در رابطه با نظر وزارت علوم در مورد قانونی بودن انتخابات دفتر تحکیم وحدت بود که ضیاء هاشمی معاون وزیر علوم این سوال را پاسخ داد.
وی افزود: در مورد تحکیم وحدت سوالاتی از دولت قبل وجود داشت که آیا تعداد دفاتر زیرمجموعه این تشکل به حدنصاب قانونی رسیده است یا خیر، در سال 92 این میزان حد نصاب نداشت و به آنها مهلت داده شد که به حد نصاب برسند که سال گذشته گزارشاتی ارائه دادند که به حد نصاب نزدیک شدند و قرار
شد با شرایط کافی به حد نصاب برسند. بنابراین کماکان فعالیت آنها ادامه دارد و به شکل شفاهی اعلام کردیم که می‌توانند ادامه دهند.
وی افزود: اگر نتوانند شرایط را احراز کنند طبق قانون برخورد می‌کنیم ولی به طور کلی سیاست ما اجرای قانون است. البته حتی‌الامکان هیچ تشکلی تعطیل یا تعلیق نمی‌شود و دبیرخانه هیات وزارت در وزارت بهداشت نیز جلساتی را برگزار می‌کند تا برگزاری انتخابات تشکل‌ها با نظارت کافی انجام شود.
فرهادی با اشاره به توجه وزارت علوم به کیفیت در دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی گفت: نگاه ما به ارتقای دانشگاه‌ها اعم از دولتی و غیردولتی است که البته باید با نظارت جدی صورت گیرد که این شرایط ممکن است به تجمیع برخی واحدها یا به توسعه و تاسیس رشته‌های جدید و بین رشته‌ای منجر شود و توسعه تحصیلات تکمیلی نیز مورد توجه است.
وی افزود: سعی داریم به سوی دانشگاه کارآفرین و نسل سوم پیش برویم و دانشگاه فنی و حرفه‌ای و علمی کاربردی را تقویت کنیم، از سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی نیز استقبال می‌کنیم به طوری که موسسات غیرانتفاعی را رده‌بندی کردیم تا با تامین امکانات در شان دانشجویان قرار گیرد.
فرهادی در ادامه با توجه به اینکه سهم آموزش عالی در یافتن شغل 30 درصد است، گفت: در حال حاضر فقط می‌توانیم در بنگاه های خرد و کوچک مسئله اشتغال را در نظر بگیریم، هرچند که حضور در صنعت را هم پیش‌بینی کردیم.
وی افزود: ما از ابتدا گفته بودیم که در دانشگاه‌ها باید کیفیت مطرح شود، کیفیت و کیفیت و کیفیت؛ حتی کمیت را تقریبا متوقف کردیم به طوری که ظرفیت دانشجویان برای مقطع دکترا 5 تا 7 نفر و برای کارشناسی ارشد تا 20 نفر است.
در ادامه یکی از خبرنگاران اعلام کرد که در حال حاضر در برخی دانشگاه‌های درجه یک کشور کلاس‌های مقطع دکترا با 30 نفر برگزار می‌شود که شریعتی نیاسر معاون آموزشی وزیر علوم در پاسخ به وی گفت: برخی اطلاعات شما درست نیست. اینکه گفتید در دکترا افزایش داشتیم این گونه نیست زیرا ما در دکترا کاهش ظرفیت داشتیم و با توجه به اینکه مقام معظم رهبری در بحث کیفیت تاکید داشتند کیفیت
برای ما بسیار جدی است و از همین رو برای مقطع دکترا حساسیت‌های ویژه‌ای نشان دادیم به طوری که برای 357 موسسه غیردولتی که 18 تای آن دانشگاه هستند فقط یک مورد مجوز دکترا صادر کردیم.
وزیر علوم در ادامه در پاسخ به خیرنگار اجتماعی میزان در رابطه با تاخیر تصویب طرح آمایش آموزش عالی بیان کرد: از زمانی که به وزارت علوم آمدم بر روی این مسئله کار کردیم و تا پایان تابستان این طرح تقدیم شورا می‌شود و علت تاخیر نیز این بوده است که بیش از 2 هزار و 300 رشته تحصیلی داریم ولی آماری از میزان نیاز به این رشته‌ها در دست نیست.
وی همچنین در رابطه با استقلال دانشگاه‌ها گفت: دانشگاه‌ها هیات امنا دارند و براساس مقررات آموزش عالی تصمیم می‌گیرند، آیین‌نامه انضباطی دانشجویی نیز از سوی وزارت علوم در اختیار دانشگاه‌ها قرار داده شده است. یکسری اختیارات هم به دانشگاه‌ها تفویض کردیم که دانشگاه‌های با سابقه‌تر این کار را انجام می‌دهند و به بقیه باید کمک کرد.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر طرح تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها گفت: تفکیک جنسیتی مطرح نبوده و در ضوابط آیین‌نامه‌ها و مقررات چنین مسئله‌ای را نداشتیم.
وزیر علوم گفت: پس از توافق و در دوره پساتحریم برای اینکه دانشگاه در میزان بین‌المللی داشته باشیم تاسیس دوره‌های مشترک تحقیقاتی و تبادل اساتید و دانشجو در سطح بین‌المللی گسترش می‌یابد.
همچنین روند کیفی دانشجویان در سطح بین‌الملل به گونه‌ای است که بسیاری از دانشگاه‌ها خواستار جذب دانشجویان ما هستند و پس از این نیز ارتباطات گسترده‌تر می‌شود.
در ادامه فرهادی در پاسخ به سوالی در رابطه با چگونگی برنامه‌ریزی وزارت علوم برای پیشرفت علمی کشور پس از تاکیدات مقام معظم رهبری بر شتاب علمی گفت: جامع‌ترین حمایت و دستور را مقام معظم رهبری داشته و دارند و خواهند داشت و سال‌هاست به این گونه است و باید قدر بدانیم و استفاده کنیم.
وی افزود: در برنامه‌های رئیس‌جمهور نیز به رشد علمی و توسعه فناوری تاکید شده است و یکی از کارهای ما در این زمینه تامین امکانات آموزشی، تاسیس رشته‌های جدید و تامین منابع علمی است، باید شبکه علمی کشور تکمیل شود.
فرهادی گفت: بخشی از کندی شتاب علمی به تحریم‌ها و عدم امکان ارتباطات بین‌المللی مرتبط می‌شود، یکی از مسائلی که به شدت افول داشتیم حضور اساتید در کنفرانس‌های بین‌المللی بود ولی برای تاسیس آزمایشگاه‌های مرجع و مرکزی برنامه‌ریزی کردیم.
فرهادی در خاتمه مطرح کرد: سهم ما از بودجه عمومی دولت و تولید ناخالص ملی نیز باید افزایش یابد.