عوامل کاهش رشد جمعیت در ایران
- ایسنا نوشت: محمدمهدی تندگویان، معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان با اشاره به روند کاهشی موالید درکشور گفت: این موضوع وابسته به دلایل متعدی است که باعث شده در کشور ادامه دار شود. چند سالی است که در کشور شاهد روند کاهشی موالید بوده‌ایم و به نظر می‌رسد با وجود سیاست‌های جمعیتی نتوانسته‌ایم رشد جمعیت را به میزان کافی ایجاد کنیم.
وی کاهش میزان ازدواج را یکی از عوامل تاثیرگذار بر روی این روند دانست و گفت: با وجود سیاست‌گذاری‌های حوزه ازدواج در سال‌های اخیر مانند افزایش وام، مشارکت خیرین، برگزاری ازدواج‌های ساده و ... هنوز شاهد کاهش میزان ازدواج‌ها هستیم که این موضوع روی موالید تاثیر گذار است.
مشکل تامین معیشت؛ عامل گرایش خانواده‌ها به تک فرزندی
معاون امورجوانان در ادامه با بیان اینکه موضوع «اقتصاد» حرف اول را در کاهش موالید می‌زند، اظهار کرد: ترس از فرزندآوری به معنی تامین معیشت، امکانات و اقلام مورد نیاز تربیتی-فرهنگی فرزند است که باعث شده تا خانواده‌ها عمدتا به سمت تک فرزندی و حتی بی فرزندی پیش بروند. به طوری که ترس نهفته‌ای در والدین جوان به وجود آمده که به دنبال مشکلات اقتصادی و تامین سرانه های فرزند به ویژه مواردی که در جوامع شهری مورد نیاز است به سمت کاهش موالید بروند.
تندگویان ادامه داد: دولت و قانونگذار هم هیچ تسهیلاتی که کمک کننده و ثمر بخش باشد، به جز کارهای فرهنگی، تبلیغاتی که عملا دردی از مشکلات اقتصادی دوا نمی‌کند، انجام نداده است. چرا که افراد باید دارای مشوق‌ها و پشتوانه‌هایی باشند که به آنها اطمینان بدهد فرزندشان در یک محیط سالم فرهنگی رشد می‌کند.
رشد شهرنشینی و تاثیر آن بر کاهش موالید
وی رشد شهرنشینی را یکی دیگر از عوامل کاهش موالید در کشور دانست و گفت: جامعه ما به سمت جامعه شهری پیش رفته است و در جوامع شهری کم شدن موالید و کنترل فرزندآوری بیشتری نسبت به جوامع روستایی و سنتی وجود دارد. آمار مهاجرت‌های بالا و بی‌رویه از روستاها باعث شده جمعیت شهرنشین بیشتر شود و یکی از ملزومات جوامع شهری هم کاش نرخ موالید است، اما در جوامع روستایی چون زیرساخت‌های پرورش کودک به این توسعه یافتگی نیست، نگرانی‌های کمتری هم در این خصوص به چشم می‌خورد. به همین دلیل در جوامع روستایی شاهد نرخ موالید بالا هستیم.
مشوق‌های مادام العمر ترغیب کننده خانواده‌ها برای فرزندآوری
معاون امور جوانان نبود مشوق‌های مادام‌العمر برای فرزندآوری را یکی دیگر از مشکلات این حوزه دانست و گفت: در کشور ما مشوق‌هایی که در نظر می‌گیرند مناسب نیست. وام ازدواج و کارهای مشابه نشان می‌دهد در عمل این مشوق‌ها به نتیجه مطلوب نرسیده است، به همین دلیل فکر می‌کنم باید به سمت مشوق‌های مادام‌العمری برویم که قابلیت خرید و فروش و تبدیل به موارد دیگر را هم نداشته باشد.
تندگویان ادامه داد: مطالعات تطبیقی هم که توسط معاونت جوانان در حوزه جمعیت انجام شده نشان می‌دهد عمده کشورهای اروپایی توسعه یافته به سمت مشوق‌های مادام‌العمر رفته‌اند که عملا بازارهای کاذب خرید و فروش وام را هم ایجاد نمی‌کند. برای مثال در بلژیک به تعداد هر فرزندبخشی از مالیات فرد بخشوده می‌شود و تا چهار فرزند کل مالیات فرد توسط دولت پرداخت می‌شود. این موارد مشوق خوبی هم در بخش خصوصی و هم دولتی است. یعنی اگر بتوانیم در بحث مشوق‌ها به جای وام که پرداخت پول موقتی است و حتی خرید و فروش می‌شود، به سمت مشوق‌های دائمی مثل پرداخت مالیات، بیمه، کمک هزینه اولاد و...برویم، موثرتر است. این درحالیست که در کشور ما حق اولادی که روی فیش‌های حقوقی قرار دارد بیشتر شبیه شوخی است و اینقدر پایین است که نه تنها مشوق نیست بلکه شبیه توهین است.
رشد جمعیت با شعار و کار تبلیغاتی اتفاق نمی‌افتد
وی با تاکید بر اینکه اگر واقعا نگران جمعیت و کاهش رشد موالید هستیم باید یک اقدم جدی انجام دهیم و شعار ندهیم، افزود: فکر می‌کنم با کار فرهنگی، تبلیغات، سریال سازی و.. درست است که می‌شود از لحاظ فرهنگی و روحی خانواده دارای فرزند را با تصویر مثبتی در جامعه مطرح کرد، اما وقتی نتوانیم معیشت آنها را تامین کنیم این اقدامات موثر نخواهد بود. در برخی از کشورهای اروپایی علاوه بر اینکه افراد با داشتن چهار فرزند کاملا از پرداخت مالیات معاف می‌شوند و دولت حق بیمه آنها را پرداخت می‌کند، حتی اگر دچار بیکاری شوند نیز به تعداد فرزندان حقوق ماهیانه دریافت می‌کنند. همچنین اگر فردی بی‌خانمان شود، دولت برایش مسکن تامین می‌کند.
تندگویان با اشاره به اینکه با این سیاست‌ها کشورهای اروپایی به سمت جبران کاهش جمعیت رفته‌اند، اظهار کرد: این به آن معناست که آنها هزینه‌های هنگفتی می‌کنند و به شکل عملیاتی و به جای شعار دادن و تبلغات اتوبانی و صدا و سیمایی، در عمل پرداخت‌های سنگین و معافیت‌های خوبی را در نظر می‌گیرند.
وی با بیان اینکه اگر موضوع مهاجرت روستا حل نشود با مشوق‌ها هم به نتیجه نمی‌رسیم، تصریح کرد: وقتی جمعیت روستایی به سمت شهرها می‌آید و شهرها زیرساخت مناسبی برای آموزش بهداشت و پرورش شهروندان ندارند، به تبع آن یک خانواده جرأت اینکه صاحب فرزند شود را ندارد. وقتی خانواده‌ای می‌داند سرانه آموزشی رایگان و مناسبی در انتظارش نیست، سرانه سلامت فرزندش با هزار دردسر تامین می‌شود و سرانه اشتغال هم برای آینده فرزندش اصلا وجود ندارد برای داشتن فرزند هم تعلل می‌کند. پس تا وقتی عدالت و سرانه‌های آموزشی و بهداشتی مورد نیاز یک انسان را تامین نکنیم همیشه دغدغه برای یک زوج وجود دارد که اگر با مشوق‌ها صاحب فرزند شدیم، آینده فرزندانمان از نظر تحصیلی و شغلی را چه کسی باید فراهم کند؟
زیرساخت‌های آموزشی و شغلی برای رشد جمعیت فراهم نشده است
معاون امور جوانان ادامه داد: ما در تهران هنوز شاهد مدارس سه شیفت هستیم. حتی بازدهی مدارس دو شیفت هم خوب نیست و نشان می‌دهد زمان توسعه شهر به زیرساخت های سرانه توجه نکردیم. به عنوان مثال در منطقه ۲۲ تهران سرانه بهداشتی واقعا کم است و دسترسی به بیمارستان‌ها برای مردم سخت است. یا اینکه سرانه فضای سبز در شهری مانند تهران واقعا استاندارد نیست. همه این‌ها نشان می‌دهد خانواده‌ها حق دارند نگران آینده رشد کودکشان باشند.
تندگویان با بیان اینکه باید سیاست مهاجرت معکوس و مشوق‌های مادام‌العمر مشخص برای خانواده‌ها ایجاد شود، تصریح کرد: شکاف‌های جمعیتی باعث شده حتی اگر سیاست‌گذاری را همین الان درست کنیم، مشکلات ایجاد شده حل نشود، چراکه زمانی که باید سیاست‌گذاری درستی می‌شد این کار را انجام ندادیم.