علی (ع) مظهر «وحدت مسلمانان»،«ظلم‌ستیزی» و «عدالت‌پروری»/ حرکت در مسیر علوی، نسخه غلبه مسلمانان بر مستکبران
گروه سیاسی ؛ امروز ۱۳ رجب، سالروز ولادت با سعادت امیرالمومنین علی علیه‌السلام است؛ انسان والا و کاملی که خصائص اعجاب‌انگیزش، هر فردی را با هر مرام و طرز تفکری به تعظیم وامی‌دارد؛ از درخشندگىِ ایمان ناب تا جهاد دشوار در راه حق؛ ازعدالت‌ورزىِ بی‌نظیر تا عبادت خالصانه و متضرعانه.
وصف ابعاد برجسته شخصیتی و وجودی امیرالمومنین علی (ع) به تعبیر مولانا «درنگنجد در هزاران مثنوی»؛ این کار از توانایی و قابیلت بیان و زبان بشرعادی نیز خارج است و تنها کلام روح‌بخش وحی و فرمایشات ذوات مقدسه است که می‌توانند اوصاف امیرالمومنین علی (ع) را تبیین کنند. «ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات واقاموا الصلوة و آتوا الزکوة لهم اجرهم عندربهم و لاخوف علیهم و لاهم یحزنون» بقره، آیه ۲۷۷.
البته ما نیز در حد وسع و ظرفیت خود باید از اقیانوس بیکران جلوه‌های متعالی شخصیتی امیرالمومنین علی (ع) خود را سیراب کنیم؛ باز هم به تعبیر مولانا، «آب دریا را اگر نتوان کشید، هم به قدر تشنگی باید چشید».
در قلمرو اندیشه و سیره امیرالمومنین علی (ع)، «لزوم وحدت و اجتناب از تفرق»، «ظلم‌ستیزی» و «عدالت‌پروری» در زمره شاخصه‌هاست؛ ما نیز اگر چه توانایی و ظرفیت دستیابی و نیل به رتبه امیرالمومنین را نداریم، اما از آنجایی که مسلمان شیعه هستیم، طبق تعریف «الشّیعَةُ مَنْ شایعَ عَلِیاً» باید به سمت آن قله حرکت کنیم.
در شرایط دشوار و پیچیده کنونی که دنیای کفر و مستکبرین با تمام امکانات و همچنین بهره‌گیری از مسلمان‌نما‌هایی از جنس سعودی و داعشی و ... درصدد به زانو درآوردن مسلمانان و کم‌رنگ کردن تفکر اسلامی در سراسر جهان هستند، وجود مبارک امیرالمومنین علی (ع) می‌تواند مظهر وحدت و یک نقطه اشتراک و اتصال باشد؛ چرا که تمام فرق اسلامی در عظمت و شأن و منزلت والای امیرالمومنین علی (ع) اتفاق نظر دارند.
مقام معظم رهبری در این رابطه می‌فرمایند: امروز که دشمنان اسلام دنبال ایجاد افتراق و شکاف بین مسلمان‌ها هستند و در یک چنین دورانی که مسلمان‌ها به وحدت و یکدلی احتیاج مبرمی دارند، امیرالمومنین (علیه‌الصّلاةوالسّلام) می‌تواند مظهر این وحدت باشد؛ نقطه‌ای باشد که همه‌ی مسلمان‌ها در مقابل آن نقطه، مذعن و معترف و مقرّند. هیچ طرفی نمی‌تواند ادعا کند که امیرالمومنین (علیه الصّلاة و السّلام) متعلق به اوست. خب، ما شیعیان در زیارت جامعه می‌گوئیم: «معروفین بتصدیقنا ایّاکم»؛ ما معروفیم به ارادت و علاقه و عشق به امیرالمؤمنین و خاندان پیغمبر؛ لکن نمی‌توانیم ادعا کنیم که امیرالمومنین فقط متعلق به ماست. نه، همه مسلمان‌های عالَم -از فرقه‌های مختلف- درباره‌ی امیرالمومنین این را قائلند که این شخصیت عظیم، این انسان بی‌نظیر و این مظهر کامل اسلام، ذره‌ای و لحظه‌ای از متابعت پیغمبر اکرم (ص) سرپیچی نکرد؛ تخلف نکرد؛ کوتاهی نکرد؛ از دوران کودکی، تا دوران نوجوانی، تا دوران ریعان شباب و تا آخر عمر، یک لحظه در راه مجاهدت برای خدا و برای اسلام و برای قرآن فروگذار نکرد.
بی‌تردید دنیای اسلام این روز‌ها با ابتلائات و توطئه‌های زیادی مواجه است؛ تلاش مذبوحانه مستکبرین غربی – صهیونیستی و مرتجعین عربی برای تثبیت ظلم در حق مردم مظلوم فلسطین با ننگ‌نامه‌هایی نظیر معامله قرن و قس‌علیهذا، مسلمانان راستین را باید بیش از پیش در جهت تمسک به ریسمان واحد مشتاق گرداند. خداوند در سوره انبیاء می‌فرماید:«ان هذه امتکم امة واحدة و انا ربکم فاعبدون»؛ همانا این امت شما امت واحده است؛ بنابراین بنیان وحدت میان مسلمانان را قرآن نهاده است.
نقطه کانونی وحدت‌گرایی امت اسلامی برای رویارویی با مستکبرین عصر حاضر که به عیان‌ترین شکل ممکن مشغول جنایت و غارت مسلمانان هستند، تمسک و توجه به سیره و فرمایشات پدران امت یعنی پیامبراکرم (ص) و امیرالمومنین علی (ع) است.
بی‌تردید وقتی دنیای کفر و استکبار با تجهیزات مادی لجام گسیخته، عزم خود را برای اضمحلال مسلمانان و نابودی تفکر اسلامی جزم کرده‌اند و این عزم و نیت شوم را آشکارا از طریق بوق‌های تبلیغاتی خود منتشر می‌کنند، دیگر اختلافات مبتنی بر فروع فقهی و سایر وجوه اختلافی رنگ می‌بازد و اولویتی به نام حفظ کیان مسلمانان مطرح می‌شود.
در این مسیر خطیر و در راستای عمل به این اولویت، مسلمانان باید با تأسی بر وجود مقدس امیرالمومنین علی (ع)، ظلم‌ستیزی و ظلم‌ناپذیری را در وجود خود نهادینه کنند و علیه مظالم توقف‌ناپذیر و روبه تزایدِ طاغوتیان و مستکبران، خیزش کنند.
دفاع ازمظلوم و مبارزه با ظالم اصلی اساسی و تخلف‌ناپذیر برای امیرالمومنین علی (ع) بود. حضرت در خطبه ۱۳۶ نهج‌البلاغه می‌فرماید: «به خدا سوگند! داد مظلوم را از ظالم می‌گیرم و افسار ظالم را می‌کشم تا وی را به آبشخور حق وارد سازم، هرچند کراهت داشته باشد».
نقشه آمریکا و رژیم صهیونیستی برای یهودی‌سازی فلسطین و قدس و توطئه موسوم به «معامله‌ی قرن» یکی از همان موقعیت‌هایی است که می‌تواند جلوه ظلم‌ستیزی مبتنی بر وحدت‌گرایی مسلمانان باشد و در این مجال چه الگو و قله‌ای بالاتر از وجود مبارک امیرالمومنین علی (ع) که سراسر زندگی مطهرش وقف دفع ظلم وتعدی متجاوزان و مستکبران زورگو و قداره‌بند بوده است.
اما علاوه بر وجه وحدت‌بخش وجود مقدس امیرالمومنین علی (ع) که نیاز مبرم مسلمانان در شرایط کنونی است، بررسی سیره امیرالمومنین و زندگی پُربارِ پُرمضمونِ درس‌آموز آن حضرت، «عدالت» و «عدالت‌ورزی» را به عنوان شاه کلیدی پیش‌روی همه آزادی‌خواهان بویژه مسلمانان واقعی می‌گذارد.
دوران خلافت ۴ سال و ۹ ماهه امیرالمومنین علی (ع) پس از دوران نبی مکرم اسلام (ص) درخشان‌ترین مقطع تاریخ در زمینه ظهور و بروز مولفه‌های حکومت عادلانه است؛ شدت عدالت‌ورزی علی (ع) در حکومتداری، سبب صف‌آرایی گروه‌های متنفذ و صاحب‌منصب بسیاری در مقابل حضرت شده بود؛ گروه‌هایی که با به فراموشی سپردن تعمدی دوران پیامبر خاتم (ص)، اسلام را از ریل خود خارج و طُرق انحرافی را جایگزین آن کرده بودند و در حال تثبیت و ترویج این شیوه مغلوط و منحرف نیز بودند.
اشرافیگری به سبک طواغیت، تبعیض مالی، تطاول و دست‌درازی به بیت‌المالِ مسلمین، حب مال و دنیاپرستی و اقدامات رذیله‌ای از این قبیل، رفته رفته در حال تبدیل شدن به یک عادت مالوف برای خواص و خو گرفتن عوام با این عادت بود؛ در چنین شرایطی امیرالمومنین علی (ع) خلافت را در دست گرفتند و فرمودند: اگر حضور فراوان بیعت‌کنندگان نبود و یاران حجّت را بر من تمام نمى‌کردند و اگر خداوند از علماء عهد و پیمان نگرفته بود که برابر شکم‌بارگى ستمگران، و گرسنگى مظلومان، سکوت نکنند، مهار شتر خلافت را بر کوهان آن انداخته، رهایش مى‌ساختم و آخر خلافت را به کاسه اوّل آن سیراب مى‌کردم، آنگاه مى‌دیدید که دنیاى شما نزد من از آب بینى بزغاله‌اى بى‌ارزش‌تر است (بخشی از خطبه شقشقیه).
امیرالمومنین علی (ع) در همان نخستین روز‌های خلافت‌شان در مدینه، حجت را بر همگان تمام کردند و طی خطبه‌ای فرمودند: «والله لَوْ وَجَدَتُهُ قَدْ تُزُوِّجَ بِه النِساءُ و مُلِکَ به الاِماءُ لَرَدَدْتُهُ فَإِنَّ فی العَدْلِ سِعَةً وَ مَنْ ضاقَ علیه العَدْلُ فالجَوْرُعلیه اَضْیَق» یعنی «بخدا سوگند اموال غارت شده از بیت‌المال را به آن باز می‌گردانم حتی اگر آنان را بیابم که مهر زنان شده باشد یا کنیزانی با آن خریده باشند. همه را قاطعانه به بیت المال برمی‌گردانم، زیرا که عدالت گشایش است و آن کسی که عدالت برای او تنگ باشد ظلم و ستم برای او تنگ‌تر است» (بخشی از خطبه ۱۵).
«فان ذلک امر لم احکم فیه بادئ بدء، قد وجدت انا و انتما رسول الله صلی الله علیه و اله یحکم بذلک». یعنی «من بنیانگذار چنین روشی نیستم. هم من و هم شما بودیم و دیدیم پیغمبر این طور عمل می‌کرد». این پاسخی است که امیرالمومنین علی (ع) به کسانی دادند که خواستار سهم بیشتر از بیت‌المال بودند و تحمل شیوه حضرت در تقسیم مساوی بیت‌المال را نداشتند.
حضرت علی (ع) در دوران خلافت‌شان، احیاگر همان ارزش‌ها و پایه‌های اعتقادی و عملی شدند که در دوران رسول‌الله مستقر بود. امیرالمومنین برای تحقق این امر خطیر، هزینه هم پرداختند؛ هزینه آن، تحمل سه جنگ کلان به نام‌های جمل، صفین و نهروان بود. حقِ‌خلافت متعلق به علی (ع) بود؛ علی (ع) برای استیفای حق خود بیست‌وپنج سال هیچ حرکتی نکردند، حتی اگر کسانی هم خواستند حرفی از این حق بزنند، آن‌ها را آرام نگه‌داشتند، اما در قضیه عدالت اجتماعی، احیای اصول نبوی و برساختن بنای اسلامیِ مستحکمی که پیغمبر (ص) گذاشته بودند، امیرالمومنین علی (ع) سه جنگ را تحمل کردند. این امر عمق و ژرفای اهمیت مقوله عدالت را در سیره علوی نشان می‌دهد.
امروز که سالروز میلادت باسعادت امیرالمومنین علی (ع) است، فرصتی پربهاست تا مسلمانان تامل و تدبر و تعمق کنند که تا چه میزان در مسیر نبوی و علوی هستند و تا چه میزان سیره پدران امت را در «وحدت‌آفرینی» و «ظلم‌ستیزی» و «عدالت‌ورزی» سرلوحه خود قرار داده‌اند؟