اهمیت و ارزش شعر عاشورایی را نادیده نگیریم/برای سرودن شعر عاشورایی باید بسیار مطالعه کرد

اسماعیل امینی در گفت‌وگو با پیرامون اهمیت و جایگاه شعر عاشورایی گفت: شعر‌های عاشورایی طی چند دهه اخیر فراز و فرود‌های فراوانی داشته است در این سال‌ها تعدادی شاهد حضور شعر‌های خوب و درخشان بودیم و در مقابل آن تعداد شعر‌های معمولی نیز زیاد بوده است البته این موضوع در همه دوران‌ها رواج داشته است و این فراز. فرود تنها متعلق به عصر معاصر نمی‌شود.

وی پیرامون تاریخچه شعر عاشورایی بیان کرد: بیشترین اشعار عاشورایی از قرن سوم وارد زبان فارسی شده و تا هم اکنون نیز ادامه دارد، اما عمده‌ترین قالب‌هایی که شعر‌های عاشورایی در آن جای گرفتند مسمط و ترکیب بند بوده است، زیر بیت برگردان و ترجیح بند در این اشعار بیشتر به کار رفته است البته در بخش‌هایی از تاریخ ادبیات ما شاهد هستیم که شعر‌های عاشورایی در قالب مثنوی و دوبیتی بیان شده حتی در دوره مشروطه مستزاد عمده‌ترین قالب‌های شعر عاشورایی به شمار می‌رفته است.

امینی به شکل‌گیری اشعار برجسته عاشورایی اشاره کرد و افزود: قطعاً هر شاعری که بخواهد اشعار ارزشمند و ارزنده در حوزه شعر عاشورایی بیان کند نیازمند کسب تجربه و آزمون و خطا است بنابراین نمی‌توان گفت که همه شعر‌های او شعر خوبی است تنها تعداد اندکی از شعر‌ها می‌توانند شعر‌هایی برجسته، ارزنده و ماندگار باشند.

مدرس و پژوهشگر حوزه ادبیات، آسیب‌های حوزه شعر عاشورایی را مورد بررسی قرار داد و بیان کرد: برخی از شعر‌های عاشورای که سروده شده از نظر دستوری و یا ترکیب بندی مشکلاتی را دارند که این موضوع قابل اغماض است، اما آن دسته از اشعار که سندیت قابل قبول و یا قابل اعتمادی ندارند قطعاً ارزنده و ارزشمند نخواهند بود، شاعری که تنها برای جلب توجه و پسند مخاطب به نکاتی خاص اشاره می‌کند بدون توجه به سندیت موضوع قطعاً شعری ماندگار در تاریخ را رقم نخواهد زد تلاش همه شعرای عاشورایی تهیه شعری ارزنده و ماندگار است.

وی عدم سندیت برخی از اشعار و نوحه‌های عاشورایی را مورد بررسی قرار داد و تاکید کرد: شعر سرودن و نوحه گفتن در عزای «امام حسین (ع)» و «اهل بیت (ع)» سرگرمی نیست بلکه حوزه‌ای مهم و و چارچوب‌های خاص خود را دارد تنها زمانی می‌توانیم به اشعار غیرمستند و سرگرم کننده بپردازیم که قصد سرودن ترانه را داریم.

امینی در همین راستا ادامه داد: نوحه‌های عاشورایی که در رثای عزای «امام حسین (ع)» و «اهل بیت (ع)» بیان می‌شود هرگز نباید مطابق ذائقه و سلیقه مخاطبان تنظیم شود بلکه این اشعار و نوحه‌ها هستند که ذائقه مخاطب را با خود همراه کرده و به آن سمت و سو می‌دهند.

نویسنده مجموعه شعر «دلقک و شاعر دربار» به نوحه‌ها و اشعار عاشورایی ساده و در عین حال جذاب اشاره کرد و افزود: ما نوحه‌ها و شعر‌های عاشورایی بسیاری در طول تاریخ داریم که از سادگی و قابل توجهی برخوردار بوده و در عین حال مورد استقبال و پسند عامه مردم نیز قرار گرفته است این مهم به خاطر مستند بودن و در عین حال استفاده از کلمات و مضامین ساده مورد توجه و استقبال قرار گرفته‌اند.

وی پیرامون اشعار عاشورایی شاعران بیان کرد: شاعران عاشورایی نباید سطح کار خود را تنزل دهند و همواره باید آسیب‌های شعر عاشورایی را در نظر بگیرند. متاسفانه گاهی دیده می‌شود که رسانه‌ها به افرادی و یا اشعاری بها می‌دهند که از نظر شعر، شاخص‌ها و چارچوب‌های اصلی شعر عاشورایی را ندارند، انتشار این نوع شعر‌ها قطعاً می‌تواند در درازمدت آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به عرصه ادبیات شعر عاشورایی وارد کند باید توجه داشت که اشعار بسیاری داریم که ضمن فصاحت و بلاغت ارزنده نیز هستند و در عین حال مستند بودن آن بها و ارزش شعرا را چند برابر کرده است.

امینی تصریح کرد: از آنجا که رسانه‌ها عموماً کارکردی با عنوان جذب مخاطب را در نظر می‌گیرند لذا بسیاری از اشعار را که ارزش شعر عاشورایی برخوردار نیست و حتی گاهی چهار چوب‌ها را زیر پا گذاشته به مخاطبان معرفی می‌کنند متاسفانه این بها دادن به این نوع شعر جاذبه فراوانی برخی از شعر‌هایی که ارزش شعر عاشورایی را زیر سوال می‌برند با خود به همراه دارد.

نویسنده مجموعه شعر «بوستان بی‌درخت» پیرامون رعایت چهار چوب‌های شعر عاشورایی ابراز کرد: ما افرادی همچون حجت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی را داریم که با دانش بسیار همچنین فصاحت شیرین سخن می‌گویند و این بیانات آن‌ها و استناد به قرآن کریم و کلام «ائمه معصومین (ع)» علاوه بر حفظ چهارچوب اصلی سخنان عاشورایی، مخاطب را بر سرذوق آورده و نکاتی ارزشمند را به جامعه انتقال می‌دهند.

وی ریشه آسیب‌های شعر عاشورایی را مورد بررسی قرار داد و افزود: وقتی مطالعه وجود نداشته باشد قطعاً بی اطلاعی رواج خواهد یافت و بسیاری از چهارچوب‌های شعر عاشورایی نیز در راستای همین بی اطلاعی دچار آسیب خواهد شد برای فهمیدن باید مطالعه کرد باید دانش اندوزی کرد لذا یک شاعر عاشورایی باید به قرآن کریم، نهج البلاغه، صحیفه سجادیه و مقاتل تسلط بسیار خوبی داشته باشد این امر با توجه به فناوری و تکنولوژی که امروز در اختیار جویندگان علم قرار دارد فعالیت را بسیار آسان کرده است.

وی از کتاب‌های ارزشمندی که در حوزه شعر عاشورایی سروده شده نام برد و اظهار کرد: کتابی با عنوان «منتخب شعر‌های عاشورایی» که به عنوان برگزیده تعدادی از صاحبنظران حوزه شعر است و با بیش از ۸۰ نوع شعر گزیده جمع‌آوری و تدوین شده کتاب خوبی محسوب می‌شود، همچنین کتاب «اربعین مرثیه» با ۴۰ عنوان شعر از ابتدای قرن چهارم تا به امروز وجود دارد این اشعار مورد تایید بزرگان حوزه شعر قرار داشته و قطعاً اشعاری ارزشمند و ارزنده هستند که علاقمندان می‌توانند به مطالعه آن‌ها بپردازند.