معامله اینستکسی بعد از ۱۵ ماه/ شوخی تلخ اروپایی‌ها ادامه دارد
گروه سیاسی ، روز سه‌شنبه هفته گذشته ۱۲ فروردین ۹۹ که اخبار جهانی و داخلی تحت‌الشعاع کرونا قرار داشت، «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان با انتشار بیانیه‌ای مدعی انجام نخستین معامله تجاری با ایران از طریق اینستکس شد.
در بیانیه مزبور آمده بود: آلمان، فرانسه و انگلیس نخستین معامله تجاری با ایران بر اساس اینستکس را برای تسهیل ارسال تجهیزات پزشکی از اروپا به ایران انجام داده‌اند.
در این بیانیه همچنین از هدف اینستکس به عنوان راه‌حلی بادوام برای تجارت مشروع میان ایران و اتحادیه اروپا به منظور حفظ برجام یاد شده بود. آنطور که بیانیه وزارت خارجه آلمان تصریح داشت: اتحادیه اروپا و «سامانه مالی تجارت ویژه با اروپا در ایران» موسوم به (STFI) در تلاش برای انجام تراکنش‌های بیشتر و تقویت سازوکار اینستکس هستند.
پس از انتشار خبر مربوط به انجام نخستین معامله تجاری اروپا با ایران از طریق اینستکس، بخش‌های خصوصی در اروپا خواستار تعمیق و گسترش معاملات در قالب کانال اینستکس شدند؛ در همین زمینه، رئیس اتاق بازرگانی انگلیس و ایران ضمن استقبال از نخستین عملیات مالی با ایران براساس سازوکار موسوم به اینستکس، خواستار تداوم و توسعه استفاده از این سازوکار شد.
روس‌ها نیز از انجام نخستین معامله تجاری اروپا با ایران از طریق اینستکس استقبال کردند و اعلام داشتند که اینستکس باید به سوی تراکنش‌های مربوط به کالا‌های قابل تحریم حرکت کند. در همین زمینه «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، تصریح کرد: اینستکس باید از مرز‌های اروپا فراتر رود و به سرعت به سوی تراکنش‌های مربوط به کالا‌های قابل تحریم حرکت کند.
«ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز اعلام کرد: می‌توان امیدوار بود که فعالیت اینستکس افزایش یابد و امید‌هایی که به آن به عنوان ابزار فعال ضدتحریمی جهانی بسته شده است را برآورده می‌کند.
انجام نخستین معامله تجاری اروپا با ایران از طریق اینستکس در شرایطی انجام شد که از جزئیات پیرامونی این معامله و این تراکنش مالی خبر چندانی وجود نداشت؛ در همین زمینه روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال به نقل از مقامات اروپایی دخیل در سازوکار اینستکس نوشت: تجهیزات فروخته شده به ایران در قالب تراکنش اینستکسی، مربوط به درمان بیماری‌های خونی بوده که از یک شرکت آلمانی خریداری شده و چندین ماه نهایی شدن این معامله به طول انجامیده است.
اما انجام نخستین معامله تجاری اروپا با ایران از طریق اینستکس در شرایطی در تاریخ ۱۲ فروردین ۹۹ صورت گرفت که از اعلام تاسیس سازوکار موسوم به اینستکس بالغ بر ۱۵ ماه می‌گذرد. اوایل بهمن ۹۷ بود که اروپایی افتتاح اینستکس را اعلام کردند و حالا بعد از گذشت ۱۵ ماه - در این وانفسای کرونایی که رفع تروریسم اقتصادی از ایران به یک مطالبه جهانی تبدیل شده- صرفا به فروش تجهیزات پزشکی به ایران در قالب اینستکس بسنده کرده‌اند.
۲۰ اسفند سال ۹۷ ، «پر فیشر» بانکدار آلمانی و رئیس وقت اینستکس به تهران آمد و در ضیافت اقامتگاه سفیر آلمان گفت: «اینستکس یک نوزاد تازه متولد شده است و تا بزرگ شود مدت زمان طولانی لازم است»!
در همان مقطع زمانی، صاحبنظران در داخل تصریح کردند که اینستکس نوزادی ناقص‌الخلقه و وعده‌ای پوچ است؛ چون وقتی تراز تجاری ایران با اروپا منفی است؛ وقتی اروپایی‌ها برخلاف آن ۱۱ تعهد معروفشان، نفتی از ایران نمی‌خرند؛ وقتی بانک‌ها و شرکت‌های اصلی اروپایی از نقش‌آفرینی در هر کانال مالی با ایران به سبب ترس از آمریکا امتناع می‌کنند و غیره، دیگر مشخص است هر سازوکار و کانالی برای برقراری مراوده تجاری میان ایران و اروپا به یک نماد پوشالی و توخالی تبدیل می‌شود که هیچ مابه‌ازی بیرونی و ملموسی ندارد و صرفا اتلاف وقت برای تاثیرگذاری تحریم‌های آمریکاست.
در اوایل زمستان ۹۸ یعنی پس از آنکه حدود یکسال از افتتاح اینستکس می‌گذشت، رسانه‌ها به نقل از «مایکل تاکاس» یکی از اعضای اتاق بازرگانی ایران و آلمان نوشتند: «اینستکس هنوز شماره تماسی هم برای ارائه به شرکت‌ها ندارد»! امری که اوج ناکارآمدی این سازوکار مالی را در تسهیل روابط تجاری میان ایران و کشور‌های اروپایی آشکار می‌کرد.
در شرایطی که کانال مالی اروپایی‌ها برای تضمین منافع برجامی ایران موسوم به اینستکس در عمل یک نماد توخالی بود، روز یکشنبه ۱۳ بهمن ۹۸ ، ویدئویی منتشر شد که نشان می‌داد«مارکوس لایتنر» سفیر سوییس در تهران در یک شوآف زننده در حال باز کردن جعبه‌های دارویی بیماران پیوند عضو است!
یعنی دارو‌هایی که بنا به گفته «عبدالناصرهمتی» رئیس کل بانک مرکزی با ۲ و نیم میلیون دلار از پول‌های بلوکه شده مردم ایران در بانک‌های سوییس خریداری شده بود، تا به دست بیماران نیازمند کشورمان برسد، به معرکه فخرفروشی و پز انسان‌دوستی سفیر سوییس به عنوان حافظ منافع آمریکا در ایران تبدیل شده بود؛ همان آمریکایی که «مایک پمپئو» وزیر خارجه‌اش صریحا مردم ایران را تهدید به منع دستیابی به غذا و دارو کرده است.
سرانجام «جوزف بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در دیدار روز دوشنبه ۱۴ بهمن ۹۸ خود با حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان صرفا به گفتن جمله «متأسف هستیم»، بسنده کرد. جمله‌ای کوتاه که واکنشی به انفعال حدود دو ساله اروپا در تضمین و تامین منافع برجامی ایران بود.