چشم انداز تحولات عراق؛ دخالت های واشنگتن و بحران آفرینی ریاض

– نگاهی به تحولات اخیر عراق نشان می دهد که شکست استراتژی آمریکا برای حضور پررنگ در خلیج فارس واضح تر شده و ابزارهای واشنگتن برای توجیه این حضور، کارآیی خود را از دست داده اند.

از این رو همراهی متحدان منطقه ای آمریکا برای نیل به این هدف تغییراتی آشکار داشته و وارد مرحله ای متفاوت است.

تحولات عراق از اواسط سال گذشته میلادی سرعت و شکل متفاوتی پیدا کرد؛ این روند در نهایت با رای اعتماد پارلمان عراق به کابینه «مصطفی الکاظمی»، نخست وزیر جدید، در مسیر ثبات قرار گرفت.

اما این روند رو بهبود برای آمریکا و متحدان منطقه ای اش بنا به دلایل متعدد قابل هضم نبود؛ بنابراین اقدام های متعددی برای خارج کردن عراق از مسیر مطلوب مردم این کشور که شامل خروج نظامیان آمریکایی، تثبیت شرایط امنیتی و بهبود اوضاع اقتصادی بود، آغاز شد.

آمریکا که در حدود دو دهه گذشته استراتژی هایش در خلیج فارس و به ویژه عراق ناکام مانده، اکنون به شکلی آشکار در حال دست زدن به هر دستاویزی است تا بتواند حضورش را در عراق ضروری جلوه دهد.

البته توجه به این نکته هم لازم است که نگاهی دقیق‌تر به روند عملکرد آمریکا در عراق از سال ۲۰۰۳ و سرنگونی رژیم «صدام»، فقدان استراتژی عملی آمریکا را اثبات می‌کند.

اقدام های آمریکا برای ادامه حضور در عراق چیست؟

واشنگتن در ماه های اخیر دست به رشته اقدام هایی زده که بتواند بازتعریفی از ضرورت حضورش در این کشور ارائه کند.

این اقدام ها را به صورت خلاصه می توان این گونه برشمرد:

• همکاری و تقویت عناصر باقی مانده گروه های تروریستی با هدف القاء بروز ناامنی در صورت خروج نظامیان آمریکایی
• تلاش برای تخریب روابط منطقه ای و همسایگی بغداد 
• تغییر آرایش نیروهای آمریکایی حاضر در عراق: این اقدام که با هدف اقناع افکار عمومی صورت گرفته، تلاش دارد تا تغییر آرایش نیروها را با عنوان کاهش شمار آنان جلوه دهد. حال آن که این تغییر آرایش با هدف تامین منافعی مانند دسترسی و کنترل میادین نفتی عراق و دیگر سوداهای جاه طلبانه در عراق انجام شده است.
• آغاز مذاکرات راهبردی با بغداد با هدف ارائه چهره ای منطقی از خود
• مداخله در امور داخلی عراق و اظهارنظر در مورد مسائلی که اساسا موضوع هایی داخلی بوده و در چارچوب روابط بغداد و واشنگتن قابل تعریف نیست.
• تلاش برای دست یافتن به توافقنامه امنیتی جدید و جامع تر با هدف افزایش قدرت مانور
• استقرار سامانه دفاع موشکی در بغداد با توجیه مقابله با عملیات راکتی علیه منطقه سبز

نقش عربستان در این میان چیست؟

همزمان با افزایش تحرکات آمریکا در عراق، ریاض نیز اقدام هایی را در دستور کار خود قرار داده که به نظر می رسد در هماهنگی با اقدام های واشنگتن صورت می گیرد.

عمده اقدام های ریاض در این زمینه در بستر جنگ تبلیغاتی و فعالیت رسانه ای انجام می شود.

عربستان از طریق رسانه های خود تلاش دارد تا فضای داخلی عراق را ملتهب کرده و به اعتراض ها و بحران های داخلی این کشور دامن بزند که نمونه بارز آن توهین روزنامه سعودی «شرق الاوسط»، به «آیت الله سیستانی» بود.

البته این اقدام ریاض بی پاسخ نماند و مردم عراق به شکلی یکپارچه اقدام های خرابکارانه عربستان را محکوم و حتی خواهان بسته شدن سفارتش در عراق شدند.

 چشم انداز تحولات عراق چیست؟

به نظر می رسد جامعه عراق در هر دو سطح عمومی و دولتی به این نتیجه رسیده اند که حضور آمریکا در عراق، نتیجه ای جز فلج شدن نیروهای نظامی این کشور، افزایش درگیری های قومی و فرقه ای و تشدید بحران های سیاسی، اجتماعی و امنیتی نداشته است.

بی توجهی آمریکا به اصلاحات اقتصادی و ثبات در عراق دیگر و تلاش آمریکا برای تبدیل عراق به شریکی استراتژیک به جای کمک به آن برای ادامه حرکت آن در مسیر استقلال برای همه ثابت شده است.