جای خالی سازمان مدیریت صنعت/ چرایی کم‌توجهی به کالاهای بومی/ منافع عده‌ای سودجو در واردات کالاهای مشابه تولید داخل است/ سنگ‌اندازها چه می‌خواهند؟

-  مقام معظم رهبری در دیدار تصویری اخیری رییس جمهور و هیئت وزیران با ایشان، به موانع تولید داخلی اشاره و از کارگزاران دولتی خواستند این موانع را برطرف کنند.

 

برای رفع این نقیصه در سالی که راهبرد جهش تولید قرار گرفته است حتما باید موارد و دستورالعمل‌هایی مدنظر قرار گیرد تا کشور را به تحقق این مهم رهنمون سازد.

 

برای درک چگونگی رفع موانع تولید سراغ  محمدحسین مقیمی معاون پیشین وزیر کشور و استاندار استان‌هایی همچون تهران و مرکزی رفتیم. 

 

مقیمی: وقتی آمریکا می‌خواهد تحریم جدیدی علیه کشورمان وضع کند، دسترسی ما به مواد اولیه و یافته‌های جدید علم و تکنولوژی را می‌بندد. حال اگر داخل کشور نیز کاری کنیم که باعث شود عوامل مؤثر در تولید، در زمان خود در اختیار تولید کننده قرار نگیرد، برای تولید مانع ایجاد کرده و دست به خودتحریمی زده‌ایم. منافع عده‌ای سودجو در واردات کالاهای مشابه تولید داخل نهفته است. این افراد با توجه به ارتباطات و رانت اطلاعاتی که دارند، زمانی واردات را انجام می‌دهند که کشور به‌شدت به کالایی نیازمند شده است،  این افراد سریعاً وارد کار می‌شوند و مستقیم و  یا از طریق قاچاق کالاهای مورد نظر را وارد می‌کنند.

 

چرایی کم‌توجهی به کالاهای بومی
میزان: چرا به محصولات و کالاهای بومی کشور کمتر توجه می شود؟ 
مقیمی: این کم توجهی به محصولات تولید داخل چند دلیل عمده دارد، ازجمله اینکه به کیفیت کالای تولید شده‌ در کشور کمتر توجه می‌کنیم، لذا در نخستین گام باید کیفیت کالا را بالا ببریم. دیگر اینکه سازمان‌های مسئول کنترل کیفیت و استاندارد، در بررسی کالا‌ها و تائیدشان باید جدی‌تر وارد شوند و نگذارند کالای بی‌کیفیت تولید و مخصوصاً صادر شود. البته یکی از مشکلاتی که در صادرات داریم این است که کالا‌های ما در دفعات اول و دوم  تولید از کیفیت بالایی برخوردارند و خریداران هم از آن استقبال می‌کنند اما به محض جلب مشتری، این کیفیت به مرور زمان کمتر می‌شود. در سال راهبرد جهش تولید، سازمان‌های استاندارد و کنترل کیفیت باید از قدرتی برخوردار باشند که اجازه ندهند تولید غیرکیفی داشته باشیم. بنده در زمانی که مسئولیت اجرایی داشتم در زمان سرکشی به واحدهای تولیدی و صنعتی، این موضوع را متذکر می‌شدم که چه تفاوتی دارد که کار درست و مناسب انجام دهید و یا اینکه کاری صرفاً جهت رفع تکلیف انجام دهید؟ 

 

مقیمی: بله، قطعاً اگر کنترل و دقت بیشتری روی کالاهای تولیدی داشته باشیم و نگذاریم کالای بی‌کیفیت وارد بازار شود، در آن زمان مسئله تولید داخل حل می‌شود و کالا‌های داخلی خریداران بیشتری پیدا می‌کنند و دست واردکنندگان سودجو بسته می‌شود و افرادی که دنبال کالا‌های باکیفیت هستند، کالا‌های ایرانی را درخواست می‌کنند. در ژاپن کالا‌هایی که در بازار‌های داخلی مصرف می‌شود، مرغوب‌تر از کالا‌های صادراتی است و سعی شان همواره بر این بوده که مردم کشورشان از کالا‌های باکیفیت و بهتری استفاده کنند.

 

مقیمی: برخی مواقع می‌بینیم یک ارباب رجوع به اداره‌ای مراجعه می‌کند و به راحتی به درخواست او پاسخ منفی می‌دهند و این فرد، در بازه زمانی دیگری همراه با نامه‌ای سفارشی به آن اداره وارد می‌شود و همان کاری را که تا روز گذشته نشدنی بود، بعد از این نامه  برایش انجام می‌دهند، خب اگر این کار شدنی بود چرا در بدو امر جواب منفی می‌دهند؟ وقتی یک فرد می‌خواهد یک مقام بالاتر را راضی کند، گاهی این اقدام از راه سالم انجام می‌شود و برخی اوقات منبع فساد و رشوه می‌شود؛ حال نکته اینجاست که اگر استاندارد‌های لازم و زمانبندی‌های دقیق در هرکاری انجام می‌شد، همه کارها در زمان‌بندی خود صورت می‌گرفت و قطعا چنین تخلفاتی هم بوجود نمی‌آمد. لذا یکی از راه‌های کمتر معطل شدن سرمایه گذاران در بخش تولید و صنعت، قراردادن بازه زمانی مشخص مثلا سه روزه برای دریافت مجوزهاست. چرا باید رفتار‌های اقتصادی‌مان در ادارات و سازمان‌ها به گونه‌ای باشد که مدام اینطور القا کند که می‌خواهیم با متخلفان امور مدارا کنیم و اینطور فکر کنیم که آن مستضعفینی که می‌خواهیم با آن‌ها کار کنیم، همین متخلفین هستند.

 

مقیمی: کسانی که در ادارات کارها را به موقع انجام نمی‌دهند، در امر تولید سنگ اندازی می‌کنند؛ با افزایش زمان قیمت کالا‌ها بالا می‌رود و قیمت که بالا رفت، کالا نمی‌تواند در بازار رقابت کند و صادر نمی‌شود و به تبع آن،کالایی که صادر شود در بازار هم نمی‌تواند خریدار پیدا کند. این‌ها مانند مهره‌های یک زنجیر هستند که باید همه این‌ها را درکنار هم ببینیم. افرادی که کار‌ها را معطل می‌کنند و بعد، دیگران و کسانی که مشغول به کار هستند را متهم می‌کنند، متاسفانه بعضا مشاهده شده کسانی که سنگ اندازی می‌کردند و وقت تولیدکننده را می‌گرفتند، دنبال امتیاز گرفتن و خدایی ناکرده دنبال رشوه بوده اند.

 

کیفیت و قیمت
میزان: متاسفانه یکی از اشکالات موجود در اقتصاد کشور، عدم حمایت مصرف کنندگان از کالاهای داخلی است، برای رفع این نقیصه چه باید کرد؟  
مقیمی: اگر ما بخواهیم تولیدمان در داخل کشور مصرف کننده بیابد، باید کیفیت کالا را بالاببریم و در درجه دوم، قیمت تمام شده کالا را پایین بیاوریم. حال این سوال مطرح می‌شود که چه زمانی می‌توانیم کیفیت را بالا ببریم؟ زمانی که علم و دانش این کار را داشته باشیم و افراد علاقمندی با ما کار کنند که عاشق کشورشان باشند؛ این یک امر روشن شده است که کالای ناقص و بی‌کیفیت که از یک کشور بیرون می‌رود، تمام صادرات آن کشور را زیر سوال می‌برد. چرا آلمانی‌ها و ژاپنی‌ها این قدر در دنیا معروف هستند؟ زیرا آن چیزی که می‌گویند و آنچه به خریدار تحویل می‌دهند همواره، یکی بوده است. شاید خریدار محصولات هیچ‌گاه این فروشنده‌ها را نبیند و به کارخانه‌‌شان نرود ولی  آنها چنان با کالا‌های باکیفیت خود در دل مشتری جا باز کرده اند که با یک درخواست کتبی معاملات انجام می‌شود و در پی این معاملات، حتی یک کالای بازگشتی وجود ندارد.

 

مقیمی: برخی کشور‌ها این مشکل را حل کرده اند،  همگی افراد در پست‌های مختلف سهم‌شان، میزان مشارکت و هزینه‌ای که می‌گیرند  مشخص شده است. کارگری که سرکار می‌آید، می‌داند که چگونه حقوق می‌گیرد، بیمه تامین اجتماعی او چگونه است ولی تولیدگران، کارگران و کارمندان ما مجبور هستند ایام آخر‌ هفته و یا ساعات بعد از زمان کاری خود را کار کنند تا بتوانند حقوق مکفی داشته باشند و در عین حال، بعضی‌ها میلیارد میلیارد درآمد کسب می‌کنند. در کشور ما هم برای راضی نگه داشتن نیروی کار و افزایش بهره وری آنها باید به صورت سیستمی تمام حق و حقوق آنها را بپردازیم تا آنها نیز با رضایت کافی کار کنند و در تولید کالای باکیفیت با دلسوزی و مشارکت بیشتر سهیم شوند. 

 

مقیمی: خیر، من زمانی که استاندار تهران بودم در سرکشی‌هایم به واحدهای تولیدی و صنعتی با مدیران بسیاری از واحد‌ها صحبت کردم و مشکلات شان را از نزدیک بررسی کردم؛ دغدغه مشترک همه آن‌ها تحویل کار خوب، کار کردن و تولید با کیفیت و با قیمت تمام شده پایین بود؛ در سایر بخش‌ها مشکل داریم.

 

مقیمی: زمانی سازمان مدیریت صنعت برای اینکه مشکلات واحد‌های صنعتی را شناسایی کرده و به آنها مشاوره دهد، تشکیل شد؛ هم اکنون جای  چنین سازمانی در کشور خالی است،  چراکه وقتی بخش صنعت ما دچار گرفتاری می‌شود، نمی‌داند باید به کجا مراجعه کند و مشورت بگیرد. یکی از کار‌هایی که مدیران با تجربه کشور می‌توانند انجام دهند این‌ها باید این خلا را پر کنند و شرکت‌های مشاوره‌ای را ایجاد کنند و با صنعتگرانی که دچار مشکل شدند مذاکره کنند و راه حل دهند تا مشکلات واحد‌های تولیدی و صنعتی حل شود. راه دوم؛ بحث قرض الحسنه در تولید مهم است. باید فرهنگ قرض الحسنه با کار مزد پایین در تولید را جا بیندازی، با خیرینی که در امر خیر کار می‌کنند؛ صحبت کنیم تا سرمایه خود را به کارآفرینان وام دهند.

میزان: در این راستا و برای حل مشکلات و موانع تولید داخلی، نقش مدیران را چقدر تاثیرگذار، ارزیابی می کنید؟ 
مقیمی: مدیران نقش والایی در افزایش کیفیت تولید داخلی دارند، ما نباید مدیران و تولید کنندگان را سرکوب کنیم و آنها را نالایق بدانیم. ما بهترین مدیران در عرصه اجرایی و صنعتی را در کشور داریم. در همین زمان تحریم‌ها همین مدیران با ایده‌ها و اقدامات خود بودند که کارخانه‌ها و مراکز تولیدی را سرپا نگه داشتند؛ باید به آن‌ها بها دهیم ودلگرم شان کنیم در این صورت، ما حتما می‌توانیم موفق باشیم. دانشگاه هایمان که تبدیل به کارخانه‌های تولید نیروی انسانی برای دیگر کشور‌ها شده است، چون کار دست آن‌ها نمی‌دهیم. هدایت فنی کارخانه باید دست مهندسان و متخصصانی بدهیم که کار را می‌فهمند و در عین حال باید به امورات رفاهی و مالی شان برسیم البته، افراط و تفریط غلط است، در این راستا می‌توان به افراد برتر در هر حوزه‌ای پاداش داد. پیغمبر می‌فرمود حقوق کارگر را قبل از اینکه عرقش خشک شود بپردازید؛ تولید کننده هم نوعی کارگر است.