آیا اسکرین شات برای اثبات ادعا کافی است؟
به گزارش خبرنگار گروه حقوقی و قضایی ، امروزه با گسترش استفاده از فناوری‌های نوین، مصادیق دلایل و مدارکی که مورد استناد قرار می‌گیرند، تحول پیدا کرده است. به‌عنوان نمونه، امروزه از قابلیت یا عدم قابلیت استناد به فایل‌های صوتی و تصویریِ ضبط‌شده سخن گفته می‌شود؛ در حالی‌که در گذشته اساساً چنین ادلّه‌ای مطرح نبوده است.
«اسکرین‌شات» یا همان تصویرِ برداشته‌شده از صفحه‌ی گوشی تلفن همراه، یکی از ادلّه‌ی اثباتی پرچالش است که پرسش‌های بسیاری در خصوص آن مطرح می‌شود. فرض کنید که شخصی در پیام‌رسان تلگرام، پیام‌های تهدیدآمیز یا توهین‌آمیز ارسال نموده است. آیا شما می‌توانید در شکوائیه خود به اسکرین‌شات این پیام‌ها استناد کنید؟ اگر طرف مقابل شما حساب کاربری خود را پاک کرده باشد یا این‌که پیام‌ها را هم برای خود و هم برای شما پاک کرده باشد، چطور؟
به گزارش مهداد، چنین پرسش‌هایی باعث شده است که به سراغ یکی از قضات برجسته کشور، جناب آقای دکتر فضلعلی؛ مستشار محترم دادگاه تجدیدنظر، برویم و این پرسش‌ها را با ایشان در میان بگذاریم که:
۱-با توجه به این‌که سِرور پیام‌رسان‌هایی هم‌چون تلگرام و واتس‌اپ در داخل کشور نمی‌باشد، امکان استناد به به اسکرین‌شات وجود دارد یا خیر؟
۲-اگر ارسال‌کننده‌ی پیام، پس از ارسال پیام اکانت خود را پاک (delete) کرده باشد، چطور؟
۳-استعلام صحت یا عدم‌صحت این پیام‌ها از کدام نهاد باید صورت پذیرد؟
اینک، پاسخ جناب آقای دکتر فضلعلی را با شما مخاطبان در میان می‌گذاریم.
«با سلام
برای یافتن پاسخ پرسش‌های مطرح‌شده، ناگزیر از رجوع به قانون هستیم: ماده‌ی ۶۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری، صورت الکترونیکی یا محتوای الکترونیکی را به‌شرط رعایت سازوکار‌های امنیتی، همانند سند و نوشته‌ی مکتوب قابل استناد دانسته و در تبصره ۱ مقرّر کرده است که هیچ‌گاه نمی‌توان صرفاً به‌لحاظ شکل یا نحوه‌ی تبادل اطلاعات الکترونیکی، از اعتباربخشیدن به محتوا و آثار قانونی آن خودداری نمود. ماده‌ی ۶۸۵ این قانون نیز تصریح کرده است که اگر دادههای رایانه‌ای توسط طرف دعوا یا شخص ثالثی که از دعوا آگاهی ندارد، ایجاد یا پردازش یا ذخیره یا منتقل شود و سامانه‌ی رایانه‌ای یا مخابراتی مربوط به‌نحوی درست عمل کند که به صحت و تمامیت، اعتبار و انکارناپذیری دادهها خدشه وارد نشود، قابل استناد است.
بنابراین، در صورتی که مرجع قابل اعتمادی مانند پلیس فتا اصالت اسکرین‌شات ارائه‌شده از سوی اصحاب دعوا را تأیید کند یا به طریق دیگری، اصالت و ساختگی‌نبودن اسکرین‌شاتِ مورد استناد برای قاضی احراز شود، می‌تواند بر مبنای آن قضاوت کند. امّا اگر درباره‌ی اصالت اسکرین‌شات تردید جدّی وجود داشته باشد و احتمال برود که از طریق نرم‌افزار‌هایی مانند فتوشاپ ساخته شده است، دیگر قابلیت استناد نخواهد داشت».