باید علوم انسانی اسلامی تولید کرد/تاکید بر توجه به ساختار‌ها
به گزارش گروه جامعه به نقل از دانشگاه آزاد، حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه در نشست مشترک معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی و جامعةالمعارف البنان که با حضور با هدف آشنایی و بررسی تجارب ایران در موضوع علوم انسانی اسلامی برگزار شد، ضمن بیان این مطلب اظهار کرد: ما در بحث اسلامی سازی علوم انسانی با دو مقوله مواجهیم، یکی اسلامی‌سازی علوم انسانی و دوم علوم انسانی اسلامی که این دو موضوع بسیار مهم و متفاوت است. اسلامی سازی علوم به این معناست که هر آنچه که غرب و تمدن مدرن با عنوان علوم انسانی در اختیار ما گذاشته است را می‌گیریم و مفاهیم غلط و آموزه‌هایی که در آن با اسلام تعارض دارد را حذف می‌کنیم و به جای آن آموزه‌های اسلامی می‌گذاریم از این روش اسلامی سازی علوم به تهذیب علوم انسانی تعبیر می‌شود.
وی افزود: بعضی متفکران ما در ایران مثل آیت الله مصباح در مؤسسه امام خمینی (ره) قم و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چنین تصویری دارند که علوم انسانی دوبخش دارد، یک بخش توصیفی و یک بخش ارزشی که بخش توصیفی علوم انسانی را می‌توان پذیرفت، چراکه زاییده تجربه است، اما بخش ارزشی آن با فقه و اخلاق اسلامی تعارض دارد و باید این بخش را اصلاح کرد. یعنی بخش ارزشی علوم اسلامی را باید با کمک فقه و اخلاق اسلامی تغییر داد و تهذیب کرد.
خسروپناه با تاکید بر اینکه اسلامی سازی و تهذیب علوم انسانی مدرن برای یک مدت کوتاه و مقطعی در دوره گذار کار خوبی است، اما کار اساسی نیست، گفت: علوم انسانی مدرن مبتنی بر مبانی است که ما در حکمت اسلامی نمی‌توانیم آن را بپذیریم.
وی با بیان اینکه باید علوم انسانی اسلامی تولید کرد؛ و برای این کار دو ابزار مهم لازم است، گفت: ابزار اول منابع فلسفی حاکم بر علوم انسانی است یعنی به جای سه مبنایی که بر علوم انسانی مدرن حاکم است باید مبانی هستی شناسی، معرفتی شناسی، انسان شناسی و ارزش شناسی جایگزین داشته باشیم. ابزار مورد نیاز دوم نیز روش شناسی و متودولوژی علوم انسانی است. یعنی بعد از منابع باید به مناهج (روش‌های) علوم انسانی اسلامی پرداخت.
معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به روش شناسی علوم انسانی، گفت: روشی که ما پیشنهاد دادیم روش حکمی اجتهادی است، البته این اجتهاد با معنای اجتهاد متعارف در حوزه متفاوت است. آنچه که در علوم انسانی وجود دارد فقط نظریه‌ها نیستند و ساختار‌هایی هم مثل ساختار بانک، ساختار بیمه و… وجود دارند که این ساختار‌ها زایده علوم انسانی اند. پس اگر ما بخواهیم به علوم انسانی اسلامی بپردازیم که به ساختار‌ها توجه نکرده باشد این علوم انسانی اسلامی ناقص است.
در ادامه این نشست طلال عتریسی استاد و مشاور علمی و آکادمیک رئیس دانشگاه جامعةالمعارف لبنان، شیخ فادی خیراله استاد و حوزه و دانشگاه جامعةالمعارف لبنان و دکتر اسماعیل لزیق معاون رئیس دانشکده ادیان و علوم انسانی جامعةالمعارف لبنان به بیان نظریات خود و تشریح تجارب لبنان و جامعه المعارف لبنان در موضوع اسلامی سازی علوم پرداختند.
در پایان این نشست تعدادی از آثار منتشر شده مرتبط با موضوع علوم انسانی و اسلام از طرف معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی به هیئت لبنانی اهدا شد و همچنین نشان دانشگاه جامعه المعارف البنان به رسم یادبود از طرف هیئت لبنانی به استاد عبدالحسین خسروپناه معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی اهدا شد.
در این نشست علاوه بر معاون و مدیران کل و مدیران معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه، فواد ایزدی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، حجت الاسلام والمسلمین علیرضا قائمی نیا رئیس پژوهشکده حکمت اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و اساتید لبنانی طلال عتریسی استاد دانشگاه، مشاور علمی و آکادمیک رئیس دانشگاه جامعه المعارف لبنان، شیخ فادی خیراله استاد حوزه و دانشگاه جامعه المعارف و اسماعیل لزیق معاون رئیس دانشکده ادیان و علوم انسانی جامعه المعارف حضور داشتند.