ماجرای فخرفروشی با نوزاد ناقص‌الخلقه‌ای به نام «اینستکس»/ سفری برای اظهار تأسف؟
گروه سیاسی ؛ «متأسف هستیم»، این جمله‌ای بود که «جوزف بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در دیدار روز دوشنبه (۱۴ بهمن) با حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان به زبان آورد. جمله‌ای کوتاه که واکنشی به انفعال ۲۱ ماهه اروپا در تضمین و تامین منافع برجامی ایران بود.
«بورل» دیپلماتی اسپانیایی است که سابقه تصدی وزارت خارجه اسپانیا را در کارنامه خود دارد. او یک ماهی هست که جایگزین «فدریکا موگرینی» در سمت هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا شده است. «بورل» و «موگرینی» هر دو یک وجه اشتراک دارند و آن اینکه در زبان و بیان، از برجام تمجید می‌کنند و نقض آن توسط آمریکا را مورد نکوهش قرار می‌دهند، اما پای عمل که به میان می‌آید، عذر تقصیر می‌آورند و از اینکه اروپا شریک آمریکا در نقض برجام و اعمال تحریم و تروریسم اقتصادی علیه ایران شده است، فقط پوزش می‌طلبند.
رفتار مسئولان سابق و فعلی سیاست خارجی اتحادیه اروپا، تداعی‌کننده فرضیه تقسیم کار میان آمریکا و اروپا برای اعمال فشار حداکثری به ایران و شکستن مقاومت کشورمان است؛ به این صورت که آمریکایی‌ها بی‌سابقه‌ترین تحریم‌ها را علیه مردم ایران اعمال می‌کنند و اروپایی‌ها برای اینکه ایران را همچنان در دایره محدودیت‌های برجامی و هسته‌ای نگه دارند، ضمن گفتار درمانی و مدیریت چانه با واژگانی، چون «متأسف هستیم»، با وعده‌های پوچ، به ایران فشار نرم وارد می‌کنند که تسلیم خواسته‌های زیاده‌خواهانه و فرابرجامی آمریکایی‌ها نظیر تحدید قدرت دفاعی و منطقه‌ای خود شود.
«اینستکس» یکی از همان وعده‌های «تقریباً هیچ» اروپایی‌ها برای باقی نگه داشتن ایران در برجامِ به کما رفته بود؛ کانالی مالی که قرار بود مراودات مالی و تجاری ایران با شرکت‌های اروپایی را تسهیل کند، اما بعد از حدود یکسال که از افتتاح آن می‌گذرد حتی یک تراکنش قابل ملاحظه نیز در آن صورت نگرفته است.
چندی پیش، رسانه‌ها به نقل از «مایکل تاکاس» یکی از اعضای اتاق بازرگانی ایران و آلمان نوشتند: «اینستکس هنوز شماره تماسی هم برای ارائه به شرکت‌ها ندارد»! امری که اوج ناکارآمدی این سازوکار مالی را در تسهیل روابط تجاری میان ایران و کشور‌های اروپایی آشکار می‌کند.
۲۰ اسفند سال گذشته، «پر فیشر» بانکدار آلمانی و رئیس وقت اینستکس به تهران آمد و در ضیافت اقامتگاه سفیر آلمان گفت: «اینستکس یک نوزاد تازه متولد شده است و تا بزرگ شود مدت زمان طولانی لازم است»! اینستکس اگر در همان ۲۰ اسفند سال گذشته هم، نوزادی یک روزه بود، امروز بعد از ۱۱ ماه، باید چهاردست و پا رفتن را آموخته بود، نه اینکه بعد از یک سال، هنوز شماره تماس هم نداشته باشد!
اینستکس نوزادی ناقص‌الخلقه و وعده‌ای پوچ بود، چون وقتی تراز تجاری ایران با اروپا منفی است؛ وقتی اروپایی‌ها برخلاف آن ۱۱ تعهد معروفشان، نفتی از ایران نمی‌خرند؛ وقتی بانک‌ها و شرکت‌های اصلی اروپایی از نقش‌آفرینی در هر کانال مالی با ایران به سبب ترس از آمریکا امتناع می‌کنند و غیره، دیگر مشخص است هر سازوکار و کانالی برای برقراری مراوده تجاری میان ایران و اروپا به یک نماد پوشالی و توخالی تبدیل می‌شود که هیچ مابه‌ازی بیرونی و ملموسی ندارد و صرفا اتلاف وقت برای تاثیرگذاری تحریم‌های آمریکاست.
نتیجه دلخوش کردن به وعده پوچ اینستکس، مجبور شدن ما به مشاهده شوآف زننده سفیر سوییس در تهران بود؛ روز یکشنبه ۱۳ بهمن، ویدئویی منتشر شد که نشان می‌داد «مارکوس لایتنر» سفیر سوییس در تهران در حال باز کردن جعبه‌های دارویی بیماران پیوند عضو است!
یعنی دارو‌هایی که بنا به گفته «عبدالناصرهمتی» رئیس کل بانک مرکزی با ۲ و نیم میلیون دلار از پول‌های بلوکه شده مردم ایران در بانک‌های سوییس خریداری شده بود، تا به دست بیماران نیازمند کشورمان برسد، به معرکه فخرفروشی و پز انسان‌دوستی سفیر سوییس به عنوان حافظ منافع آمریکا در ایران تبدیل شده بود؛ همان آمریکایی که «مایک پمپئو» وزیر خارجه‌اش صریحا مردم ایران را تهدید به منع دستیابی به غذا و دارو کرده است.
علی‌ایحال، اظهار تاسف‌های «جوزف بورل» تفاوتی در اصل ماجرا - که همان شراکت خواسته یا ناخواسته اروپا در نقض برجام و اعمال تروریسم اقتصادی آمریکا علیه مردم ایران است - نمی‌کند و اروپایی‌ها اگر سایه امنیت برجام را می‌خواهند به تعبیر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان باید از نوشتن دیکته‌های آمریکا دست بردارند و شهامت اجرای تعهدات برجامی‌شان را به دست آورند؛ در غیر این‌صورت ایران علاوه بر پنج گام کاهش تعهدات هسته‌ای خود، به مدل دیگری از مقابله‌به‌مثل روی می‌آورد؛ مدلی که می‌تواند شامل کنار گذاشتن «پروتکل الحاقی» و حتی خروج از «ان‌پی‌تی» باشد.