حقوق زنان در قوانین ایران/ امتیازات قانونی فرزندآوری برای زنان

به گزارش مطابق  آخرین تغییرات در مورد ارائه امتیازات مربوط به فرزندآوری به زنان، اصلاحیه سال ۹۰ قانون ترویج تغذیه با شیر مادر به صورت پیشنهاد مشترک مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وقت تدوین و به هیات دولت ارائه شد.
در این قانون خلاءهای موجود در قانون مصوب سال ۷۴ شناسایی و اصلاح شده. مدت مرخصی زایمان و شیردهی در این لایحه ۹ ماه و برای وضع حمل دوقلوها یا بیشتر ۱۲ ماه در نظر گرفته شد. بر اساس این اصلاحیه پدران می توانند پس از تولد فرزند خود از ۱۰ روز مرخصی (بدون احتساب تعطیلات) به منظور مشارکت در مراقبت از نوزاد استفاده کنند. این مدت در صورت داشتن فرزند دوقلو یا بیشتر، یک ماه خواهد بود.
از سوی دیگر، در این قانون پیش بینی شده ساعت شیردهی برای مادرانی که نوزادشان هنوز ۱ ساله نشده است، ۲ ساعت و برای کودکان بالای یک سال تا دو سال، یک ساعت در نظر گرفته شود.
همچنین در این قانون به لزوم حمایت سازمان های بیمه گر از مادران شاغل بخش خصوصی در بحث تغذیه با شیر مادر توجه شده و مواردی مانند مرخصی زایمان، موارد مربوط به رحم اجاره ای، مادرانی که کودکانی را به فرزندی می پذیرند و بحث مهد کودک های نزدیک محل کار کارکنان زن نیز لحاظ شده است.
در باب افزایش میزان مرخصی زایمان از ۶ ماه به ۹ ماه در هیئت عمومی دیوان عدالت اداری رای وحدت رویه ای صادر شده است که در آن نیز بر ۹ ماه بودن مرخصی زایمان تاکید شده است.
در طول این مدت از طرف سازمان تامین اجتماعی غرامت دستمزد ایام بارداری به بیمه شده پرداخت می شود، به ایام زایمان مورد تایید سازمان تامین اجتماعی عیدی و پاداش تعلق می گیرد و پرداخت آن از تکالیف کارفرما می باشد و مادران شیرده پس از شروع به کار مجدد در صورت ادامه شیردهی می توانند حداکثر تا ۲۴ ماهگی کودک روزانه یک ساعت از مرخصی (بدون کسر از مرخصی استحقاقی) استفاده کنند.
مدت مرخصی ساعتی برای مادران دارای فرزند دوقلو و بالاتر به میزان دو ساعت می باشد. در صورتی که کارمندان از آن استفاده نکنند در مرخصی آنان ذخیره و هم چنین تقویم به وجوه نقدی یا اضافه کاری نیز نمی شود و همچنین امنیت شغلی مادران پس از پایان مرخصی زایمان و در حین شیردهی باید تامین شود و پس از پایان مرخصی زایمان و در دوران شیردهی، باید در کار قبلی خود اشتغال یابند، در این دوران نقل و انتقال آن ها ممنوع است، مگر این که خود متقاضی تغییر شغل یا نقل و انتقال باشند.
در صورتی که کارفرما از پذیرش مجدد زن پس از مرخصی زایمان امتناع ورزد، کارمند می تواند به هیات حل اختلاف وزارت کار شکایت کند و متعاقب آن از مقرری بیمه بیکاری برخوردار شود.
همچنین یادآوری این نکته ضروری است که مطابق ماده ۴۷ قانون کار، چنانچه ایام استعلاجی کارگران به تایید کمیسیون پزشکی سازمان تامین اجتماعی رسیده باشد جزء سوابق کار آنان محسوب می گردد.
از طرفی حسب تبصره ۱ ماده ۶۷ قانون مذکور پس از پایان مرخصی زایمان، کارگر زن به کار سابق خود باز می گردد و این مدت با تایید سازمان تامین اجتماعی جزء سوابق خدمت وی محسوب می شود. با عنایت به ترتیبات قانونی فوق به ایام بیماری و زایمان مورد تایید سازمان تامین اجتماعی عیدی و پاداش تعلق می گیرد و پرداخت آن از تکالیف کارفرما می باشد.
ضمنا در صورت عدم شیردهی مادر مرخصی زایمان طبق ماده ۷۶ قانون کار سه ماه یعنی ۹۰ روز خواهد بود.
مضافا اگر ایام مذکور به تایید سازمان تامین اجتماعی رسیده باشد مرخصی استحقاقی نیز تعلق می گیرد.
براساس ماده ۷۸ قانون کار، کارفرما مکلف است به مادران شیرده تا پایان دو سالگی کودک پس از هر سه ساعت نیم ساعت فرصت شیر دادن بدهند و این فرصت جز ساعات کار آن ها محسوب می شود.
همچنین کارفرما مکلف است متناسب با تعداد کودکان و با در نظر گرفتن گروه سنی آن ها مراکز مربوط به نگهداری کودکان (از قبیل شیرخوارگاه، مهد کودک و….) را ایجاد نماید. آیین نامه اجرایی، ضوابط تاسیس و اداره شیرخوارگاه و مهد کودک توسط سازمان بهزیستی کل کشور تهیه و پس از تصویب وزیر کار و امور اجتماعی به مرحله اجرا گذاشته می شود.
لازم به ذکر است که به موجب قانون تنظیم خانواده و جمعیت مصوب ۲۶ اردیبهشت ۱۳۷۲ مرخصی زایمان و بارداری برای فرزندان چهارم و بعد تعلق نمی گیرد. لیکن براساس قانون اصلاح قوانین تنظیم
خانواده و جمعیت مصوب ۲۰/۳/۱۳۹۲ این موضوع تا حدودی دستخوش تغییر شده است:
ماده واحده:
از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون کلیه محدودیت های مقرر در قانون تنظیم خانواده و جمعیت و اصلاحات آن و سایر قوانین که بر اساس تعداد فرزند برای والدین شاغل یا فرزندان آنان ایجاد شده است لغو می شود.
تبصره ۱
دولت می تواند هر ۵ سال یک بار، با توجه به نتایج سرشماری های عمومی نفوس، ترکیب جمعیتی و شاخص های سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی در چارچوب سیاست های کلی نظام و با رعایت شاخص های مندرج در قوانین برنامه ۵ ساله با ارائه لایحه به مجلس شورای اسلامی نسبت به برقراری امتیازات یا ایجاد محدودیت ها بر اساس تعداد فرزندان اقدام کنند.
تبصره ۲
به دولت اجازه داده می شود مرخصی زایمان را به ۹ ماه افزایش دهد و همسران آنان نیز از دو هفته مرخصی اجباری (تشویقی) برخوردار شوند.