آیت‌الله سبحانی: در انجام کار‌های علمی طوری عمل شود که آثار برای مخاطبان قابل استفاده باشد
به گزارش گروه سیاسی به نقل از حوزه، آیت الله جعفر سبحانی در دیدار مسئولین و اساتید مرکز پژوهشی دایرةالمعارف علوم عقلی اسلامی که در مؤسسه امام صادق علیه‌السّلام قم برگزار شد، گفت: برای نگارش مقالات دایرة‌المعارفی در علوم مختلف عقلی نخستین کاری که باید انجام شود تفکیک این علوم از یکدیگر است تا خلط مباحث منطقی و فلسفی و کلامی و عرفانی نشود.
وی افزود: در مرحله دوم باید ببینید آیا مراکز دیگری هم هستند که قصد نگارش چنین مقالاتی را دارند یا خیر، اگر چنین مراکزی باشند باید طوری عمل شود که مکمل همدیگر باشید تا از انجام کار‌های موازی پرهیز شود. برای نمونه گروه علمی کلام در مؤسسه امام صادق علیه‌السّلام در حال نگارش مقالات این علم است.
این مرجع تقلید بیان داشت: در مرحله بعد، باید از نگارشِ همزمان در رشته‌های مختلف پرهیز شود، بلکه یکی را به پایان برسانید، سپس علم دیگر را آغاز کنید؛ در انجام کار‌های علمی طوری عمل شود که این آثار قابل استفاده برای مخاطبان بوده و نیاز محققان را به‌خوبی برآورده سازد، من برخی از آثار مرکز دایرةالمعارف را ملاحظه کردم، زحمات بسیاری کشیده شده و آثار خوبی تدوین شده است و امیدوارم که در آینده نیز شاهد دستاورد‌های پرارزشی از مرکز دائرةالمعارف باشیم.
همچنین حجت‌الاسلام و المسلمین احمد ابوترابی، رئیس مرکز پژوهشی دائرةالمعارف در این دیدار گزارشی از فعالیت‌های انجام گرفته در مرکز را ارائه کرد و گفت: مرکز دایرةالمعارف یکی از مراکز وابسته به مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) است که به برکت نظام مقدس جمهوری اسلامی و زحمات حضرت امام راحل و مقام معظم رهبری و به عنوان یکی از ثمرات خون شهدای انقلاب اسلامی تحت اشراف آیت‌الله مصباح یزدی فعالیت‌های خود را انجام می‌دهد.
وی افزود: مرکز دایرةالمعارف دارای برنامه‌ها و پروژه‌های طولانی‌مدتی است که هدف نهایی آن تألیف دائرةالمعارف‌هایی در زمینه علوم عقلی اسلامی است.
حجت‌الاسلام و المسلمین احمد ابوترابی خاطر نشان ساخت: هدف از این دائرةالمعارف در درجه اول، ایجاد زمینه‌ای برای پژوهش‌های جامع و دقیق در موضوعات علوم عقلی و در درجه دوم، فراهم کردن مجموعه‌ای است که بتواند مبانی عقلی معارف اسلامی را به جهان معرفی کند.
رئیس مرکز پژوهشی دائرةالمعارف، تهیه چنین دائرةالمعارف‌هایی را نیازمند به دو کار اساسی دانست، اول، انجام برخی از پژوهش‌های بنیادین که زمینه و فهم دقیق و ارائه درست و جامع را از علوم عقلی فراهم آورد؛ دوم، آسان کردن و سرعت بخشیدن به انجام پژوهش برای پژوهشگران برجسته و مقاله‌نویسان مرکز.
وی افزود: برای نیل به این هدف در هرکدام از رشته‌ها فعالیت‌هایی انجام شده است که اولین فعالیت، تهیه اصطلاح‌نامه‌ای است که نقشه جامع علوم و جایگاه هر اصطلاح را به صورت مستند در بر داشته باشد.
این استاد علوم عقلی گفت: این اصطلاح‌نامه‌ها با اصطلاح‌نامه‌های رایج در ایران و برخی نقاط جهان چهار تفاوت اساسی دارد، جامعیت تتبع در منابع؛ مستند بودن به نقل قول مستقیم از متون منابع؛ بررسی همه اصطلاحات و روابط آن‌ها در جلساتی با حضور برجستگان این علوم و شیوه عرضه متفاوت و قابل استفاده برای پژوهشگران.
حجت الاسلام والمسلمین ابوترابی در تشریح فعالیت دوم گفت: فراهم آوردن معجم‌هایی که با مراجعه به منابع و فهم متون آن‌ها توسط پژوهشگران متخصص تهیه شده است از جمله کار‌هایی است که انجام شده است و این پژوهش‌ها به گونه‌ای نیست که از طریق جستجو‌هایی لفظی و پیشرفت تکنولوژی به راحتی بدست آید و بلکه مبتنی بر فهم تخصصی از متون است.
وی در تبیین فعالیت سوم خاطر نشان ساخت: تهیه پرونده‌های علمی با مراجعه به اصطلاح‌نامه‌ها و معجم‌ها که محققان مقاله‌نویس را تا اندازه زیادی از مراجعه به کتابخانه‌ها بی‌نیاز می‌کند و موجب سرعت و جامعیت و سهولت تحقیقات می‌شود از دیگر فعالیت‌هایی است که انجام شده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین ابوترابی خاطر نشان کرد: طبق دستور آیت‌الله مصباح یزدی تدوین دایرةالمعارف کلام به دلیل اینکه در مؤسسه امام صادق علیه‌السلام در حال انجام است از اولویت کار‌های مرکز دایرةالمعارف خارج شده است.
این استاد علوم عقلی حوزه علمیه قم افزود: تهیه اصطلاح‌نامه‌ها و ایجاد زمینه‌های پژوهش در مرکز مربوط به همه رشته‌ها بوده و همزمان انجام شده است و بحمدلله کار مربوط به اکثر رشته‌های علوم عقلی اسلامی پایان یافته و عرضه شده و در مورد بقیه رشته‌ها نیز این پژوهش‌ها رو به اتمام است به طوری که تاکنون بیش از ۱۲۰ جلد کتاب و ۳۱ نرم‌افزار در رشته‌های معرفت‌شناسی، منطق، فلسفه، کلام، فلسفه دین، فلسفه حقوق، فلسفه اخلاق، فلسفه سیاسی، عرفان نظری، عرفان عملی و عرفان ادبی منتشر شده که از جمله مهمترین این آثار اصطلاح‌نامه‌های معرفت‌شناسی، منطق، فلسفه، کلام، فلسفه اخلاق، فلسفه سیاسی و معجم‌های موضوعی در رشته‌های مختلف است. باید اضافه کرد که مدخل‌های دائرةالمعارف از درون اصطلاح‌نامه‌ها و با عنایت به نظام روابط اصطلاحات که هم دقت و هم جامعیت را تضمین کند تهیه شده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین ابوترابی گفت: نسبت به تدوین خود دایرة‌المعارف‌ها به‌ویژه با عنایت به کمبود منابع مالی و امکانات و نیرو، تدوین دایرة‌المعارف‌ها همزمان انجام نمی‌شوند و در حال حاضر تدوین مقالات دائرةالمعارفی در رشته منطق به صورت جدی و در فلسفه سیاسی و عرفان نظری به صورت اندک با عنایت به پژوهشگران تربیت شده توسط مرکز آغاز شده است.
مدیر مرکز دایرةالمعارف در پایان سخنان خود گفت: یادآوری این نکته لازم است که دوره‌های بی‌سابقه‌ای برای پرورش محققان منطق و عرفان در مرکز برگزار شده که ویژگی آن، جامع بودن موضوعات درسی بوده و به‌خصوص در عرفان به‌صورت کنترل شده و با رعایت مصالح حوزه و شریعت صورت گرفته است، البته در این مرکز دو مجله علمی نیز تهیه می‌شود: یکی مجله علمی ـ ترویجی «معارف عقلی» است که قلمرو آن همه موضوعات علوم عقلی می‌باشد (به‌جز منطق) و دیگری مجله علمی ـ پژوهشی «معارف منطقی» است.
بر اساس این گزارش در آغاز جلسه حجت الاسلام والمسلمین فیاضی، ضمن تشکر از آیت‌الله سبحانی به‌خاطر توجه و عنایتی که نسبت به انجام کار‌های بنیادین در حوزه دارند، به‌صورت مختصر مرکز پژوهشی دائرةالمعارف علوم عقلی اسلامی را معرفی کرد.