کدام وسایل نقلیه در آئین نامه راهنمایی و رانندگی معرفی شده اند؟

به گزارش خبرنگار گروه جامعه ، در این گزارش با آئین نامه راهنمایی و رانندگی آشنا شده و میتوانید آموخته‌های خود را بازیابی کنید.

تاریخچه مقررات
اولین قانون در زمینه استفاده از وسایل نقلیه درتهران، سال ۱۲۸۵ هجری قمری تدوین شد که در آن به قوانین درشکه‌ها و دوچرخه‌ها ااشاره شده بود.
پس از آن، اولین آئین نامه کامل قاونین راهنمایی و رانندگی سال ۱۳۱۸ به تصویب رسید. این آئین نامه در ۱۳ فصل و ۱۰۲ ماده تهیه شد و از آن به عنوان مادر قوانین راهنمایی و رانندگی یاد میشود.
پس از سال ها، این آئین نامه با توجه به تغییرات ایجاد شده در تمام ابعاد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، مورد بازنگری قرار گرفت و در هشتم تیرماه ۱۳۸۴، آئین نامه جدید در ۲۲۳ ماده و ۲ پیوست در ۱۰ فصل به تصویب رسید.

در ادامه مواد ۵۰ تا ۱۰۸ از فصل اول آئین نامه راهنمایی و رانندگی را می‌خوانید:
فصل اول - تعریف‌ها
۵۱ خودرو:
هر نوع وسیله نقلیه قابل حرکت در راه‌ها که نیروی محرکه آن از موتور باشد، بهاستثنای وسایل نقلیه ریل‌رو و عبارتند از:
الف - سواری‌:
خودرویی است که برای حمل انسان ساخته شده و ظرفیت آن با راننده حداکثر ۶ نفر است.
ب - سواری استیشن (سفری):
نوعی خودرو سواری است که فضای بار با فضای سرنشین یکسره باشد و ظرفیت آن با راننده حداقل ۷ وحداکثر ۹ نفر است.
پ - سواری کار:
اتومبیلی است دو دیفرانسیل کمک دار با اتاق جدا از شاسی یا اتومبیلی که ظرفیت آنبا راننده بین ۱۰ تا ۱۵ نفر باشد.
ت - اتوبوس‌:
هر نوع وسیله نقلیه موتوری مسافربری که ظرفیت آن با راننده و کمک راننده ۲۷ نفر یابیشتر باشد.
ث - اتوبوس برقی‌:
اتوبوسی که نیروی محرکه آن به وسیله باتری یا نیروی برق تأمین می‌شود.
ج - اتوبوس دو طبقه‌:
وسیله نقلیه موتوری مسافربری که قسمت حمل مسافر آن در دو طبقه جداگانه روی هم و بایک سازه‌مشترک بوده و ظرفیت آن با راننده حداقل ۲۷ نفر است.
چ - مینی بوس‌:
خودروی مسافربری است که ظرفیت آن با راننده بین ۱۶ تا ۲۶ نفر می‌باشد.
ح - تراکتور:
نوعی خودرو است که برای کار‌های کشاورزی، صنعتی و عمرانی مانند شخم زدن، حفاری.بارگیری وکشیدن دنباله بند و ... به کار می‌رود.
۵۲ - خیابان‌:
راه عبور و مرور در محل سکونت و فعالیت مردم که عرض آن بیش از ۶ متر باشد.
۵۳ - خیابان اصلی‌:
راهی است که در برخورد با راه‌های دیگر عرض سواره روی آن بیشتر است و یا با نصبعلایم راهنمایی‌و رانندگی، اصلی تلقی شده و در غیر این صورت در سمت راست راه دیگرقرار دارد.
۵۴ - خیابان فرعی‌:
راهی است که در برخورد با راه‌های دیگر، عرض سواره روی آن کمتر است و یا با نصبعلایم راهنمایی‌و رانندگی، فرعی تلقی شده و در غیر این صورت در سمت چپ راه دیگرقرار گرفته باشد.
۵۵ ـ دستگاه تهویه‌:
به دستگاه‌هایی اعم از پنکه، کولر و یا بخاری گفته می‌شود که هوای درون وسیلهنقلیه را جا به جا و یادمای آن را کاهش یا افزایش دهد.
۵۶ - راننده‌:
کسی که هدایت وسیله نقلیه موتوری و غیر موتوری و همچنین حرکت دادن حیوانات را به
صورت واحدیا گله و رمه بر عهده داشته باشد.
۵۷ - راه‌:
عبارتست از تمامی سطح خیابان، جاده، کوچه و کلیه معابری که برای عبور و مرورعموم اختصاص دادهمی‌شود.
۵۸ - راه آهن‌:
ریــل‌های آهنی موازی ثابتی که قطار و وسایل نقلیه ریلی دیگر بر روی آن حرکت‌می‌کنند.
۵۹ - راه عمومی‌:
به راه‌هایی گفته می‌شود که برای عبور و مرور عموم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۶۰ - روز:
از طلوع تا غروب آفتاب.
۶۱ - سازنده وسایل نقلیه‌:
شخص یا مؤسسه یا کارخانه‌ای که وسایل نقلیه‌ای را که مطابق آیین‌نامه باید شمارهگذاری شود می‌سازد، یا قطعات ساخته شده آن‌ها را سوار (مونتاژ) می‌نماید.
۶۲- ستاد معاینه فنی‌:
تشکیلات متمرکز برای برنامه‌ریزی، هدایت، نظارت و کنترل فعالیت مراکز فنی معاینهخودرو و مراکزمعاینه فنی مجاز که از سوی شهرداری‌ها و سازمان راهداری و حمل و نقلجاده‌ای ایجاد می‌گردد.
۶۳ - سطح روشن‌:
در مورد چراغ‌ها عبارت از سطح قابل دیدی است که نور از آن منتشر می‌شود و در موردمنعکس کننده نورعبارت از سطح قابل دیدی است که نور را منعکس می‌کند.
۶۴ - شانه راه‌:
بخشی از بدنه راه است که در دو طرف خط‌های عبور رفت و برگشت قرار داشته و برایتوقف اضطراری‌وسایل نقلیه به کار می‌رود.
۶۵ - شب‌:
از غروب تا طلوع آفتاب.
۶۶ - شماره وسیله نقلیه‌:
عدد یک یا چند رقمی و حروفی که از طرف راهنمایی و رانندگی روی پلاک‌های ویژه منقوشو در عقب وجلوی وسیله نقلیه نصب می‌شود.
۶۷ - شناسنامه خودرو:
سندی است که مشخصات خودرو، مالک و نشانی کامل محل سکونت وی و تاریخ انتقالات وتغییراتانجام شده از سوی راهنمایی و رانندگی در آن درج و به آخرین مالک تسلیم‌می‌گردد.
۶۸ - شیب (سربالایی - سرازیری):
تغییر تدریجی ارتفاع سطح تمام شده راه در امتداد طولی مسیر.
۶۹ - ظرفیت وسیله نقلیه‌:
وزن بار یا تعداد مسافری که از طرف کارخانه سازنده با تأیید وزارت صنایع و معادنبرای وسیله نقلیه‌تعیین گردیده است.
۷۰ - علایم‌:
هر نوع علامت عمودی و افقی مانند تابلو، چراغ راهنمایی و رانندگی، خط کشی، نوشتهو ترسیم، وهمچنین تجهیزات هدایت کننده، سوت و حرکت دست و ... که به وسیلهمقامات صلاحیت دار برای کنترل‌و تنظیم عبور و مرور تعیین و به کار برده می‌شود.
۷۱ - قطار شهری‌:
نوعی وسیله حمل و نقل عمومی است که در شهر‌ها و حومه به جا به جایی مسافر پرداخته وبه طور معمول‌با چرخ‌های فلزی بر روی ریل حرکت می‌کند.
۷۲ - قطعات و قسمت‌های اصلی‌:
کلیه قسمت‌های اساسی وسیله نقلیه شامل محور، موتـور، شاسی، اتاق و رنگ که تعویضآن‌ها باعث تغییرمشخصات اساسی وسیله نقلیه می‌گردد.
۷۳- کارت پارک‌:
کارت یا برگه‌ای است که با پرداخت پول تهیه می‌گردد و به وسیله آن اجازه توقف درمکان و زمان معین به‌خودرو داده‌شود.
۷۴ - کارت شناسایی خودرو:
کارتی که مشخصات مالک و وسیله نقلیه شماره گذاری شده در آن ثبت و از سوی راهنماییو رانندگی‌صادر و به مالک وسیله نقلیه تسلیم می‌گردد.
۷۵ - کاروان‌:
کاروان یا خانه سیار وسیله نقلیه غیر موتوری است که برای سکونت و یا کار استفادهشده و عرض آن از ۲.۶ متر و طول آن از ۱۲ متر بیشتر نباشد.
۷۶- کلاه ایمنی‌:
کلاهی است که راننده و سرنشین موتورسیکلت‌ها آن را برای محافظت سر خود در برابرضربات احتمالی‌ناشی از بروز سوانح به کار می‌برند.
۷۷ - کمربند ایمنی‌:
تسمه‌ای که نیم تنه بالای راننده و هریک از سرنشینان را تحت کنترل و مهار ایمن خودقرار می‌دهد تا درهنگام ضرورت، همچون کاهش ناگهانی سرعت یا توقف آنی خودرو کهممکن است ناشی از ترمز یا برخوردبا جسم دیگر یا حوادث دیگر باشد، مانع از جدا شدنسرنشینان و راننده از صندلی خود و اصابت به شیشه‌جلو یا دیگر قسمت‌های درونی و یاپرتاب شدن به بیرون خودرو شود و حداقل دارای دو نقطه اتکا باشد.
۷۸ - کوچه‌:
راهی در مناطق مسکونی که عرض آن حداکثر ۶ متر باشد.
۷۹- گذرگاه پیاده‌:
گذرگاهی در تقاطع راه ها، امتداد پیاده روها، سواره روها، روگذر‌ها یا زیرگذر‌ها یاهر محل دیگری ازسواره رو که به وسیله خط کشی یا میخکوبی یا علایم دیگر، برای عبورپیادگان اختصاص داده شده است.
۸۰- گواهی‌نامه بین‌المللی رانندگی‌:
گواهی‌نامه‌ای است که به اعتبار گواهی‌نامه داخلی طبق مفاد قانون الحاق ایران بهکنوانسیون عبور و مروردر جاده‌ها و کنوانسیون مربوط به علایمراه‌ها ـ مصوب ۱۳۵۴ ـتوسط راهنمایی و رانندگی صادر می‌گردد ومدت اعتبار آن یک سال‌باشد.
۸۱ - گواهی‌نامه رانندگی (پروانه رانندگی):
اجازه نامه برای رانندگی وسایل نقلیه که از طرف راهنمایی و رانندگی به نام افرادصادر می‌شود.
۸۲ - مجوز رانندگی با وسایل نقلیه عمومی‌:
اعم است از پروانه تاکسیرانی، بهره برداری، کارت و یا دفترچه کار (برگ فعالیت)که از طرف مراجع‌صلاحیت دار به نام اشخاص صادر و اجازه رانندگی با وسایل نقلیهعمومی را به آنان می‌دهد.
۸۳ - مرجع صلاحیت دار:
وزارتخانه، سازمان، نهاد و دیگر دستگاه‌های مسؤو که به موجب قانون و یا تصویبهیأت‌وزیران درموردی خاص وظایف و مسؤولیت‌هایی به عهده آن‌ها گذاشته شده است.
۸۴ - مراکز فنی مجاز:
مراکزی که به وسیله اشخاص حقیقی یا حقوقی با رعایت ضوابط و مقررات ستاد معاینه فنیوابسته به‌شهرداری و یا سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، حسب مورد برای انجاممعاینه فنی وسایل نقلیه درون‌شهری و برون شهری ایجاد می‌گردد.
۸۵ - راه‌های شریانی درجه یک‌:
معابری هستند که در طراحی و بهره برداری از آن‌ها به جا به جایی وسایل نقلیه موتوریبرتری داده‌می‌شود.
این معابر ارتباط با راه‌های برون شهری را تأمین می‌نمایند.راه‌های شریانی درجه یک بر اساس نحوه کنترل دسترسی تقاطع‌ها به دو گروه آزادراه وبزرگراه تقسیم‌می‌گردند که ضوابط اجرایی آن‌ها را شورای‌عالی هماهنگی ترافیک شهر‌هایکشور تعیین می‌نماید.
۸۶ - راه‌های شریانی درجه دو:
معابری هستند که در طراحی و بهره برداری از آن‌ها به جا به جایی و دسترسی وسایلنقلیه موتوری برتری‌داده می‌شود.
برای رعایت این برتری حرکت پیادگان از عرض خیابان کنترل می‌شود.راه‌های شریانی درجه دو شبکه اصلی راه‌های شهری را تشکیل می‌دهند که ضوابط اجراییآن‌ها راشورای‌عالی هماهنگی ترافیک شهر‌های کشور تعیین می‌نماید و عبارتند از:
الف - شریانی اصلی‌:
راهی است که ارتباط بین خیابان‌های جمع و پخش کننده و بزرگراه‌ها را برقرار‌می‌کند.
در این معابر فاصله‌های بین تقاطع‌ها نسبت به بزرگراه‌ها کمتر است.
ب - شریانی فرعی (خیابان جمع و پخش کننده):
راهی است که ارتباط بین خیابان‌های محلی و خیابان‌های شریانی اصلی را برقرار‌می‌کنند.
در این خیابان‌ها محل عبور عابران پیاده از عرض خیابان باید مشخص باشد.
۸۷ - راه‌های محلی‌:
راه‌هایی هستند که در طراحی و بهره‌برداری از آن‌ها نیاز‌های وسایل نقلیه و عابرانپیاده، با اهمیت یکسان‌در نظر گرفته‌شود و ارتباط بین کوچه‌ها و خیابان‌هایشریانی فرعی را برقرار می‌کنند.
۸۸ - معاینه فنی‌:
بازدید ظاهری و آزمایش‌های فنی برای تشخیص اصالت خودرو و سنجش میزان سلامت فنی.
ایمنی وزیست محیطی وسیله نقلیه.
۸۹ - منطقه ممنوعه‌:
منطقه و محلی که آمد و شد وسایل نقلیه در آن‌ها به وسیله علایم خاص و یا اعلام قبلیمراجع‌صلاحیت‌دار ممنوع شده باشد.
۹۰ - منعکس کننده نور:
عبارت از بازتاب کننده‌ای است که حضور وسیله نقلیه را از طریق انعکاس نوری که ازچراغ وسیله نقلیه‌دیگر به آن تابیده‌شود و یا از طریق انعکاس نور محیط، اعلام‌می‌دارد.
۹۱ - مواد خطرناک‌:
هر نوع مواد رادیو اکتیو، منفجـره، محترقه، مایعات و جامدات آتش زا یا سم‌ی و یااسیدی، گازهای‌فشرده، زباله ویژه و فاضلاب و مانند آن.
۹۲ - موتورسیکلت‌:
وسیله نقلیه‌ای برای حمل انسان که دارای دو یا سه چرخ بااتاقک پهلو (ساید کار) یابدون آن و مجهز به‌یک موتور محرکه باشد.
۹۳ - موتورسیکلت گازی (موتور گازی):
موتورسیکلتی است که هم دارای موتور و هم دارای ادوات پایی برای راندن باشد.
۹۴ - نقص فنی‌:
هر نوع نقصان یا تغییر در وضعیت ظاهری و فنی وسیله نقلیه که موجب کاهش ضریب ایمنیدر رانندگی‌و یا افزایش بیش از حد مجاز گاز‌های آلاینده هوا و یا آلودگی بیش از حدمجاز صدا گردد.
۹۵ - واحد انتظامی‌:
منظور واحد‌های نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که به صورت پاسگاه‌ها و کلانتری‌ها در نقاط‌ مختلف کشور مستقر هستند.
۹۶ - وزن با بار:
وزن وسیله نقلیه به اضافه وزن بار آن.
۹۷ - وزن بارگیری شده‌:
عبارت است از مجموع وزن مسافران و کارکنان و محمولات.
۹۸ - وزن بدون بار:
عبارت است از وزن وسیله نقلیه بدون راننده و مسافر و بار، ولی با مخزن پر از سوخت وبا ابزار و آلاتی کهبه طور معمول وسیله نقلیه همراه دارد.
۹۹ - وسیله نقلیه‌:
وسایل موتوری و غیر موتوری و موتورسیکلت که برای جابجایی انسان و کالادر راه به
کار می‌رود.
۱۰۰- وسیله نقلیه امدادی‌:
وسیله ویژه خدمات انتظامی، ترافیکی، پزشکی، آتش نشانی و امداد اضطراری آب، برق و گاز که به‌وسیله راهنمایی و رانندگیتعیین و با علایم ویژه مشخص می‌شود.
۱۰۱ - وسیله نقلیه طویل (Long Vehicle):
وسیله نقلیه‌ای است که طول آن بیش از ۱۲.۵ متر باشد.
۱۰۲ - وسیله نقلیه عمرانی‌:
وسیله نقلیه موتوری است که ویژه انجام کار‌های فنی، عمرانی و مانند آن می‌باشد و شامل بلدوزر، گریدر، غلطک، اسکریپر (زمین تراش) و ... است.
۱۰۳ - وسیله نقلیه غیر موتوری‌:
هر نوع وسیله نقلیه‌ای که نیروی محرکه آن از موتور نباشد.
۱۰۴ - وسیله نقلیه فوق سنگین‌:
انواع خودرو و ادوات مربوط است که توانایی حمل محمولات وزین با وزن ناخالص بالاتراز ۴۰ تن وحجیم با حجمی با ابعاد مازاد بر اندازه‌های زیر را داشته باشد:
طول ۱۶.۵ متر، عرض ۲.۶ متر و ارتفاع ۴.۵ متر.
۱۰۵ - وسیله نقلیه کشاورزی‌:
به وسایل نقلیه موتوری گفته می‌شود که علاوه بر حمل و نقل خود، ادوات دیگر و دنباله بند‌های کشاورزی‌را نیز جا به جا نموده و یا از نیروی محرکه تولیدی آن‌ها برای انجام عملیات مختلف کشاورزی استفاده می‌شودو شامل انواع تراکتور، کمباین. تیلر و ماشین‌های خود کششی دیگر در بخش کشاورزی است.
۱۰۶ - وسیله نقلیه مرکب‌:
عبارت است از چند وسیله نقلیه متصل به هم که به عنوان واحد در راه حرکت کنند.
۱۰۷ - وسیله نقلیه مفصل دار:
وسیله نقلیه‌ای است که شامل یک کشنده و یا وسیله نقلیه موتوری و یک نیمه یدک متصل به آن باشد که بابار یا محفظه حمل مسافر دارای عرض حداکثر ۲.۶ متر، طول حداکثر ۱۸.۳۵ متر، ارتفاع حداکثر ۴.۵ مترو وزن حداکثر ۴۰ تن است.

۱۰۸ - وسیله نقلیه موتوری‌:
هر نوع وسیله نقلیه‌ای که دارای حداقل یک چرخ در جلو و دو چرخ در عقب بوده و دارای موتور و سامانه‌انتقال قدرت است و برای حمل بار یا انسان به کار می‌رود که به آن خودرو نیز گفته می‌شود.