«مبارزه با قاچاق سازمان‌یافته» در صدر اولویت‌های دستگاه قضا/ از «ایفای ۱۰۰ درصدی تعهدات مرتبط با راه‌اندازی سامانه‌ها» تا «تشکیل مجتمع ویژه رسیدگی به جرائم قاچاق کالا و ارز»
- یکی از الزامات تحقق شعار «جهش تولید» و تقویت اقتصاد ملی، مبارزه با قاچاق است؛ به هر میزان هم که بر روی بهبود کیفیت و کمیت تولید داخل سرمایه‌گذاری شود اما برای مبارزه با قاچاق کالا، تدبیر عاجلی اتخاذ نشود و شاهد وفور کالای قاچاق در بازار باشیم، اثرات رونق تولید ملموس نخواهد بود.
قوه قضاییه در دوره تحول بنا بر فرمایشات مقام معظم رهبری و سیاست‌های آیت‌الله رییسی، اهتمامی جدی در امر مبارزه با قاچاق کالا و ارز دارد و در این زمینه نیز اقدامات موثری چه به لحاظ احکام قضایی و چه به لحاظ امور پیشگیرانه از سوی دستگاه قضا صورت گرفته است.
«مبارزه با قاچاق سازمان‌یافته» در صدر اولویت‌های دستگاه قضا
«مبارزه با قاچاق سازمان‌یافته» در صدر اولویت‌های دستگاه قضاست؛ آیت‌الله رییسی در فروردین ماه سال جاری در دیدار با اعضای ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در همین زمینه گفت: مبارزه با قاچاق سازمان‌یافته با توجه به توانایی‌های نظام اطلاعاتی، کاملا شدنی است تا با انجام این اقدامات دست‌های پنهان شبکه‌های قاچاق که امروز بازار و اقتصاد ما را تهدید می‌کنند و خنجری از پشت به تولید کشور می‌زنند، مشخص شود. رنج آنجاست که گاهی فردی که در زندان است، عنصر اصلی نیست. ما باید عناصر اصلی را محاکمه کنیم. درست است که کالای قاچاق از دست آن فرد گرفته شده است، اما حکم عقل، نقل و وجدان اینگونه ایجاب می‌کند که سراغ عناصر اصلی برویم تا عناصر اصلی به دادگاه و عدالت سپرده شوند؛ نه عناصر دست چندم.
قوه قضاییه به ۱۰۰ درصد تعهدات خود در راه‌اندازی سامانه‌های مبارزه با قاچاق عمل کرده است
اما در بحث مقابله با قاچاق سازمان‌یافته، یکی از اقدامات پیشگیرانه، تجهیز نرم‌افزاری و زیرساختی گمرکات و فراهم آوردن سامانه‌های رصد و شناسایی کالاهای قاچاق است. «قوه قضاییه به ۱۰۰ درصد تعهدات خود در راه‌اندازی سامانه‌های مبارزه با قاچاق عمل کرده است»؛ این تاکید رییس دستگاه قضا در جلسه پیگیری اجرای مصوبات سفر‌های استانی خود به زنجان و بوشهر بود.
در تیرماه سال جاری نیز در آیین رونمایی از سامانه‌های جدید الکترونیکی قوه‌قضاییه با حضور آیت‌الله رییسی، اشاره شد که مطابق آمارهای ارائه شده، قوه قضاییه در بین دستگاه‌های کشور صددرصد تعهداتش را در زمینه راه‌اندازی سامانه‌های مبارزه با قاچاق کالا انجام داده و سامانه‌های مورد نیاز در قوه قضاییه راه‌اندازی شده تا در ارتباط با سامانه‌های دستگاه‌های دیگر، نقش بسزایی در مبارزه با قاچاق کالا داشته باشد.
یکپارچه‌سازی سامانه‌های مبارزه با قاچاق
طرح گمرک هوشمند، سامانه جامع انبار‌ها، سرویس تبادل اطلاعات انبار‌ها، سامانه شناسه کالا، سامانه کارت بازرگانی هوشمند و ... از جمله سامانه‌های پیشگیری از قاچاق هستند که طی ماه‌های اخیر راه‌اندازی شده‌اند؛ در دی ماه سال گذشته نیز نشست «یکپارچه‌سازی و لینک سامانه‌های الکترونیکی موجود و تبادل اطلاعات برای مبارزه با قاچاق کالا و ارز» به ریاست حجت‌الاسلام و المسلمین منتظری دادستان کل کشور و با حضور وزرای «صمت» و «اقتصاد» برگزار شد.
همکاری همه‌جانبه بین‌دستگاهی برای مقابله سیستمی با قاچاق سازمان‌یافته، توسعه و گسترش گمرکات هوشمند، راه‌اندازی و توسعه سامانه‌های الکترونیکی، رفع مشکلات سامانه‌های موجود، افزایش انگیزه مبارزه با قاچاق در بین مسئولان و مردم، همگرایی و همکاری بین دستگاهی در جهت تکمیل فرآیند مبارزه با قاچاق کالا و ارز از موضوعاتی بود که در جریان جلسه «یکپارچه‌سازی و لینک سامانه‌های الکترونیکی موجود و تبادل اطلاعات برای مبارزه با قاچاق کالا و ارز» مورد تاکید مسئولان قرار گرفت.
مصادیق اهمال و کم‌کاری‌های سایر دستگاه‌های متولی در امر مبارزه با قاچاق
اما در زمینه بکارگیری سامانه‌های پیشگیری از قاچاق و هماهنگی بین دستگاهی در این رابطه، علی‌رغم اهتمام دستگاه قضا به انجام صددرصدی تکالیف قانونی‌اش، بعضاً کم‌کاری‌ها و اهمال‌هایی از جانب سایر دستگاه‌ها مشاهده می‌شود. برای نمونه، از تاریخ ۸ تا ۱۶ مردادماه، کل سامانه ثبت سفارش وزارت صمت قطع بوده و سازمان گمرک، قفل سیستمی این سامانه را که مانع ثبت کالای قاچاق می‌شد، باز گذاشته بود که البته با پیگیری سازمان بازرسی کل کشور، این قفل سیستمی مجدداً فعال شد. حجت‌الاسلام درویشیان رئیس سازمان بازرسی کل کشور در جریان جلسه شورای عالی قوه قضاییه در تاریخ ۲۰ مرداد ماه سال جاری، در این رابطه گفت: علت این اقدام و بررسی عمدی یا غیرعمدی بودن آن و خسارات احتمالی در ورود کالای قاچاق به کشور بدین واسطه در دست بررسی است.
یا در نمونه دیگری، علی‌رغم اینکه «سامانه انبار» وفق بند ث ماده ۶ قانون مبارزه با قاچاق كالا و ارز، به عنوان یکی از زیرساخت‌های هوشمند پیگشیری از قاچاق کالا در گمرکات کشور راه‌اندازی شده است و همه مراكز بارگیری، تخلیه، نگهداری یا ذخیره‌سازی كالا را دربرمی‌گیرد، اما در جریان بازدید سرزده هیئت عالی قضایی از گمرگ بندر شهید رجایی بندرعباس به عنوان بزرگترین گمرک کشور، مسئولان مربوطه از انبارهای متعدد موجود در گمرک اطلاعی نداشتند و نمی‌دانستند که چه نوع کالایی و با چه مشخصاتی و با چه میزانی در گمرک وجود دارد!
غلامحسین اسماعیلی سخنگوی دستگاه قضا، ۲۱ مهرماه سال گذشته در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری ضمن اشاره به موضوع فوق‌الذکر، این گلایه را مطرح کرد که وقتی هنوز در امر شناسایی واردات و صادرات از برنامه‌های پیش‌بینی شده در قانون عقب هستیم، چگونه می‌توانیم در مبارزه با قاچاق به مرز مطلوب برسیم و جلوی قاچاق کالا گرفته شود؟
مبارزه با قاچاق نباید به سامانه‌ها وابسته شود؛ سامانه‌ها تسهیل‌کننده مبارزه هستند
موضوع اهمال در راه‌اندازی سامانه‌های پیشگیری از قاچاق و منوط کردن صددرصدی فعالیت‌های مقابله‌ای با قاچاق به راه‌اندازی سامانه‌ها از سوی مسئولین مربوطه، در جریان نشست فروردین‌ماه آیت‌الله رییسی با اعضای ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز مورد توجه ایشان قرار گرفت و رییس دستگاه قضا در همین رابطه گفت: راه‌اندازی سامانه‌ها در پیشگیری و مقابله با قاچاق نقش مهمی دارد؛ اما اگر سامانه با کُندی مواجه شد، آیا کار باید کُند شود؟ مگر سرعت کار تنها در گرو سامانه است؟ اگر چه سامانه‌ها مهم هستند، اما نمی‌توان گفت کار مبارزه با قاچاق به دلیل نبود سامانه صورت نمی‌گیرد. امر مبارزه نباید به سامانه‌ها وابسته شود؛ سامانه‌ها تسهیل کننده امر مبارزه هستند.
اما آیت‌الله رییسی و سایر مقامات و مسئولان قضایی در راستای تاکیدات خود مبنی بر مبارزه با قاچاق، بازدیدهای سرزده‌ای را نیز از گمرکات کشور داشته‌اند تا از نزدیک با مشکلات موجود در این گذرگاه‌های کالایی که سبب تشدید قاچاق می‌شوند، آشنا شوند.
بازدید سرزده آیت‌الله رییسی از بزرگترین گمرک کشور
۱۱ مهر سال گذشته بود که آیت‌الله رییسی رییس قوه قضاییه در بدو ورود به استان هرمزگان به صورت سرزده از گمرک شهید رجایی بازدید کرد و خلاف رویه معمول در این گونه سفر‌ها که از محل‌های رسمی بازدید می‌شود، بدون حضور مسئولین مربوطه، نقاط ضعف و آسیب‌های بندر و گمرک شهید رجایی را شخصاً مورد بررسی قرار داد و با برخی از مراجعه‌کنندگان گفت‌وگو کرد.
گمرک شهید رجایی بندر عباس بزرگترین گمرک کشور شناخته می‌شود که بیش از ۵۵ درصد صادرات و واردات و ۷۰ درصد ترانزیت کشور در این گمرک صورت می‌گیرد و سالانه حدود ۱۰۰ میلیون تن کالا در بندر این گمرک تخلیه و بارگیری می‌شود که بعد از ترخیص، در تمام نقاط کشور توزیع می‌شود؛ این رقم شامل تخلیه ۹۰ درصد بارگیری کالاهای کانتینری کشور می‌شود.
بازدید سرزده و بدون تشریفات رییس دستگاه قضا از بزرگترین گمرک کشور در بندرعباس، حامل این پیام بود که دستگاه قضایی هیچگونه فساد و قاچاقی را در شاهراه اقتصادی وارداتی و صادراتی کشور برنمی‌تابد و با آن مقابله می‌کند.
انتقاد رییس قوه قضاییه از نقص در ۴ گلوگاه قاچاق در بندر شهید رجایی
بعد از بازدید رییس دستگاه قضا از گمرک شهید رجایی بندر عباس در جریان سفر استانی مهرماه سال گذشته به هرمزگان، بلافاصله جلسه ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز تشکیل شد. در این جلسه، آیت‌الله رییسی از وجود نقصان در ۴ گلوگاه قاچاق در بندر شهید رجایی شامل «درب‌های ورود و خروج»، «وضعیت انبارداری و تاخیر در ترخیص کالاها»، «سامانه‌های گمرکی»، «شبکه حمل‌ونقل و پایانه‌های حمل کالا» انتقاد کرد و گفت: آنچه در فرآیند مبارزه با قاچاق کالا است باید مورد بازنگاهی قرار بگیرد. الان نوبت اقدام و عمل است و این اقدام‌ها باید هماهنگ باشد، لذا ۲۶ دستگاه باید در کنار هم تعامل و همکاری داشته باشند تا این کار صورت گیرد.
پس از بازدید سرزده رییس دستگاه قضا از گمرک شهید رجایی بندرعباس و دستورات ایشان برای رفع نواقص موجود در این گذرگاه استراتژیک کشور، ساماندهی بندر شهید رجایی و کنترل بیش از پیش ورود و خروج کالا و انبارداری در این بندرگاه، مورد توجه جدی قرار گرفت و پلیس تخصصی امنیت اقتصادی و پلیس گمرک در این بزرگترین گمرک کشور تشکیل شد و سامانه‌های هماهنگ اطلاعاتی نیز در آن ایجاد گردید. همچنین دادستان بندرعباس بصورت هفتگی و رییس کل دادگستری هرمزگان به صورت ماهیانه از گمرک شهید رجایی بازدید به عمل می‌آورند.
بازدید دادستان کل کشور از بندر شهید رجایی
اما دو ماه پس از بازدید سرزده آیت‌الله رییسی از گمرک شهید رجایی بندر عباس، در آذرماه سال گذشته، حجت‌الاسلام و المسلمین منتظری دادستان کل کشور در جریان سفر خود به استان هرمزگان به بندر شهید رجایی بندرعباس رفت و از بخش‌های مختلف این بندر نظیر «گیت ایکسری و نحوه بازرسی و کنترل کامیون‌ها» ، «اسکله باربری کالاهای اساسی» و «اسکله بارگیری و تخلیه کشتی‌های کانتینری» بازدید به عمل آورد.
همچنین در فروردین ماه سال جاری نیز، علی صالحی رییس کل دادگستری استان هرمزگان بصورت سرزده از بخش‌های مختلف بندر شهید رجایی بندرعباس به عنوان گلوگاه اصلی واردات و صادرات کشور بازدید کرد. وی در جریان بازرسی از قسمت‌های مختلف این مجموعه بندری، اقدامات انجام شده به منظور مقابله با قاچاق و نقاط ضعف و آسیب‌های بندر و گمرک شهیدرجایی را شخصاً مورد بررسی قرار داد و ضمن تذکر به مسئولین مربوطه، به منظور تشدید تدابیر پیشگیرانه و مقابله‌ای دستورات ویژهای صادر کرد. همچنین در جریان این بازدید، دستورات ویژهای به منظور نصب دوربین‌های نظارتی و افزایش دستگاه‌های ایکسری در بندر شهید رجایی بندرعباس صادر شد.
تسریع و تسهیل در ترخیص کالاهای گمرکی با اهتمام دستگاه قضایی
اما یکی از اقدامات مؤثر دستگاه قضایی در دوره تحول که در امر سازماندهی گمرکات و پیشگیری از قاچاق کالا نقش عمده‌ای داشته است، موضوع تعیین تکلیف کالاهای بلاتکلیف موجود در گمرکات و فراهم آوردن زمینه تسریع و تسهیل در ترخیص کالاهای موجود در گمرکات است.
در میانه‌های بهمن سال گذشته در جریان سفر استانی آیت‌الله رییسی و مسئولان عالی قضایی به استان بوشهر و بازدید رییس دستگاه قضا از بندر بوشهر، بازدیدکنندگان با هزار دستگاه خودرو مواجه شدند که بالغ بر دو سال بود در این بندر خاک می‌خوردند؛ رییس دستگاه قضا با مشاهده این خودروها بلافاصله دستور دادند که ظرف سه ماه وضعیت این پرونده و خودرو‌های مربوط به آن مشخص شود.
آیت‌الله رییسی فروردین ماه سال جاری در دیدار با اعضای ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به موضوع این خودروها گریزی زد و گفت: در جریان سفر به بوشهر خودرو‌های بسیاری را در بندر مشاهده کردم و در این رابطه پیگیر پرونده‌های بلاتکلیف شدم. اعلام کردم این پرونده‌ها ظرف مدت سه ماه تعیین تکلیف شود، اما خوشبختانه پرونده‌ها یک ماه و نیمه به سرانجام رسید.
تسریع در صدور احکام پرونده‌های مرتبط با قاچاق کالا
تسریع در صدور احکام پرونده‌های مرتبط با قاچاق کالا و ارز و عدم اطاله دادرسی در اینگونه پرونده‌ها، از دیگر اقدامات دستگاه قضایی در راستای مبارزه مجدانه با پدیده شوم قاچاق است؛ آیت‌الله رییسی در همین رابطه در جلسه با اعضای ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، گفت: ما به همه پرونده‌ها توجه داریم؛ اما پرونده‌های مهم و قاچاق سازمان‌یافته به هیچ عنوان نباید دچار اطاله دادرسی شود و باید با رسیدگی سریع نتایج آن ظاهر شود.
علی مویدی، رییس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز بر موضوع رسیدگی سریع به پرونده‌های مرتبط با قاچاق توسط قوه قضاییه صحه می‌گذارد و می‌گوید: طی مدت اخیر با دستورات رییس قوه قضاییه و دستورات دادستان کل کشور به دادسرا‌ها، رسیدگی به پرونده‌های قاچاق کالا و ارز شتاب خوبی گرفته است.
راه‌اندازی مجتمع ویژه رسیدگی به جرائم قاچاق کالا و ارز
تأسیس مجتمع ویژه رسیدگی به جرائم قاچاق کالا و ارز در بندرعباس به عنوان محل استقرار بزرگترین گمرک کشور، از دیگر اقدامات دستگاه قضا در امر مبارزه با قاچاق کالا و ارز است. در جریان سفر مهرماه سال گذشته آیت‌الله رییسی به استان هرمزگان و بازدید سرزده ایشان از گمرک شهید رجایی بندرعباس، رییس دستگاه قضا به رییس کل دادگستری استان هرمزگان دستور داد که به سرعت دادسرا و دادگاه ویژه مبارزه با قاچاق کالا در این استان فعال و از دیدگاه‌های متخصصان در این میدان استفاده شود.
پس از این دستور رییس دستگاه قضا، به منظور مبارزه جدی با پدیده شوم قاچاق، کمک به چرخه اقتصاد کشور و رونق تولید، بلافاصله تشکیل و راه‌اندازی مجتمع ویژه رسیدگی به جرائم قاچاق کالا و ارز در استان هرمزگان در دستور کار قرار گرفت و این مجتمع شامل شعبه دادگاه انقلاب و یک شعبه بازپرسی، تحت نظارت مستقیم رییس کل دادگستری استان و دادستان بندرعباس آغاز به کار کرد. قضات این مجتمع با صدور ابلاغ ویژه، در چارچوب قوانین و مقررات، با سرعت و دقت و جدیت به پرونده‌های قاچاق رسیدگی می‌کنند و تمامی پرونده‌های قاچاق سازمان‌یافته و حرفه‌ای و همچنین پرونده‌های مهم فساد مالی به‌صورت تخصصی و ویژه توسط قضات مجرب در این مجتمع ویژه و تخصصی، رسیدگی می‌شود.
رسیدگی به ۹۰ پرونده در شعبه بازپرسی و ۶۸ پرونده در شعبه دادگاه انقلاب مجتمع ویژه مبارزه با قاچاق
علی صالحی، رییس کل دادگستری استان هرمزگان در گفت‌وگو با میزان، با اشاره به راه‌اندازی مجتمع ویژه رسیدگی به جرائم قاچاق کالا و ارز در استان هرمزگان، اظهار داشت: با راه‌اندازی مجتمع ویژه مبارزه با قاچاق کالا و ارز هم شاهد تخصصی بودن رسیدگی ها هستیم ، هم سرعت در رسیدگی‌ها و برخورد قاطع و قانونی با مرتکبین این جرائم افزایش یافته که موجب امیدواری دلسوزان نظام شده است.
بنا به گفته صالحی، مجتمع ویژه رسیدگی به جرائم قاچاق کالا و ارز که دقیقاً ظرف یک روز پس از سفر ریاست قوه قضاییه به استان هرمزگان در مهرماه سال گذشته افتتاح و راه اندازی شده است تاکنون در شعبه بازپرسی خود به بالغ بر ۹۰ پرونده و در شعبه دادگاه انقلاب خود به بالغ بر ۶۸ پرونده رسیدگی نموده است.