فضای مجازی قربانگاه زبان و ادبیات فارسی
به گزارش گروه فضای مجازی ،معصومه نصیری، عضو هیات‌مدیره انجمن سواد رسانه‌ای ایران و مؤلف کتاب‌های «سواد رسانه‌ای و خانواده»، «مجموعه هشت‌جلدی شهروند هوشمند»، «کتاب اصول آموزش سواد رسانه‌ای به کودکان» و «فضای مجازی و سواد رسانه‌ای».
اظهار کرد: امروز ادبیات نسل جدید چه در گفتار و چه در نوشتار دارای تفاوت‌های جدی و معناداری با نسل قبل است.
وی عنوان کرد: اینکه چه میزان این تفاوت‌ها درست یا غلط است را باید به‌طور مجزا و مفصل مورد بررسی قرار دهیم، اما آنچه دارای اهمیت است، وجود این تفاوت است. بخشی از این تفاوت به تأثیرات رسانه‌ای بازمی‌گردد و بخشی نیز به تغییرات فرهنگی جامعه که البته در این بخش هم باز پای رسانه در میان است.
نصیری بیان کرد: مخفف نویسی کلمات، نزدیک کردن املا و تلفظ کلمات به لحن محاوره‌ای و کلامی، پایبند نبودن به ساختار ادبی مرسوم، ساختن واژگان و تولید ادبیات جدید اقدامی است که گفتار و نوشتار نسل نوجوان و جوان را چه در دنیای شبکه‌های اجتماعی و چه در تعاملات روزمره دستخوش تغییر کرده است.
وی با اشاره به اینکه ما در عصر رسانه‌های اجتماعی با مخاطبانی عجول‌تر و کم‌حوصله‌تر مواجه هستیم، گفت: براساس مخاطب شناسی صورت گرفته کاربران چندان انگیزه‌ای برای خوانش‌ها و نگارش متن‌های بلند ندارند، زیرا این قشر از مخاطبان تمایل چندانی به صرف وقت جهت کامل خواندن و نوشتن ندارند.
عضو هیئت‌مدیره انجمن سواد رسانه‌ای ایران ادامه داد: در این راستا عنوان می‌شود محتوا‌ها کوتاه، جذاب، ساده و سریع باشند، لذا در زمینه تأثیرات بر حوزه فرهنگ که ادبیات و خط فارسی نیز شامل آن می‌شود باید دقت‌های لازم را داشت.
وی اضافه کرد: از سوی دیگر قشر نوجوان و جوان امروز در مکالمات روزمره خود در دنیای مجازی به هنگام نوشتن نیز همه‌چیز را خلاصه می‌کنند؛ در پاره‌ای موارد واژگان را به حالت طنز در می‌آورند یا شکل کلمه را به‌مانند کلماتی، چون «عاقا» و یا «لدفا» کامل عوض می‌کنند.
نصیری گفت: درحال حاضر دانشجویان در برگه‌های امتحانی با همان رسم‌الخطی پاسخ‌ها را می‌نویسند که در چت‌هایشان در فضای مجازی می‌نویسند که این‌یک فاجعه برای زبان و ادبیات فارسی است.
این فعال حوزه سواد رسانه تأکید کرد: این نوع از گفتار در فضای مجازی که نسل کنونی کم‌کم به سمت آن در حرکت است، اگر با همین روال پیش برود بی‌شک مانند آن است که زبان و ادبیات فارسی را به قربانگاه برده و ذبح می‌کنیم و به‌طورقطع این‌روند دارای عوارضی جبران‌ناپذیر است.
یکی از روش‌های هویت‌زدایی از بین بردن ادبیات است
وی افزود: یکی از روش‌های هویت زدایی از کشور‌ها و تمدن‌ها از بین بردن ادبیات، خط و زبان آن‌هاست؛ ازاین‌رو اگر این‌رویکرد به کار گرفته‌شده در گفتار نسل امروز ادامه یابد منجر به فراموشی آنچه در حوزه زبان و ادبیات فارسی داشته‌ایم خواهد شد.
این مدرس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: البته در این مسئله تنها فضای مجازی نقش‌آفرینی نمی‌کند بلکه در برخی از فیلم‌ها، سریال‌ها و تولیدات رسانه‌ای نیز شاهد دامن زدن به تولید ادبیات نه‌چندان فاخر هستیم.
وی ادامه داد: نکته دارای اهمیت در این میان آن است که معمولاً آغاز این نوع تغییرات در محتوا‌هایی است که در حوزه سرگرمی، چون لطیفه‌ها و مطالب طنز منتشر می‌شوند.
نصیری اضافه کرد: ما برای ورود و کنشگری در فضای مجازی نیاز به مهارتی داریم که ضمن اینکه ما را در برابر تأثیرات عمیق و متعدد رسانه‌ای واکسینه می‌کند، می‌تواند از ما مخاطبان فعال و هوشمند بسازد و این مهارت چیزی جز سواد رسانه‌ای نیست.
وی با تأکید بر اینکه سواد رسانه‌ای ناظر بر توانمندسازی مخاطبان است، عنوان کرد: بنای ما در این حوزه نگاه سلبی نیست بلکه بنا بر داشتن استراتژی و برنامه‌ریزی هدفمند در این حوزه است.
مؤلف کتاب «فضای مجازی و سواد رسانه‌ای» یادآور شد: باید برای ورود و حضور در شبکه‌های اجتماعی سواد رسانه‌ای همه اقشار و گروه‌ها را ارتقاء داده و از سوی دیگر مراقبت از ارزش و فرهنگ و داشته‌های ملی و هویتی نیز باید جهت حضور در این فضا مورد توجه قرار گیرد.
عضو هیئت‌مدیره انجمن سواد رسانه‌ای ایران در پایان با تأکید بر اینکه با این نسل باید با زبان و از زاویه فکری خودشان وارد گفتگو شد تا پذیرش ایجاد شود، خاطرنشان کرد: در زمینه حفظ زبان و ادبیات فارسی نیاز است در حوزه تبیینی و مهارت افزایی اقدام کنیم، زیرا واقعیت این است که نمی‌شود به‌صورت دستوری و بخشنامه‌ای به جوان و نوجوان گفت که اثرات کوتاه‌مدت، بلندمدت و میان‌مدت این تغییرات چه خواهد بود.