چرا باید اینستکس را یک موجود ناقص‌الخلقه و یک بازیچه چرند دانست؟ / ۲۷ ماه از وعده اروپایی‌ها گذشت!
- « در سال ۹۷ و بعد از خروج آمریکا از برجام، متاسفانه کشور ماه‌ها معطل وعده‌های اروپایی‌ها باقی ماند و اقتصاد کشور شرطی شد در حالیکه معطل کردن اقتصاد به وعده‌های دیگران، بسیار مضر است. اروپایی ها هیچ کاری برای مقابله با تحریم‌های آمریکا نکردند و آنچه که به نام اینستکس نیز مطرح کردند، بازیچه‌ای بود که محقق نشد». این بخشی از بیانات مقام معظم رهبری در روز جمعه ۱۰ مرداد مصادف با عید قربان است.
پر واضح است که ایران به درخواست اروپا در برجام ماند؛ در همان روز ۱۸ اردیبهشت ۹۷ که آمریکا با نقض برجام، بصورت یکجانبه از این توافق بین‌المللی خارج شد و تحریم‌های یکجانبه خود را علیه ایران از سرگرفت،«هلگا اشمید» معاون مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا به همراه نمایندگان فرانسه، انگلیس و آلمان در این اتحادیه در بروکسل با «سیدعباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران دیدار کردند و در آن دیدار از تهران خواستند به رغم خروج آمریکا از برجام، در این توافق بین‌المللی باقی بماند.
در واقع اروپایی‌ها ضمن اذعان به نقض آشکار برجام توسط آمریکا، خواهان ماندن ایران در برجام شدند تا با جلوگیری از امحای این توافق بین‌المللی، خود نیز کماکان از مواهب امنیتی و اقتصادی و حیثیتی آن بهره‌مند شوند.
ناقص‌الخلقه مثل اینستکس
در همان مقطع، مسئولان اتحادیه اروپا و سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان به ایران وعده دادند که ظرف مدت ۲ ماه، اقدام به تضمین منافع برجامی ایران میکنند، آن دو ماه حالا تبدیل به ۲۷ ماه شده است و جزء گفتاردرمانی و طرح‌های ناقص‌الخلقه‌ای نظیر اینستکس، بخاری از اروپایی‌ها بلند نشده است.
۱۱ تعهدی که هیچ‌گاه عملی نشد
ظریف روز چهارشنبه ۱۲ تیر ۹۸، در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران گفت: بعد از خروج آمریکا از برجام، سه کشور اروپایی آلمان و انگلیس و فرانسه طی جلسه‌ای ۱۱ تعهد به ایران دادند؛ این یازده تعهد شامل فروش نفت ایران، بازگشت پول نفت ایران، سرمایه‌گذاری در ایران، حمل و نقل، هوانوردی و کشتیرانی بود، بنابراین اینستکس اگر عملیاتی شود، تازه مقدمه‌ای بر این ۱۱ تعهد اروپایی‌ها است.
از این سخنان ظریف نیز بیش از یک سال گذشته است؛ نه تنها خبری از آن ۱۱ تعهد اروپایی‌ها نیست که آن‌ها حتی از راه‌اندازی اینستکس ناقص‌الخلقه هم اجتناب کرده‌اند؛ در واقع مجموع شرایط بیانگر آن است که اروپایی‌ها در یک بازی مشترک با آمریکایی‌ها در حال تکمیل قطعات پازل ضدایرانی طی دو سال اخیر بودند و به نوعی از اهرم‌های استراتژی فشارحداکثری آمریکا علیه ایران محسوب می‌شدند.
چرا باید اینستکس را یک موجود ناقص‌الخلقه و یک بازیچه چرند دانست؟
اما چرا باید اینستکس را یک موجود ناقص‌الخلقه و یک بازیچه چرند دانست؟ در روز ۱۲ فروردین ۹۹ در شرایطی که حدود دو سال از خروج آمریکا از برجام و تعهد اروپا به ایران می‌گذشت،«هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان با انتشار بیانیه‌ای مدعی انجام نخستین معامله تجاری با ایران از طریق اینستکس شد. در بیانیه مزبور آمده بود: آلمان، فرانسه و انگلیس نخستین معامله تجاری با ایران بر اساس اینستکس را برای تسهیل ارسال تجهیزات پزشکی از اروپا به ایران انجام داده‌اند.
انجام نخستین معامله تجاری اروپا با ایران از طریق اینستکس در شرایطی انجام شد که از جزئیات پیرامونی این معامله و این تراکنش مالی خبر چندانی وجود نداشت؛ در همین زمینه روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال به نقل از مقامات اروپایی دخیل در سازوکار اینستکس نوشت: تجهیزات فروخته شده به ایران در قالب تراکنش اینستکسی، مربوط به درمان بیماری‌های خونی بوده که از یک شرکت آلمانی خریداری شده و چندین ماه نهایی شدن این معامله به طول انجامیده است.
اما انجام نخستین معامله تجاری اروپا با ایران از طریق اینستکس در شرایطی در تاریخ ۱۲ فروردین ۹۹ صورت گرفت که در آن مقطع، از اعلام تاسیس سازوکار موسوم به اینستکس بالغ بر ۱۵ ماه می‌گذشت. اوایل بهمن ۹۷ بود که اروپایی افتتاح اینستکس را اعلام کردند و بعد از گذشت ۱۵ ماه - در این وانفسای کرونایی که رفع تروریسم اقتصادی از ایران به یک مطالبه جهانی تبدیل شده بود- صرفاً به فروش تجهیزات پزشکی به ایران در قالب اینستکس بسنده کردند.
اذعان رییس اینستکس به ناکارآمدی این سازوکار
۲۰ اسفند سال ۹۷ ، «پر فیشر» بانکدار آلمانی و رئیس وقت اینستکس به تهران آمد و در ضیافت اقامتگاه سفیر آلمان گفت: «اینستکس یک نوزاد تازه متولد شده است و تا بزرگ شود مدت زمان طولانی لازم است»!
در همان مقطع زمانی، صاحبنظران در داخل تصریح کردند که اینستکس نوزادی ناقص‌الخلقه و وعده‌ای پوچ است؛ چون وقتی تراز تجاری ایران با اروپا منفی است؛ وقتی اروپایی‌ها برخلاف آن ۱۱ تعهد معروفشان، نفتی از ایران نمی‌خرند؛ وقتی بانک‌ها و شرکت‌های اصلی اروپایی از نقش‌آفرینی در هر کانال مالی با ایران به سبب ترس از آمریکا امتناع میکنند و غیره، دیگر مشخص است هر سازوکار و کانالی برای برقراری مراوده تجاری میان ایران و اروپا به یک نماد پوشالی و توخالی تبدیل می‌شود که هیچ مابه‌ازی بیرونی و ملموسی ندارد و صرفا اتلاف وقت برای تاثیرگذاری تحریم‌های آمریکاست.
در اوایل زمستان ۹۸ یعنی پس از آنکه حدود یکسال از افتتاح اینستکس می‌گذشت، رسانه‌ها به نقل از «مایکل تاکاس» یکی از اعضای اتاق بازرگانی ایران و آلمان نوشتند: «اینستکس هنوز شماره تماسی هم برای ارائه به شرکت‌ها ندارد»! امری که اوج ناکارآمدی این سازوکار مالی را در تسهیل روابط تجاری میان ایران و کشور‌های اروپایی آشکار می‌کرد.
شوآف زننده سفیر سوییس
در شرایطی که کانال مالی اروپایی‌ها برای تضمین منافع برجامی ایران موسوم به اینستکس در عمل یک نماد توخالی بود، روز یکشنبه ۱۳ بهمن ۹۸ ، ویدئویی منتشر شد که نشان می‌داد«مارکوس لایتنر» سفیر سوییس در تهران در یک شوآف زننده در حال باز کردن جعبه‌های دارویی بیماران پیوند عضو است!
یعنی دارو‌هایی که بنا به گفته «عبدالناصرهمتی» رئیس کل بانک مرکزی با ۲ و نیم میلیون دلار از پول‌های بلوکه شده مردم ایران در بانک‌های سوییس خریداری شده بود، تا به دست بیماران نیازمند کشورمان برسد، به معرکه فخرفروشی و پز انسان‌دوستی سفیر سوییس به عنوان حافظ منافع آمریکا در ایران تبدیل شده بود؛ همان آمریکایی که «مایک پمپئو» وزیر خارجه‌اش صریحا مردم ایران را تهدید به منع دستیابی به غذا و دارو کرده است.
مقام اروپایی: متاسف هستیم
سرانجام «جوزف بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در دیدار روز دوشنبه ۱۴ بهمن ۹۸ خود با حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان صرفا به گفتن جمله «متأسف هستیم»، بسنده کرد. جمله‌ای کوتاه که واکنشی به انفعال حدود دو ساله اروپا در تضمین و تامین منافع برجامی ایران بود.
البته همراهی اروپایی‌ها با ایران در اقدامات ضدایرانی صرفاً به قضیه وعده توخالی اینستکس منحصر نیست؛ تروئیکای اروپایی شامل سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان که بیش از دو سال است با مشارکت آمریکا مشغول نقض برجام هستند، در اواخر خردادماه سال جاری در جریان نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، عمق خباثت خود را به اثبات رساندند.
قطعنامه ضدایرانی تروئیکای اروپایی
روز جمعه ۳۰ خرداد، در آخرین روز نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، قطعنامه ضدایرانی تروئیکای اروپایی به تصویب رسید. قطعنامه‌ای که اگرچه اصطلاحاً ضعیف است و به تعبیر «کاظم غریب‌آبادی» نماینده کشورمان در آژانس، نه موجب ترغیب ایران به ارائه دسترسی به آژانس بر اساس ادعاهای واهی و بی‌اساس می‌شود و نه موجب اعمال فشار؛ اما رویکرد سیاسی مستتر در این قطعنامه بار دیگر اذهان را متوجه بازی ضدبرجامی و ضدایرانی آمریکا و اروپا کرد.
قطعنامه‌ای مبتنی بر ادعاهای جعلی
قبل از ورود به بحث اصلی که همان خباثت اروپاست، ذکر این نکته ضروری است که محمل قطعنامه ضدایرانی شورای حکام که با پیشنهاد تروئیکای اروپایی به تصویب رسیده است، مبتنی بر ادعاهای کذب و جعلی سرویس‌های جاسوسی است؛ امری که در مغایرت کامل با با اساسنامه آژانس، موافقتنامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی است؛ لذا برای ایران تعهدی ایجاد نمی‌کند.
برای آگاهی بیشتر با دلایل و زمینه‌های صدور قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اینجا را بخوانید.
درخواست وقیحانه تروئیکای اروپایی!
اما خباثت تروئیکای اروپایی صرفاً در صدور قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منحصر نماند، بلکه آن‌ها در اقدامی دیگر در راستای اغراض آمریکا برای تکمیل پازل ضدایرانی، خواهان تمدید تحریم تسلیحاتی ایران تا سال ۲۰۲۳ نیز شدند! امری که در مغایرت کامل با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است که تحریم تسلیحاتی ایران را فقط تا ۲۷ مهر ۹۹ معتبر می‌داند.
این سه کشور اروپایی نشان داده‌اند که در حساس‌ترین مواقع، با آمریکا همراهی میکنند
اما اقدامات ضدایرانی اروپایی‌ها، اذهان را متوجه بیانات دوم خرداد ۹۷ مقام معظم رهبری در دیدار مسئولان نظام با معظم‌له می‌کند؛ در مقطعی که چند روزی بود آمریکا از برجام خارج شده بود و مسئولان دولتی دلخوش به وعده‌های اروپایی‌ها در راستای تضمین منافع برجامی ایران بودند؛ در آن دیدار رهبر انقلاب فرمودند: ما بنای دعوا با اروپا را نداریم، اما این سه کشور اروپایی نشان داده‌اند که در حساس‌ترین مواقع، با آمریکا همراهی میکنند.
بخشی از بیانات رهبر انقلاب در دیدار مسئولان نظام در تاریخ ۲ خرداد ۹۷ به قرار زیر است:
یک تجربه‌ی دیگر که این هم تجربه‌ی مهمّی است، تجربه‌ی همراهیِ اروپا با آمریکا در مهم‌ترین موارد است. ما بنای دعوا کردن با اروپایی‌ها را نداریم؛ با این سه کشور اروپایی بنای معارضه و مخالفت و بگومگو نداریم، امّا واقعیّتها را باید بدانیم. این سه کشور نشان داده‌اند که در حسّاس‌ترین موارد با آمریکا همراهی میکنند و دنبال آمریکا حرکت میکنند. حرکت زشت وزیر خارجه‌ی فرانسه در جریان مذاکرات را همه یادشان هست؛ در بازی «پلیس بد و پلیس خوب» می‌گفتند او نقش «پلیس بد» را ایفا می‌کند؛ البتّه قطعاً با هماهنگی آمریکایی‌ها بود؛ یا برخورد انگلیس‌ها در قبال حقّ خرید کیک زرد که مسلّم شده بود و قطعی شده بود و در برجام پیش‌بینی شده بود که ما از یک مرکزی و محلّی کیک زرد تهیّه کنیم و بخریم و بیاوریم، [امّا]انگلیس‌ها جلویش را گرفتند؛ یعنی این‌ها با آمریکا همکاری میکنند، همراهی میکنند؛ تاکنون این‌جور بوده. این هم یک تجربه است؛ این را فراموش نکنیم. این‌ها در مقام حرف یک چیز‌هایی می‌گویند، امّا در مقام عمل، تا الان ما ندیده‌ایم -یعنی به نظر من تا الان ما این را مشاهده نکرده‌ایم؛ بنده یادم نمی‌آید- که این‌ها به‌معنای واقعی کلمه ایستاده باشند و در مقابل آمریکا از حق دفاع کرده باشند.