چند نکته مهم پیرامون سیره اخلاقی و اجتماعی «امام موسی کاظم (ع)»

مرتضی محمدی در گفت‌وگو با پیرامون سیره اخلاقی «امام موسی کاظم (ع)» گفت: شناخت شخصیت بزرگی همچون «امام موسی کاظم (ع)» را باید در دو وجه شناخت ظاهری و شناخت باطنی تقسیم بندی کرد، شناخت ظاهری روایت کننده سیره اخلاقی - اجتماعی و حتی سیاسی ایشان در طول امامتشان است که هر یک از آن‌ها به تنهایی می‌تواند الگویی ارزشمند در زندگی ما باشد و سیره باطنی این امام بزرگوار به عباد ایشان در برابر پروردگار عالم باز می گردد.

***سیره رفتاری «امام هفتم (ع)»

وی با اشاره به نام مبارک «امام هفتم (ع)» بیان کرد: نام «امام هفتم (ع)» با عنوان «امام موسی کاظم (ع)» برگرفته از سیره رفتاری این امام بزرگوار است، زیرا ایشان بسیار حلیم، بردبار و صبور بودند، این مهم حتی در سیره سیاسی که در پیش گرفته بودند بسیار تاثیرگذار بود.

محمدی به برخورد حاکمان وقت در زمان امامت «امام موسی کاظم (ع)» اشاره و ابراز کرد: حاکمان و زمامداران سیاسی در زمان امامت «امام موسی کاظم (ع)» افرادی بسیار ستمگر و ظالم بودند از این رو آزار و اذیت بسیاری را بر این امام بزرگوار تحمیل کردند و حتی ایشان زندانی کرده و مورد آزار و اذیت قرار دادند، ولی ایشان همواره صبر داشتند، از سوی دیگر ایمان و تقوای «امام هفتم (ع)» بود که ایشان در برخی از مواقع با صورتی گریان دعا می‌کردند و می‌فرمودند: «خدایا راحتی و‌ آسودگی هنگام مرگ و عفو و گذشت هنگام حساب را از تو در خواست می‌کنم».

این کارشناس علوم قرآنی در همین راستا ابراز کرد: گاهی انسان به حدى از کمال می‌رسد که مشتاق لقاء الله مى‌شود و مرگ را بهترین تحفه مى‌بیند. اگر ایمان کسی کامل باشد همواره در آرزوی اینگونه مرگ است، در کتاب سرّالأِسراء، جلد ۱، صفحه ۴۴۱ آمده است: «امیرالمؤمنین (ع)» فرمودند: «افضل تحفة المؤمن الموت. برترین تحفه مؤمن مرگ است»، این درخواست مرگ در اوج حالات عرفانى و معنوى است که بسیار مطلوب است و در عین حال رضا به خواست خدا و انجام وظایف برای ما است. این مهم سیره عبادی و سیره رفتاری این امام بزرگوار را نشان می‌دهد حتی شیوه دعا کردن را می‌توان از «امام موسی کاظم (ع)» آموخت.

***الگوبرداری از «امام موسی کاظم (ع)» 

این کارشناس علوم قرآنی «امام موسی کاظم (ع)» را به عنوان الگویی ارزشمند با سیره اجتماعی و رفتاری ارزنده معرفی و ابراز کرد: «امام موسی کاظم (ع)» دارای سیره‌ ارزشمنده اخلاقی - اجتماعی بودند، ایشان همواره با رفتار و سکنات خود درس‌هایی ارزشمند به شاگردان و حتی اطرافیان خود که همراه و هم مسیر ایشان بودند می‌دادند، در روایات آمده است: یک سال «امام موسی کاظم (ع)» در ایام حج با لباسی مبدل که شباهت بسیاری به صوفیان داشت عازم حج شدند در طول راه فردی که ایشان را نمی‌شناخت با دیدن «امام هفتم (ع)» متعجب شد و قصد داشت که ایشان را راهنمایی کند هنگامی که به نزدیک «امام موسی کاظم (ع)» رسید پیش از اینکه حرفی زده باشد، «امام موسی کاظم (ع)» به ایشان فرمودند: «به کسی گمان بد نده و تا کسی را نشناخته‌ای در مورد آن به قضاوت نپردازد»، این کلمات سبب تعجب فرد شد و از اینکه هنوز کلامی را به زبان نیاورده و این امام بزرگوار توانسته ذهن او را بخواند تعجب کر، در ادامه راه «امام موسی کاظم (ع)» در مکانی ایستادند تا استراحت کنند، چاه آبی در آن مکان وجود داشت که سطح آب درون آن بسیار پایین بود ایشان دعایی کردند و سطح آب بسیار بالا آمد، مرد با خود فکر کرد که حتماً جادویی رخ داده در همین زمان «امام موسی کاظم (ع)» بار دیگر به این مرد فرمودند: زود قضاوت نکن و به دیگران گمان بد نبر، همراهی این فرد با «امام موسی کاظم (ع)» ادامه پیدا کرد تا زمانی که در طول به جا آوردن اعمال حج این فرد از اطرافیانش پیرامون «امام موسی کاظم (ع)» پرسید و یکی از مومنان به وی گفت او امام شیعیان است؛ و یکی از بزرگترین و برترین افراد بر روی زمین محسوب می‌شود.

وی دوری از قضاوت را یکی از چالش های اخلاقی جامعه بشری دانست و ابراز کرد: روایت یاد شده بیان گر درسی بزرگ است موضوعی که متاسفانه امروز در جامعه ما بسیار دیده می‌شود برخی از افراد عادت کرده‌اند که به قضاوت پیش از اطلاع از شخصیت افراد بپردازند و این نقطه ابتدایی بسیاری از مشکلات و برخورد‌های اجتماعی محسوب شود.

***معاشرت از نگاه «امام موسی کاظم (ع)»

وی پیرامون معاشرت از نگاه «امام موسی کاظم (ع)» بیان کرد: در روایات آمده است «امام موسی کاظم (ع)» معاشرت را در بین مردم مهم می‌شمردند و به دیگران تاکید داشتند: «إیّاکَ و مُخَالِطَهُ النّاس و الإنس بِهِم إلا أن تَجِدَ مِنهُم عَاقِلاً و مَأمُوناً فَآنَسَ بِه و أهرَبَ مِن سایِرهِم کَهَربُکَ مِن السِّباعِ الضّارِیه، بپرهیز از معاشرت با مردم و انس با آنان، مگر این که خردمند و امانت داری در میان آن‌ها بیابی که در این صورت با او انس گیر و از دیگران بگریز، به مانند گریز تو از درنده‌های شکاری».

محمدی تاکیدات «امام موسی کاظم (ع)» پیرامون استفاده بهینه از عمر و زمان را مورد بررسی قرار داد و افزود: «امام موسی کاظم (ع)» همواره به اطرافیان و شاگردان خود پیرامون استفاده بهینه از زمان و عمر خود تاکید داشتند، ایشان صرف کردن عمر در راه عبادت و در مسیر قرب الهی را یکی از برترین اعمال و مهمترین رویکرد‌های انسان می‌دانستند، در روایات آمده است روزی «امام موسی کاظم (ع)» با اصحابشان از قبرستانی می‌گذشتند که در آن شیعه‌ای را به خاک می‌سپردند، قبل از این که جنازه این شیعه را به خاک بسپارند «امام هفتم (ع)» زمان را غنیمت شمرده و به همراه یاران خود برای همراهی در تدفین این شیعه حضور پیدا کردند و در آنجا به تمام شیعیان حاضر تاکید فرمودند: بدانید که سرانجام همه ما در آخر مرگ است پس باید از لحظه لحظه عمر استفاده کرده و آن را به عبادت و حرکت در مسیر سعادت و قرب الهی برنامه ریزی کرد.

***سیره اجتماعی و ارتباطی «امام موسی کاظم (ع)»

وی به رویکرد «امام موسی کاظم (ع)» در طول زندگی با برکتشان اشاره و تصریح کرد: «امام موسی کاظم (ع)» یکی از بزرگ‌ترین شخصیت‌های مذهبی شیعیان هستند، ایشان سیره اجتماعی و ارتباطی بسیار قوی داشتند تعاملات اجتماعی «امام هفتم (ع)» با اطرافیان و حتی در جامعه اسلامی الگوی بسیار ارزنده و ارزشمند است، درس‌های اخلاقی و اجتماعی ایشان مفاهیم بزرگ بشری را آموزش می‌دهد عدم قضاوت درمورد دیگران که یکی از معضلات روز جامعه ماست، قضاوتی که از روی آگاهی نباشد قطعاً دشمنی با خود به همراه دارد وقتی کسی را نمیشناسیم و در مورد او قضاوت می‌کنیم قطعاً به خطا رفته ایم و این مشکلات بسیاری را به همراه می‌آورد پس نباید هر کس به خود حق دهد که در مورد دیگران قضاوت کند و این درسی ارزشمند است و باید آن را سرلوحه اعمال خود قرار دهیم.

این کارشناس علوم قرآنی زبان تمجید دشمنان از «امام موسی کاظم (ع)» را نشانه جایگاه و ارزش و اهمیت این امام بزرگوار دانست و تاکید کرد: هنگامی که دشمن از فردی سخن و زبان به تمجید باز کند بدان معناست که آن فرد، فردی ارزشمند و بزرگ است، «امام موسی کاظم (ع)» نیز فردی بودند که دشمنان از ایشان همواره با احترام یاد می‌کردند و ایشان را می‌ستودند از آنجا که این امام بزرگوار با خلیفه هارون الرشید در یک دوره می‌زیستند هارون نگاه و توجه ویژه‌ای نسبت به ایشان داشت، در روایت پیرامون سیره شخصیتی «امام موسی کاظم (ع)» بیان شده که هارون به پسرش مامون همواره نصیحت می‌کرد که اگرچه در ظاهر ما بر مردم حکومت می‌کنیم، اما افرادی همچون «امام موسی کاظم (ع)» هستند که بر قلب‌های مردم امامت و حکومت می‌کنند، همچنین اگر علم دنیا و آخرت را می‌خواهی به در خانه این شخصیت بزرگوار برو و سخن حق را از زبان او بشنو این سخنان نشان می‌دهد که «امام هفتم (ع)» تا چه میزان در زمان امامت خود مورد توجه بوده و همچنین زبان شیعه و سنی همه به فضایل اخلاقی و اجتماعی ایشان گواهی می‌دادند که ایشان انسانی کامل هستند.

***تاکیدات «امام موسی کاظم (ع)» پیرامون فرصت سوزی

وی به تاکیدات «امام موسی کاظم (ع)» پیرامون فرصت سوزی اشاره و ابراز کرد: در کتاب کافی جلد ۵ پیرامون تاکیدات «امام موسی کاظم (ع)» درباره فرصت سوزی روایات فراوانی آمده است، در یکی از روایات بیان شده روزی «امام موسی کاظم (ع)» با شاگردان خود از بازار مسگر‌ها عبور می‌کردند یکی از شاگردان از ایشان پرسید مس چگونه فلزی است «امام موسی کاظم (ع)» در پاسخ به شاگرد خود فرمودند: مثل همان نقره است که فساد پیدا کرده و ارزش و جایگاه خود را از دست داده است، اگر در هنگام فرآوری این فلز دقت و توجه بیشتری انجام می‌شد قطعاً کالایی ارزشمندتر مورد بهره برداری قرار می‌گرفت، ایشان وجود جوانان را همچون نقره دانستند و تاکید کردند اگر در سن جوانی به عبادت و ستایش خداوند بپردازی قطعاً نمی‌توانی وجود خود را همچون نقره فرآوری کنید، اما اگر در سن پیری به عبادت و به سوی خداوند روی آوری قطعاً زمان و فرصت‌های مناسب زندگی خود را از دست داده اید و همچون مس از ارزش شما کاسته خواهد شد.

***اعمال روز ولادت «امام موسی کاظم (ع)»

محمدی به اعمال روز ولادت «امام موسی کاظم (ع)» اشاره و ابراز کرد: هدیه سوره یس به «امام موسی کاظم (ع)» و زیارت ایشان از راه دور بسیار عمل ارزنده‌ای است، ارتباط قلبی و تامل در سیره رفتاری ایشان ارزنده خواهد بود البته بر خواندن نماز «امام موسی کاظم (ع)» در کتاب سید بن طاووس نیز سفارش شده است، به اینگونه که این نماز دو رکعت است که در هر رکعت یک مرتبه سوره «حمد» و دوازده مرتبه سوره «توحید» خوانده شود.