بزرگترین زلزلههای تاریخ ایران
- باشگاه خبرنگاران نوشت: کشور ایران در مرز صفحات تکتونیکی اوراسیا و عربستان واقع شده و بهخاطر حرکتِ رو به شمالِ صفحه عربستان تحت فشار قرار دارد.
برخلاف دیگر سیارات خاکی منظومه شمسی، پوسته زمین یکپارچه نیست، بلکه از تکههای جدا شدهای تشکیل شده که روی گوشته مذاب زمین حرکت میکنند. این صفحات در برخی نقاط از یکدیگر جدا میشوند (مانند جزایر هاوایی در اقیانوس آرام)، در برخی نقاط به هم کوبیده میشوند (مانند رشتهکوه هیمالیا در آسیا) و در برخی نقاط دیگر یکی به زیر دیگری میرود (مانند خط ساحلی کالیفرنیا در آمریکای شمالی). این حرکتها منجر به فعالیتهای زمینشناختی مانند زمینلرزه و آتشفشان در مرزهای صفحات میشود.
ایران و ترکیه که در مرزهای برخورد صفحات اوراسیا و عربستان قرار دارند، زمینلرزههای بزرگی را تجربه میکنند؛ درحالیکه کشورهایی که دور از این مرز هستند، چنین زلزلههایی را تجربه نمیکنند. در این مطلب شدیدترین زلزلههای ایران از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۹۹ مرور خواهیم کرد.
زلزله کاشمر
۵ خرداد ۱۳۰۲ زلزلهای به بزرگی ۵.۷ ریشتر منطقه کاشمر استان خراسان رضوی را لرزاند، که ۵ روستا در ناحیه پرجمعیت کاج درخت را کاملا ویران کرد و ۲۰ روستای دیگر در این ناحیه آسیب دیدند. این زمین لرزه ۷۷۰ قربانی داشت.
زلزله فارسنیج
ساعت ۵:۱۵ بامداد روز جمعه ۲۲ آذر ۱۳۳۶ خورشیدی، زمینلرزهای به بزرگی Ms=۷.۱ و mb=۶.۵ و عمق کانونی ۳۵ کیلومتر در منطقه فارسینج استان کرمانشاه به وقوع پیوست. یک بازدید میدانی انجام شده در ۱۶ سال پس از این زمینلرزه نشان داد که این زلزله موجب خرابی و خسارات گستردهای در زمینی به مساحت ۲۸۰۰ کیلومترمربع شده و شواهد حاکی از آن است که شدت این زمینلرزه در منطقه رومرکزی بیش از VII+ در مقیاس اصلاحشده مرکالی بوده است. این زمینلرزه در محدوده بسیار وسیعی به خصوص در سمت شمال ناحیه رومرکز احساس شده بود.
زلزله سنگچال
زمینلرزه سنگچال یا زمینلرزه بندپی در تاریخ تیر ۱۳۳۶، ساعت ۰:۴۲:۲۸ به زمان یوتیسی در مازندران رخ داد. ژرفای این زلزله ۳۵ کیلومتر بود. بزرگی آن ۶ ٫ ۶ در مقیاس ریشتر اعلام شده است و شمار کشتگان این زلزله حدود ۱۲۰۰ نفر بوده است.
زلزله بوئین زهرا
حدود ساعت ۱۱ شامگاه ۱۰ شهریور ۱۳۴۱ زمینلرزهای منطقه بوئینزهرای استان قزوین را لرزاند. بزرگی این زمینلرزه ۷ ٫ ۲ ریشتر بود که موجب مرگ حدود ۱۱ هزار نفر شد. در این زمینلرزه بسیاری از آثار و مکانهای قدیمی و تاریخی شهرستان بویین زهرا از جمله قلعهٔ باستانی رودک از بین رفت.
زلزله دشت بیاض
زمینلرزه منطقه دشت بیاض و فردوس استان خراسان جنوبی، دو زمین لرزه بزرگ و جداگانه بودند که اولین زلزله در تاریخ ٩ شهریورماه ١٣۴٧ به بزرگی ۷.۳ ریشتر منطقه دشت بیاض و کاخک و دومی در حدود بیست و یک ساعت بعد یعنی در ۱۰ شهریور ۱۳۴۷، با بزرگی ۶.۴ ریشتر در هفتاد کیلومتری غرب دشت بیاض، شهر فردوس را لرزاندند. بعضی از مجروحان که در زلزله ۹ شهریور دشت بیاض زنده مانده و از دشت بیاض به فردوس منتقل شده بودند، در زلزله ۱۰ شهریور فردوس در بیمارستان کشته شدند.
زلزله طبس/ بزرگترین زمین لرزه تاریخ ایران
زمینلرزه طبس، زمینلرزهای بود به شدت ۷ ٫ ۸ ریشتر که در ساعت ۱۹:۳۶ روز ۲۵ شهریور سال ۱۳۵۷، شهر طبس و روستاهای مجاور آن را ویران کرد. این زمین لرزه قدرتمندترین زلزلهای است که تا به حال در تاریخ ایران ثبت شده است. کشتههای این زلزله را بین ۱۵۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ نفر اعلام کردهاند؛ و این در حالی است که به علت شدت تخریب ساختمانها و شدت بالای زلزله بسیاری از اجساد هرگز پیدا نشدند.
زلزله رود بار
زمینلرزه رودبار و منجیل در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد در پنجشنبه ۳۱ خردادماه ۱۳۶۹ در نزدیکی شهر رودبار و روستاهای تابعه در استان گیلان و شمال شرق استان زنجان به وقوع پیوست و تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری از مرکز زمینلرزه موجب خسارات جانی و مالی فراوان شد. ارتعاشات حاصل از امواج این زمین لرزه در استانهای زنجان به خصوص شهرستان طارم، گیلان و در بخشهایی از استانهای آذربایجان شرقی، تهران، مرکزی، مازندران، سمنان، همدان، قزوین (الموت غربی) و کردستان به مدت حدود ۶۰ ثانیه احساس شد و باعث وحشت عمومی شد. اما خسارات جانی و مالی به همراه نداشت. این زمینلرزه در یک منطقه پرتراکم از نظر جمعیت اتفاق افتاد، بهطوریکه علاوه بر روستاهای موجود در منطقه چندین شهر مهم کشور نیز تحت تأثیر آن قرار گرفتند. کانون زلزله در عمق ۱۹ کیلومتری زمین اعلام شد هرچند که به دلیل نبود تجهیزات کافی در آن زمان امکان خطا در تخمین عمق زمین لرزه وجود داشته است، همانطور که در اعلام کانون زمین لرزه مرتکب خطا شده و کانون آن را رشت و دیلمان اعلام کردند. در این زمین لرزه علاوه بر حدود ۳۷۰۰۰ نفر که جان خود را از دست دادند، بیش از ۲۰۰ هزار واحد مسکونی تخریب شده و خسارات عمدهای به تأسیسات و اماکن عمومی در استان گیلان که متأثر از این زمینلرزه بودند، وارد آمد و حدود ۵۰۰ هزار تن از ساکنان نیز بیخانمان شدند.
زلزله قائنات
زمینلرزه قائن یا اَردِکول زمینلرزهای مهیب بود که در ۲۰ اردیبهشت ۱۳۷۶ در ساعت ۱۲:۲۷ استان خراسان در شرق ایران را لرزاند. بزرگی این زمینلرزه که شدیدترین زمینلرزه منطقه از سال ۱۳۵۸ تا آن زمان بود، ۷ ٫ ۳ اندازهگیری شد و مرکز آن در روستای اردکول در ۲۷۰ کیلومتری جنوب مشهد قرار داشت. بر اثر این زمینلرزه منطقه بیرجند- قائن ویران شد. این زمین لرزه یک هزار و ۵۶۷ نفر کشته، بیش از دو هزار و ۳۰۰ نفر مجروح داشت و ۵۰ هزار نفر را آواره کرد. همچنین ۱۵ هزار واحد مسکونی تخریب شده یا آسیب دید.
زلزله بوئین زهرا
۱ تیر ۱۳۸۱ در منطقه شمالغربی مشکوک – بحث ایران که روی گسل بزرگی قرار گرفته بود، زمین لرزهای رخ داد. رومرکز این زمین لرزه در نزدیکی شهرستان بوئینزهرا و چنگوره در جنوب استان قزوین بود که بزرگی ریشتر این زمینلرزه ۶ ٫ ۵ و بزرگای گشتاوری آن ۶ ٫ ۳ اندازهگیری شده است. در زمینلرزه بوئینزهرا دستکم ۲۶۱ نفر کشته و ۱۵۰۰ تن زخمی شدند.
زلزله منطقه بم/ سومین زمین لرزه پر تلفات تاریخ ایران
زلزله بم، زمینلرزهای بود با بزرگی ۶ ٫ ۶ ریشتر که در ساعت ۵:۲۶ بامداد روز جمعه ۵ دی ۱۳۸۲ به مدت ۱۲ ثانیه شهر بم و مناطق اطراف آن در شرق استان کرمان را لرزاند. زمین لرزه بم با حدود ۵۰ هزار کشته سومین زمین لرزه پر تلفات تاریخ ایران بعد از زلزله اردبیل و دامغان است.
زلزله مازندران
ساعت ۵:۸:۴۶ بعدازظهر روز جمعه ۱۳۸۳/۳/۸ زمینلرزهای به بزرگی ۶.۳ ریشتر ناحیه گستردهای از استانهای شمالی ایران را لرزاند. ناحیهای که بیش از همه مورد تاثیر زمینلرزه قرار گرفت از شمال به دریای خزر، از غرب به جاده هراز، از جنوب به تهران و از شرق به طالقان محدود میشد. زمین لرزه در تهران خساراتی در پی نداشت، اما باعث وحشت بسیاری از شهروندان شد.
زلزله باختر زرند
۴ اسفند ۱۳۸۳ در ساعت ۲:۲۵:۲۲ استان کرمان شهرستان زرند زمین لرزهای رخ داد که بزرگی آن ۶ ٫ ۴ در مقیاس Mw اعلام شده است. برآوردها نشان میدهد که نزدیک به ۸۰۰۰ ساختمان در زمینلرزه آسیب دیده یا خراب شد. همچنین در اثر وقوع این زمین لرزه ۹۱۲ نفر جان باخته و ۱۴۱۱ نفر مصدوم شدند.
زلزله باختر قشم
۶ آذر ۱۳۸۴ , ساعت ۱۰:۲۲:۱۹ در منطقه قشم زلزلهای با شدت ۶ ریشتر رخ داد. این زمینلرزه ۸۰ درصد ساختمانها را در زیرنگ خراب کرد و ۷ روستا در قشم آسیب دید. این زمین لرزه جان ۱۳ نفر را گرفت و ۱۰۰ نفر نیز مصدوم شدند.
زلزله باختر بروجرد
۱۱ فروردین ۱۳۸۵، ساعت ۱:۱۷:۰۰ زلزلهای به بزرگی ۶.۱ ریشتر شهرستانهای بروجرد و دورود در شرق استان لرستان را تکان داد که مخربترین زمین لرزه این سال در این کشور بود. این زمین لرزه با دو پیشلرزه و بیش از دویست پسلرزه همراه بود که باعث کشته شدن ۶۳ نفر و زخمی شدن بیش از ۱ ٬ ۴۵۰ نفر از مردم ناحیه بروجرد و دورود شد. برآورد دیگری شمار کشتگان زلزله را حدود ۷۰ نفر و تعداد زخمیان را ۱۳۰۰ نفر دانسته است. علاوه بر آن ۴۰ روستا در این زمینلرزه ویران شد.
زلزله قشم
۲۰ شهریور ۱۳۸۷ در ساعت ۱۵:۳۰ در شهرستان قشم در جنوب استان هرمزگان زمین لرزهای به بزرگی ۶.۱ ریشتر رخ داد. این زمینلرزه ۶ کشته و ۴۶ زخمی بر جای گذاشت. گفته میشود این زمینلرزه ۵ پسلرزه بیشتر از ۴ ریشتر داشت.
زلزله فهرج/ ویرانی ۲۰ روستا در کرمان
زمینلرزه فهرج یا زمینلرزه حسینآباد در ۲۹ آذر ۱۳۸۹، ساعت ۱۸:۴۱:۵۹ در شهرستان فهرج استان کرمان رخ داد. ژرفای این زلزله ۱۲ ٫ ۰ کیلومتر بوده و بزرگی آن ۶ ٫ ۵ در مقیاس Mw بدست آمده است. تلفات این زلزله ۱۱ کشته و ۱۰۰ مجروح بود و بیست روستا در ناحیه فهرج در این زلزله ویران شد.
زلزله دامغان
۵ شهریور ۱۳۸۹ در ساعت ۲۳:۵۳ دقیقه زمینلرزهای به بزرگی ۵ ٫ ۹ یا ۵ ٫ ۷ ریشتر شهرستان دامغان را لرزاند. این زمینلرزه علاوه بر استان سمنان در بخشهایی از استانهای تهران و مازندران نیز احساس شد. این زلزله به چند روستا آسیب رساند و ۴ کشته و ۱۹ زخمی بر جای گذاشت. بیشترین آسیبها در اثر وقوع این زلزله به ۸ روستای دهستان قهاب رستاق شامل؛ کوهزر، توچاهی، شیمی، حسینان، کلو، سلمآباد، معلمان و رشم و نیز ۵ روستای دهستان طرود شامل؛ طرود، سرتخت، بیدستان، مهدیآباد و سطوه وارد شد.
زلزله کهنوج
در ساعت ۰۵:۳۵ دقیقه بامداد چهارشنبه ۲۵ خرداد ماه ۱۳۹۰ زمین لرزه اى به بزرگى ۵.۳ ریشتر شهرستان کهنوج و روستاهاى پیرامون آن را لرزاند.
زلزله ورزقان/ ویرانی کامل ۶۵ روستا
زمین لرزهای شنبه ۲۱ مرداد ۱۳۹۱ منطقه ورزقان استان آذربایجان شرقی را لرزاند؛ بر اثر این زمینلرزه در شهرستانهای اهر، ورزقان و هریس، ۳۰۶ نفر کشته و بیش از ۵۰۰۰ نفر مجروح شدند.
در محدوده این زمینلرزهها ۱۸ هزار و ۶۱۸ واحد مسکونی دچار آسیب شد که از این تعداد ۵ هزار و ۳۲۹ واحد بهطور کامل تخریب شدند. بر اثر وقوع این زمین لرزه در مجموع ۴۱۰ روستا دچار خرابی شده و ۶۵ روستا بهطور کامل از بین رفت.
زلزله طسوج
زمینلرزه دشتی، زلزلهای به بزرگی ۶ ٫ ۳ ریشتر بود که ساعت ۱۶ و ۲۲ دقیقه روز ۲۰ فروردین ۱۳۹۲، در عمق ۱۲ کیلومتری زیر زمین در شهرستان دشتی استان بوشهر رخ داد.
این زمینلرزه ۳۷ نفر کشته و حدود ۸۵۰ مجروح به جای گذاشت. در بخش شنبه- طسوج علاوه بر شهر شُنبه، ۲۳ روستا از جمله باغان، سنا درویشی، کردلان، چاهگاه، بنبید و… آسیب جدی دیدند.
زلزله سراوان
زمینلرزهای به بزرگی ۷ ٫ ۸ در ساعت ۱۵ و ۱۴ دقیقه روز ۲۷ فروردین ۱۳۹۲ در نزدیکی شهر گُشت از توابع شهرستان سراوان در استان سیستان و بلوچستان رخ داد. این زمینلرزه در شهرهای ابوظبی، دوبی، دوحه، دهلی نو، کراچی و کویته و بلوچستان پاکستان نیز احساس شده است.
زلزله گوهران
در بشاگرد یا گوهران در شهرستان بشاگرد، زمینلرزهای به بزرگی ۶ ٫ ۲ در ساعت ۶ و ۳۸ دقیقه روز ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۲، از توابع شهرستان بشاگرد در استان هرمزگان رخ داد.
زلزله مورموری
زلزله مورموری زمینلرزهای به بزرگی ۶ ٫ ۲ ریشتر بود که ساعت ۷ و ۲ دقیقه روز ۲۷ مرداد ۱۳۹۳، در شهر مورموری از توابع شهرستان آبدانان استان ایلام رخ داد و موج این زمین لرزه در استانهای خوزستان، کرمانشاه و لرستان نیز احساس شد.
زلزله فریمان
زلزله فریمان زمینلرزهای به بزرگای ۶ ٫ ۱ ریشتر بود که ساعت ۱۰ و ۳۹ دقیقه روز ۱۶ فروردین ۱۳۹۶، در عمق ۱۰ کیلومتری زمین در منطقه سفید سنگ از توابع شهرستان فریمان استان خراسان رضوی رخ داد. چهار روستا در خراسان رضوی تخریب شد.
زلزله ازگله
شامگاه یکشنبه ۲۱ آبان ۱۳۹۶ زلزلهای در نزدیکی ازگله، استان کرمانشاه در مرز ایران و عراق، در ۳۲ کیلومتری جنوب غربی شهر حلبچه عراق رخ داد. تعداد کشتههای ایرانی بر اثر وقوع این زمین لرزه به ۶۲۰ نفر رسید. همچنین ۹ هزار و ۳۸۸ نفر مصدوم شده و حدود ۷۰ هزار نفر از ساکنان بی خانمان شدند.
زلزله مهران
زلزلهای به بزرگی ۵.۳ ریشتر در مقیاس امواج درونی زمین حوالی شهرستان مهران در استان ایلام را لرزاند. طبق گفتههای هلال احمر این زلزله ۵.۳ ریشتری استان ایلام هیچ خسارتی نداشت.
زلزله ملارد
زمینلرزه ۱۳۹۶ ملارد با شدت ۵ ٫ ۲ در مقیاس ریشتر ساعت ۲۳ و ۲۷ دقیقه و ۳۷ ثانیه چهارشنبه شب، ۲۹ آذر به وقت تهران رخ داد و استانها تهران و البرز را لرزاند. همچنین این زلزله در استانها قم، قزوین، مرکزی و گیلان نیز احساس شده است. مرکز این زمین لرزه در شهر ملارد، مرز استان تهران و البرز، در ۳ کیلومتری ملارد در استان تهران، ۷ کیلومتری مشکیندشت در استان البرز و ۱۰ کیلومتری شهریار در استان تهران بوده و عمق آن ۱۵ کیلومتری زمین گزارش شدهاست. این زمین لرزه یک کشته و ۷۵ زخمی داشت.
زلزله سرپل ذهاب
زمینلرزه سرپل ذهاب ۱۳۹۷ به قدرت ۶ ٫ ۳ درجه در مقیاس ریشتر در عمق ۷ کیلومتری زمین روز یکشنبه چهارم آذر ۱۳۹۷ استان کرمانشاه را به لرزه درآورد. طبق گفته جمعیت هلال احمر ایران این زلزله بیش از ۶۰۰ نفر مصدوم داشته است.
زلزله ترکمنچای
زمین لرزهای به بزرگی ۵ ٫ ۹ ریشتر ساعت ۲ و ۱۷ دقیقه و ۳ ثانیه بامداد جمعه ۱۷ آبان ۱۳۹۸ در نزدیکی شهر ترکمنچای، استان آذربایجان شرقی رخ داد. ترکمانچای یا ترکمنچای یکی از شهرهای قدیمی و تاریخی ایران است که در شهرستان میانه استان آذربایجان شرقی واقع شده است. این زمینلرزه در تبریز و شهرهای اطراف مانند: هشترود، مهربان و اسکو بسیار محسوس بود و موجب وحشت مردم آن مناطق شد.
بیشترین خسارت در روستاهای ورنکش، بال استیل، ورزقان، گاوینه رود و گین علی گزارش شده است.
زلزله خوی
زمینلرزهای به بزرگی ۵.۷ ریشتر بخش قطور شهرستان خوی، در ۱۵۰ کیلومتری تبریز را لرزاند. این زمین لرزه ساعت ۹:۲۴ صبح چهارم اسفند رخ داده، و عمق آن شش کیلومتری زمین گزارش شده است.
زلزله دماوند
زلزلهای به بزرگی ۵.۱ ریشتر در عمق ۷ کیلومتری زمین مرز استانهای «مازندران» و «تهران» حوالی دماوند را لرزاند.
: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانههای داخلی و خارجی لزوماً به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفاً جهت اطلاع کاربران از فضای رسانهای منتشر میشود.
و طبس با 8/7 ریشتر لرزید چرا طبس بزرگترین زلزله حساب شد
روح رفتگان این فجایع شاد باد.
فقط در ماه های مهر و بهمن هیچ زلزله فاجعه باری گزارش نشده.
من تعجب کردم زلزله گلباف (استان کرمان) سال ۱۳۶۰ با ۶/۶ریشتر با تعداد کشته ۳ هزار نفری وزخمی به تعداد ۳ هزار نفر در لیست نبود.!!!!