فاجعه بیروت در تهران اتفاق می‌افتد؟
- روزنامه ایران نوشت: مجید فراهانی این خبر را در صفحه اینستاگرام شخصی‌اش نوشته بود، اما این شهروندان شمال غربی تهران بودند که با خواندن این خبر، بیش از سایر محله‌های پایتخت نگران بروز حادثه‌ای شدند که روزی شهران که نه، تهران را در صدر اخبار تکان‌دهنده دنیا قرار دهد! برای همین ترس زلزله که تا قبل از این یک ترس طبیعی محسوب می‌شد، نگرانی از فعال شدن گسل شمال غرب را بالا برد تا مردم از خود بپرسند که اگر روزی زلزله بیاید، چه کسی می‌تواند آن‌ها را از زیر شعله‌های آتش نجات دهد؟ به گفته فراهانی هر روز حدود سیصد تانکر سی هزار لیتری حمل سوخت از ابرمخازن انبار نفت بارگیری می‌کنند، تانکر‌هایی که از وسط بافت مسکونی و خیابان‌های شهران عبور می‌کنند و نهایتاً به بزرگراه می‌رسند. سال‌های ۸۵، ۸۷ و ۹۵ نیز چند حادثه مشابه، خطر این فاجعه را گوشزد کرده است.
این خبر البته با واکنش‌های زیادی مواجه شد. از یک طرف مجلسی‌ها از مصوبه دولت برای انتقال مراکز سوختی به خارج از شهر پرده برداشتند و از یک طرف برخی کارشناسان از بهای سنگین این جابه‌جایی خبر دادند. اما مسأله مهم توسعه بافت شهری و تبدیل زمین‌های بایر به مسکونی بود که نشان می‌داد مسئولان باید توضیح دهند که چگونه در این بافت‌ها مجوز مسکونی صادر شده است و آیا این توسعه قانونی بوده یا نه؟
کرامت ویس‌کرمی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی هم در واکنش به ناایمن بودن انبار نفت شهران گفته است که این انبار استاندارد‌های ایمنی لازم را دارد و وجود آن برای سوخت‌رسانی ایمن و مطمئن درسطح تهران حیاتی است.
رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، خیال مردم تهران را از بابت بروز فاجعه‌ای شبیه بیروت در پایتخت راحت می‌کند و می‌گوید: به مردم اطمینان خاطر می‌دهم که چیزی شبیه لبنان در تهران اتفاق نخواهد افتاد و اصلاً امکان بروز حادثه‌ای با این شدت و خسارت وجود ندارد. حتی درباره مخازن شهران نیز که صحبت می‌کنیم، اگر فاجعه‌ای رخ دهد، تنها به آتش سوزی در اطراف محدود می‌شود و اینطور نیست که مناطق وسیعی از شهر را درگیر کند. درهرحالت وزارت نفت مسئولیت مستقیم این مراکز را بر عهده دارد و باید خودشان هم پاسخگو باشند.
آیا انبار شیمیایی خطرناکی در تهران وجود دارد؟ رضا کرمی محمدی، پاسخش به این سؤال منفی است، اما درباره وجود انبار‌های شیمیایی توجه مردم را به سمت صنایعی جلب می‌کند که در داخل شهر قرار دارند. هر صنعتی که انبار مواد قابل اشتعال داشته باشد، یک پتانسیل خطرزا محسوب می‌شود.
این به معنی این نیست که این انبار فردا دچار حادثه می‌شود، یعنی در هر لحظه باید مراقب باشیم تا اتفاقی نیفتد. البته ممکن است بخشی از این انبار‌ها متعلق به بخش خصوصی هم باشد که ما در این زمینه اطلاعی نداریم. اگر هم هشدار می‌دهیم، هدفمان این است که آن‌ها را متوجه خطر این انبار‌ها کنیم. البته اگر بدانیم که چنین انبار‌هایی وجود دارد و استاندارد‌های لازم را رعایت نمی‌کنند، با آن‌ها برخورد خواهیم کرد.
او البته تأکید دارد که در طول این چند سال، پیگیری‌های لازم را برای برطرف کردن مخاطرات آن انجام داده‌اند: «اتفاقاً اقدامات بسیار خوبی هم از سوی وزارت نفت انجام شده است، الان مخازن شهران کاملاً مقاوم‌سازی و ایمن‌سازی شده‌اند. دیوارکشی دور مخازن رعایت شده و بازدید‌های ناظران ایمنی هم به طور منظم انجام می‌شود. این‌ها اقدامات مفیدی بوده که انجام گرفته است، اما وزارت نفت باید در این زمینه توضیح بدهد.
به هرحال این مخازن در مناطقی قرار دارند که حالا با گسترش جمعیت و توسعه بافت مسکونی در مناطق پرجمعیت واقع شده‌اند و از ابتدا اینطور نبوده است. در هر صورت ما باید همه این انبار‌ها را به عنوان یک پتانسیل خطرزا مورد بررسی قرار دهیم؛ و با وجود رعایت استاندارد‌ها باید دوباره بازنگری شوند.
جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش نشانی از یک نمونه موفق برای انتقال انبار‌های قابل اشتعال ناصرخسرو به محل دیگری اشاره می‌کند و می‌گوید همین اقدام موجب شد تا حجم آتش‌سوزی‌ها در آن منطقه بشدت کاهش یابد. البته ما از مراکز پر خطر بازدید‌های دوره‌ای انجام می‌دهیم و اخطاریه و هشدار‌های لازم را هم انجام داده‌ایم، اما بحث پالایشگاه‌ها و انبار‌های نفت و بنزین متفاوت است و با تجهیزات و اکیپ‌های متخصص کار نظارت و ایمن‌سازی انجام می‌گیرد که البته ما هم با آن‌ها بی‌ارتباط نیستیم. او درباره انتقال انبار‌های نفت شهران به خارج از تهران هم اینطور توضیح می‌دهد که چنین چیزی امکانپذیر نیست، چراکه اولاً هزینه بسیار سنگینی دارد و براحتی امکانپذیر نیست و دوم اینکه حتی همین بعد مسافت و تردد تانکر‌ها برای انتقال سوخت هم می‌تواند فاجعه‌آفرین باشد.
اگرچه در هر صورت مخالف وجود مراکز پر خطر در بافت‌های مسکونی هستیم، باید توجه کنیم زمانی‌که این مراکز در این مناطق تأسیس شدند، جمعیت به این میزان نبوده است. مثل پالایشگاه ری که وقتی تأسیس شد تا کیلومتر‌ها هیچ منطقه مسکونی وجود نداشت و اتفاقاً صدور مجوز‌های مسکونی در این مناطق خود یک موضوع مهم است، اما اکنون که در چنین شرایطی قرار داریم باید ایمنی این مراکز را افزایش دهیم، اگرچه تاکنون گزارش خطرناکی هم به ما اعلام نشده است. البته شخصاً از انبار نفت شهران بازدید کرده‌ام و می‌دانم که‌ایمنی بالایی دارد، اما به هرحال باید پیشگیری‌های لازم را انجام دهیم و منتظر حادثه نباشیم تا بعد به فکر بیفتیم.
منصور درجاتی، سرپرست مدیریت بحران استانداری تهران هم در این‌باره می‌گوید: من از وجود انبار شیمیایی در شهر اطلاعی ندارم، تا جایی‌که ما مطلع هستیم و پیگیری می‌کنیم، ۳ انبار نفت و بنزین در تهران وجود دارد که همه پروتکل‌های ایمنی درباره آن‌ها رعایت می‌شود و از استاندارد‌های لازم هم برخوردارند. یکی از این انبار‌های نفت در «شهران»، دیگری در «سوهانک» و یکی هم در «ری» قرار دارد. آتش‌نشانی بازدید‌های دوره‌ای خود را انجام می‌دهد و اینطور نیست که به حال خود رها شده باشند. شخصاً اگر متوجه شوم، موقعیت انباری خطر زا ست ظرف یک هفته برای پلمب ان اقدام می‌کنم. اصولاً وظیفه پیشگیری و مدیریت بحران هم همین است. ما قبل از اینکه صحبت کنیم باید اقدام کنیم. اما تا جایی که می‌دانیم، خطری مردم تهران را تهدید نمی‌کند.