ماجرای سقوط قیمت نفت وست تگزاس/ نفت همچنان بالای ۲۰ دلار

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد ؛ با کاهش قیمت وست تگزاس آمریکا از عصر روز گذشته، خبر‌ها و تحلیل‌های عجیبی در فضای مجازی منتشر شده است که اغلب از پایه غلط و اشتباه است؛ منفی شدن شاخص نفت وست تگزاس و ثبت عدد منفی ۴۰ دلار اینگونه تحلیل شد که قیمت جهانی نفت برای همه نفت‌های جهان منفی شد و همه چیز پایان یافته است در حالی که اصل ماجرا چیز دیگری است.

در ابتدا به موضوع قیمت‌گذاری نفت می‌پردازیم؛ اصولا برای قیمت گذاری نفت با توجه به مقاصد صادراتی چند نوع شاخص مورد استفاده قرار می‌گیرد. مثلا برای صادرات نفت به اروپا از شاخص نفت برنت استفاده می‌شود و برای صادرات به آمریکا، شاخص نفت وست تگزاس مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین صادرکنندگان خلیج‌فارس برای فروش نفت خود به شرق آسیا از شاخص عمان – دوبی استفاده می‌کنند.

اتفاقی که دیروز برای نفت شاخص وست تگزاس افتاد گرچه در نوع خود عجیب و بزرگ بود، ولی به معنای منفی شدن بهای جهانی نفت نبود. یکی از مشکلات قیمت‌گذاری نفت در آمریکا موضوع مخازن ذخیره‌سازی و انتقال نفت است؛ این مشکل موجب می‌شود تا بهای شاخص وست تگزاس تحت تأثیر قرار بگیرد و بر همین اساس، طی چندروز پیش شاهد بودیم که بهای نفت برنت رشد کرد و در مقابل بهای نفت وست تگزاس کاهش یافت.

اینکه امروز قیمت نفت وست تگزاس روند نزولی‌تری به خود گرفته است به دلیل آن است که امروز یعنی ۲۰ می ۲۰۲۰، سررسید قرارداد‌های آتی یا فیوچرز وست تگزاس است و، چون در این قرارداد، خریدار باید نفت خود را تحویل بگیرد، چالش ذخیره‌سازی نفت موجب اتخاذ یک تصمیم سخت می‌شود که همه آن ضرر است.

خریداری که باید امروز نفت را تحویل می‌گرفت، به دلیل آنکه وقتی هیچ محلی برای ذخیره سازی ندارد و یا هزینه انبارداری آن برایش صرفه اتصادی ندارد مجبور به فروش قرارداد خود می‌شود هرچند که می‌داند ضرر می‌کند.

برای درک بهتر این موضوع باید بدانیم مکانیزم قرارداد‌های آتی چگونه است؛ تصور عمومی بر این است که چند بازار معامله نفت وجود دارد که به آن بازار نفت گفته می‌شود، ولی بازار نفت محل تلاقی بازار‌های مختلفی مانند بازار مالی و میادله ارز٬ بازار محصولات پتروشیمی٬ بازار فرآورده‌های نفتی و ... است؛ بیشتر معامله‌های نفت خام میان کشور‌ها صورت می‌گیرد و جایی در این بازار‌ها ندارند؛ مثلا شرکت ملی نفت ایران و یا آرامکو بخش اعظمی از قرارداد‌های فروش نفت خود را با پالایشگاه‌ها به طور بلند مدت منعقد می‌کنند و با توجه به قیمتی که شناور است، نفت خود را به فروش می‌رساند.

بخش اعظمی از فروش نفت از این طریق انجام می‌شود و بخشی دیگر در بورس‌های نفتی. بورس‌ها اغلب محل قرارداد‌های آتی هستند. روند قیمت‌گذاری نفت تا سال ۱۹۸۸ بصورت توافقی و مذاکره‌ای بود که از سال ۱۹۸۸ بورس بین‌المللی نفت لندن برای قیمت‌گذاری نفت برنت راه اندازی شد. این مهم‌ترین تحول در قیمت‌گذاری بود که شیوه‌های قدیمی را به تاریخ پیوند زد. این بورس ادامه دهنده بورس شیکاگو – تاسیس درسال ۱۸۶۵- و بازار پولی بین‌المللی – تاسیس در سال ۱۹۷۲- بود.

در این بازار٬ فروشندگان نفت با خریداران قرارداد امضا کرده و از خریدار تعهد می‌گیرند محموله‌ای را با کیفیت و کمیت مشخص و البته قیمت ثابت دریافت کنند؛ به اینگونه قرارداد‌ها قرارداد‌های آتی می‌گویند. دارنده قرارداد آتی متعهد است که نفت را در تاریخ مشخص خرید و فروش کرده و پس از پایان معامله از بازار خارج شود؛ مثلا یک شرکت آمریکایی تصمیم می‌گیرد محموله ۵۰ هزار بشکه‌ای را برای دو ماه دیگر دیگر به خریدار تحویل دهد لذا قرارداد آتی را منعقد می‌کند که خریدار متعهد است در سر رسید قرارداد٬ محموله را تحویل گرفته و پول آنرا به حساب معرفی شده واریز کند.

اصولا این قرارداد‌ها در دستان گروهی از افرادی است که در بورس نفت فعالیت می‌کنند؛ آن‌ها با خرید و فروش قراردادها٬ سعی در کسب سود دارند. سفته بازان و آربیتراژگران دو گروه عمده در این بازار هستند که به سرعت به اخبار و اطلاعات جهان نفت واکنش نشان می‌دهند و با ایجاد «تعهد خریدی» یا «تعهد فروشی» به کسب سود می‌پردازند. به بیان ساده‌تر وقتی آن‌ها می‌دانند همه چیز در خطر است بلافاصله در موضع فروشنده قرارداد‌های آتی قرار می‌گیرند.

افزایش تقاضای برای فروش قرارداد‌های آتی در یک مکانیزم طبیعی موجب کاهش قیمت نفت در همان لحظه می‌شود. خرید و فروش قرارداد‌ها در چند ثانیه انجام می‌شود و بسرعت به قیمت‌ها خط می‌دهند. سفته بازاران و آربیتراژگون‌ها نقش اصلی را در تعیین قیمت دارند، اما در بازار‌های فیوچر.

در بازار دیروز نیویورک نیز دقیقا همین اتفاق رخ داد؛ به دلیل پر بودن مخازن ذخیره‌سازی و نبود انبار‌های لازم، دارندگان قرارداد‌های آتی بسرعت وارد عمل شده و با ایجاد «تعهد فروش» بصورت طبیعی به سقوط بیشتر نفت دامن زدند. اما این فقط برای قرارداد‌های فیوچری است که امروز روز سررسید آن بود و قیمت همین نفت برای سررسید در ۲۰ ژوئن ۲۰۲۰ یعنی یک ماه دیگر، حدود ۲۱ دلار است.

همین امروز قیمت نفت برنت که اصلی‌ترین شاخص برای قیمت‌گذاری نفت جهان است ۲۵ دلار است که این پدیده نشان می‌دهد بهای نفت همچنان بالای ۲۰ دلار است و اتفاقی که دیروز در آمریکا رخ داد تنها یک اتفاق بوده و به معنای آن نیست که بهای جهانی نفت صفر شده است.

با این وجود، در فضای مجازی اینگونه تحلیل می‌شود که بهای نفت سقوط کرده است و ویرانی بر دنیا تحمیل شده است؛ همین امروز قیمت نفت سنگین ایران بالای ۱۵ دلار در هر بشکه است و سایر نفت‌های جهان بین ۱۸ تا ۲۵ دلار قیمت‌گذاری شده‌اند. اتفاقی که در آمریکا رخ داد برای دیروز بود و با توجه به پایان سررسید قرارداد‌های ماه می، بارار به خودی خود دست به اصلاح قیمت می‌زند.