هشدار دیده‌بان های شهری نسبت به زخمی شدن پیشانی پایتخت/ تخریب 4 خانه تاریخی منطقه 12 در آغاز طرح انضباط شهری

به گزارش خبرنگار اجتماعی میزان، با گشت و گذار در منطقه 12 پایتخت و مشاهده بنرها و آگهی هایی که حکایت از اجرای زود هنگام طرح انضباط شهری در این منطقه دارد، می توان به این نتیجه رسید تیری که 10 سال پیش با تخریب 6 هکتار از بافت قاجاری این منطقه به نام جمع آوری معتادان و به کام دلالان شهر از چله رها شد امروز می رود تا دوباره در قلب نگین پایتخت جا خوش کند.

چگونه تیر از چله رها شد؟

اگر می خواهید ببینید این تیر چگونه از چله رها شد کافی است در منطقه 12 و در محله ای که شمال آن به خیابان امیر کبیر، جنوب آن به خیابان پانزده خرداد، غرب آن به خیابان ناصر خسرو، شرق آن به خیابان ری و مرکز آن به خیابان مصطفی خمینی منتهی می شود، قدمی بزنید تا آنچه را که 10 سال پیش بر این منطقه با هر نام و عنوانی گذشت به چشم ببینید.

به محدوده 6 هکتاری تخریب شده از بافت قاجاری منطقه 12 پایتخت که پا می گذارید شاهد میدانی با نام هفت کنیسه هستیم که امروز به نام هفت مسجد شهره است. دلیل نام گذاری این میدان وجود هفت کنیسه در این محدوده بوده است که به برادران حکیم تعلق داشته است. بررسی شکل ظاهری آثار باقی مانده از این اماکن بیانگر این است که با خانه های قدیمی تفاوتی ندارند و تنها علامت خاصی به نشان این که این هفت مکان نشان از عبادتگاه دارد بر در آنها حک شده است.

هاداش یکی از این کنیسه ها است که هنوز محل عبادت برخی از اقلیت های مذهبی است، عزرای یعقوب کنیسه دیگر است که ساختمان آن موجود است، ملا حنیفا که اکنون کنار بیمارستان سپیر در خیابان مصطفی خمینی قرار دارد، 2 کنیسه نیز در میدان هفت کنیسه یا هفت مسجد فعلی قرار داشته و 2 کنیسه دیگر را نیز 10 سال پیش اقلیت های مذهبی به نشان همزیستی مسالمت آمیز و علقه با مسلمانان به شهرداری هبه می کنند تا پس از مرمت مورد استفاده قرار گیرد. اما شهرداری این ساختمان ها را تخریب کرد که تنها بخشی از 6 هکتار از تخریب های صورت گرفته را شامل می شود. اکنون این مخروبه ها به حال خود رها شده است و با عبور از این خرابه ها کودکانی را می بینید که در کنار پدر و مادر جوان معتاد خود در دنیای کودکانه خود می دوند. همان معتادانی که با اجرای این طرح قرار بود جمع آوری و ساماندهی شوند.

اما چرا دیده بان های شهری پس از مطرح شدن اجرای طرح انضباط شهری در منطقه 12 در بررسی وقایع گذشته و با گشت و گذار در بافت 6 هکتاری تخریب شده عودلاجان نگران هجوم لودرها به منطقه 12 برای تخریب تعدادی از خانه های تاریخی هستند؟

شباهت طرح انضباط شهری با فرآیند تخریب ها در 10 سال پیش

در روزهای ابتدایی که رسانه ها از وجود چنین طرحی مطلع شدند، سنت رسانه ای به بررسی پیشینه چنین اقداماتی پرداخت و با بررسی هایی که صورت گرفت شباهت های بسیاری بین اقدامات اخیر و تخریب بخشی از منطقه 12 در 10 سال پیش به دست آمد.

به گونه ای که می توان گفت در سال 83-84 بر اساس صحبت های« حمید باقری» مشاور شهردار منطقه 12، شهردرای تهران قصد خود برای تخریب 6 هکتار از بافت قاجاری تهران را به بهانه پاکسازی و ساماندهی معتادان اعلام کرد. حال در سال 94 نیز مدیران شهری سخن از ساماندهی معتادان می گوید.

باقری در همان سال ها اعلام کرد: «خانه های تخریب شده، مخروبه و تبدیل به محلی برای معتادان و خلافکاران همچنین آسیب های اجتماعی شده است.» امروز نیز مشاهده می کنیم همان صحبت ها با ادبیاتی دیگر از زبان دو مسئول در شهرداری تهران شنیده می شود.

عابد ملکی شهردار جدید منطقه 12 با اشاره به این که بر اساس بررسی های نیروی انتظامی تعدادی از خانه های مخروبه و ناپایدار در این محدوده باید جمع آوری شود، می گوید:« این خانه ها توسط کارشناسان شهرداری تهران بازدید شد و به دلیل فرسوده و ناپایدار بودن احتمال ریزش داشت.»

همچنین، حجت الاسلام میثم امرودی، معاون فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران نیز اعلام می کند:« متاسفانه به دلیل این که تعداد افراد ساکن در این خانه ها زیاد است، شاهد رشد آسیب های اجتماعی هستیم. »

بنابراین ظن آن می رود خانه های مخروبه و ناپایدار مشابه خانه مخروبه های سال 84 باشد که در آن سال ها از آنها به عنوان خانه معتادان یا منقل خانه و مأمن خلافکاران یاد می شد و امروز با تغییر ادبیات مسئولان تحت عنوان بافت فرسوده، خانه ناپایدار، خانه های دارای آسیب های اجتماعی و غیره مطرح می شود.

چرا تعداد خانه ها اعلام نمی شود؟

از ظن و گمان که فاصله بگیریم عقل سلیم این تعداد آمار متناقض را درباره تعداد خانه هایی که قرار است تخریب شود یا بنابر ادعای شهرداری ساماندهی شود را نمی پذیرد.

در متن صورتجلسه 23خردادماه امسال درخواست تخریب 64 خانه که شامل 55باب بدون صاحب و 9 باب با صاحب است، مطرح می شود. از سوی دیگر ششم تیرماه نیز عابد ملکی شهردار منطقه 12 اعلام می کند که «با هماهنگی مالکان این خانه ها، امکان تخریب این املاک وجود دارد و تعداد این خانه های فرسوده تنها ۹باب است.»

مشاهده می شود که بین صورتجلسه و صحبت های شهردار منطقه 12 تناقض آماری وجود دارد.

از سوی دیگر محمد حقانی عضو شورای شهر تهران در گفت‌وگویی که با مدیرکل میراث فرهنگی تهران داشته است، می گوید: «گویا تعداد این خانه ها 50 خانه بدون صاحب و هفت خانه متروکه دارای صاحب اعلام شده است.»

وی همچنین تاکید می کند: «تصور ما بر این است که حرکت اجرای طرح به سمت این خانه ها باشد و در نهایت این تعداد خانه تخریب شود.»

حضور شهردار در شورا برای توضیح طرح

این آمارهای متناقض در حالی است عنوان می شود که حتی اعضای شورای اسلامی شهر تهران از کم و کیف آن بی اطلاعند. این بی اطلاعی موضوعی است که حقانی تایید می کند و می گوید: «شاید دورادور بتوانیم قضاوت سطحی ای داشته باشیم.اما در صحن شورای شهر یک بار در این باره تذکر دادم و از شهردار تهران خواستم جزئیات این طرح را پیش از اجرا برای اعضای شورا جهت بررسی و اظهار نظر ارسال کند.» معاون برنامه ریزی شهرداری تهران پس از این تذکر خبر از حضور قالیباف در صحن شورای شهر در روزهای آتی برای توضیح در این مورد داد.

مدیریت شهری چراغ خاموش حرکت می کند!

در مجموع شهرداری هیچ اطلاعاتی از برخورد با بافت تجاری این منطقه، تعداد و مکان خانه های در دستور کار، اجرا شدن یا اجرا نشدن بارگذاری جدید ارائه نداده است. این حرکت چراغ خاموش مدیرتی شهری نقطه ابهامی است که رسانه هاو دیده بان های شهری را برای آینده منطقه 12 تهران نگران می کند.

اما آنچه که گمانه زنی های رسانه ای را تقویت می کند نگاه تجاری شهرداری تهران به منطقه 12 است.

در همان نقطه ای که شهردار تهران مکانی را برای استقرار در منطقه 12 خود در نظر گرفته است چند پاساژ تجاری در حال ساخت است. این در حالی است که این تجاری سازی ها خود مانعی بر سر راه بازگشت زندگی و سکونت به این بافت است.

این در حالی است که مدیریت شهری قرار بود در 10 سال پیش تمام منطقه پامنار و ناصرخسرو را تخریب و به منطقه ای تبدیل کنند که دارای بازده اقتصادی باشد که بنا به دلایلی این طرح به موفقیت نرسید.

آگهی مزایده زمین های عودلاجان در سطح شهر

در این میان اما آگهی مزایده 6 هکتار از عودلاجان در سطح شهر - مکان هایی همانند روبروی بازار مبل یافت آیاد و چهار راه سرچشمه- در سال گذشته نصب شده و آدرس خیابان برادران برهمن کوچه پرورشگاه را به عنوان آدرس دفترمزایده برای حضور مراجعه کنندگان در انتهای آگهی درج شده بود حکایت از امر دیگری دارد. شاهد این سخنان اظهارات حقانی؛ عضو شورای شهر تهران است که روزانه با طرح تفصیلی که منطقه 12 را نیز در بر می گیرد، سروکار دارد.

نگاه تاجرمابانه به طرح تفصیلی پایتخت

وی می گوید: «در مجموع نگاه طرح تفصیلی به پایتخت تاجرمابانه بوده زیرا این طرح از اساس بر پول پایه تعریف شده است. با این وجوداز شهرداری تشکر می کنیم که به عنوان یکی از دهها ارگانی که باید به این موضوعات ورود می کرد، وارد شده است اما امیدواریم در پشت ذهن مدیریت شهری اهداف اقتصادی وجود نداشته باشد زیرا هویت تهران باید در این منطقه تعریف شود.»

گشت های شبانه مدیریت شهری در منطقه 12

با به فراموشی سپردن آنچه در 10 سال بر پیشانی پایتخت؛ عودلاجان گذشت گزارش های میدانی و گفت و گو با افراد محلی بیانگر گشت های شبانه مسئولان شهری از بافت تاریخی تهران در ساعات 4 تا 6 روزهای گذشته است.

نتیجه این بازدیدها پاکسازی 270 خانه از معتادان و پلمپ آنها است که این آمار واهمه تخریب تعداد بیشتری از خانه ها را به وجود می آورد.

شاهد گفته ها و شنیده های محلی های منطقه 12 گفت و گویی است که دو روز گذشته شهردار این منطقه انجام داده است و در بخشی از آن اعلام کرده است:« برنامه اصلی شهرداری تهران در نیمه جنوبی منطقه پاکسازی این محدوده از معتادان و کارتن خواب هاست».

نادیده گرفتن کارشناسان میراث برای حضور در این طرح

اگر بخواهیم همچنان با شواهد و مدارک فعلی هشدار فعالان میراث فرهنگی، اداره کل میراث فرهنگی استان تهران و نیز دیده بان های شهری را در مورد احتمال تخریب بخشی از بافت تاریخی منطقه 12 جدی بگیریم باید به نبود هماهنگی و نادیده گرفتن کارشناسان میراث فرهنگی در ورود به این منطقه و اجرای طرح از سوی مدیریت شهری اشاره کنیم.

در حالی که عابد ملکی شهردار منطقه 12 ادعای هماهنگی با سازمان میراث را دارد اما اداره کل میراث فرهنگی ضمن بی اطلاعی از این موضوع بیانیه ای صادر کرده است. مبنی براین که ورودبه منطقه ای تاریخی بدون هماهنگی با سازمان میراث فرهنگی نقض صریح قانون است.

از سوی دیگر محمد حقانی، عضو شورای شهر تهران با اشاره به گفت و گو با مدیرکل میراث فرهنگی تهران می گوید: «میراث فرهنگی در هیچ یک از جلسه های برگزار شده برای اجرای طرح منطقه 12 تهران به عنوان بافتی تاریخی دعوت نشده و حضور نداشته است لذا نظر کارشناسی خود را ارائه نداده است.»

وی تاکید می کند که سازمان میراث به طور قطع نقطه نظر کارشناسی در مورد این خانه ها دارد، زیرا بسیاری از این خانه ها فرصت احیاء و استفاده تحت عنوان کاربری های متفاوت همانند خانه های فرهنگ، سلامت، سرای محله، کتابخانه و غیره را دارند.

شاید دلیل ورود بدون هماهنگی مدیریت شهری به این منطقه تاریخی بدون اطلاع و هماهنگی میراث فرهنگی این باشد که همواره بین مدیران اجرایی و عملیاتی این دو سازمان بین تعریف بافت فرسوده اختلاف نظر وجود داشته است، اما به گفته حقانی در میانه این اختلاف نظر بدون شک مرجعی که باید در باره تاریخی بودن یا نبودن یک بافت نظر نهایی را ارائه کند سازمان میراث فرهنگی است.

وی در توضیح این مطلب می گوید: «بنده به عنوان عضوی از اعضای شورای شهر تهران هرگز نمی پذیرم جلسه که خروجی آن تخریب بخشی از بافت تاریخی است بدون حضور کارشناسان میراث تشکیل شود، به وطور قطع باید نظرهای کارشناسی در این حوزه لحاظ شود. اما نباید از یاد برد که بدون استفاده ماندن این خانه ها با تخریبشان تفاوتی ندارد.»

اما از این اقدام بدتر آنچه است که در گذشته رخ داد، یعنی تخریب این بناها و رها کردن آن به حال خود زیرا در این حالت بهترین استفاده ای که ازاین زمین ها می شود، استفاده در قالب پارکینگ است در غیر این صورت ممکن است به محل اجتماع معتادان و کارتن خواب ها تبدیل می شود.

از بررسی ادله و شواهدی که از گذشته و حال در مورد تخریب خانه های تاریخی منطقه 12 و اجرای اهداف اقتصادی مدیریت شهری که بگذریم بهتر است نگاهی به ادعاها و تضمین هایی که این نهاد عمومی به مردم و رسانه ها در مورد این منطقه ارائه می دهد، بپردازیم.

مدیریت شهری در توضیح اقدامات خود در این منطقه ادعا می کند که بیشتر این خانه ها فرسوده و بدون صاحب است. گویا شهرداری به دنبال تخریب و نوسازی این بناها است و اگر بنایی ارزش میراثی داشته باشد به دنبال این است که مورد بازسازی قرار گیرد.

حتی شهرداری در تلاش است برخی از این خانه های ارزشمند را دوباره به بافت مسکونی تبدیل کند تا جایی که برخی از مدیران شهری در آن سکنی گزینند. در واقع مدیریت شهری با اجرای طرح انضباط شهری در تلاش است زندگی را به این منطقه بازگرداند.

وجود 3 هزار معتاد و کارتن خواب در منطقه 12

مرحله اول بازگرداندن زندگی به این منطقه تاریخی از سوی مدیریت شهری جمع آوری معتادان است، ادعا می شود حتی در مورد ساماندهی معتادان قصد پراکنده کردن آنها را ندارد، بلکه به دنبال بازپروری و ایجاد شغل برای آنها در همان منطقه است. گویا این نهاد عمومی به بررسی های کلنی های جرم و اعتیاد در این منطقه پرداخته و قصد دارد بسیاری از فضاهای باز و خانه های قابل تخریب در این منطقه را به حوزه علمیه و مدرسه و حتی دانشگاه تبدیل کند.

این موضوع در صورتی که به واقع اتفاق بیفتد و طرح مدیریت شهری برای این منطقه بر محور فرهنگی- اجتماعی حرکت کند، قابل تقدیر و مورد استقبال همگان است. حتی چندی پیش در جلسه علنی شورای شهر اعضای شورا نسبت به وضعیت امنیتی این منطقه نگرانی خود را بیان کرده بودند. از سوی دیگر زمانی که به واقعیت منطقه 12 می نگیریم می بینیم که به دلیل انباشت منطقه 12 از تولیدی و کارگاه بعد از غروب و با تعطیل شدن واحدهای تولیدی دیگر محیط امنی برای تردد در این محدوده وجود ندارد و مدیر پروژه انضباط شهری ادعا می کند طبق برآوردهای صورت گرفته منطقه 12 حدود 3 هزار معتاد و کارتن خواب دارد.

پاکسازی خاک سفید از معتادان و پخش شدن آنها در سایر مناطق

اما تهران در برخورد ضربتی با معتادان و بیرون کردن آنها از یک منطقه تجربه هایی مانند پاکسازی خاک سفید ازمعتادان را دارد که نه تنها ریشه اعتیاد در آن منطقه خشک نشد بلکه در سایر مناطق نیز پراکنده شدند.

از سوی دیگر به گفته رئیس کمیسیون محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران:« این دست اقدامات امور بین بخشی است.لذا نیاز به اقدامی ریشه ای دارد که با تخریب چند خانه تاریخی از بین نمی رود. شهرداری نیز ادعا دارد با حضور تمام دستگاه های ذی ربط این طرح را اجرا می کند لذا از این نهاد عمومی درخواست می کنیم حضور سازمان میراث را نیز برای بافت تاریخی پیش از اجرا در نظر داشته باشد.»

تخریب 4 خانه در سکوت و بی خبری میراث فرهنگی

گمانه زنی های رسانه ای، اظهارات مردم محلی، آنچه از گذشته به جا مانده و تمام ادعاهای مدیریت شهری و حتی متن صورت جلسه ای که در 23 خرداد ماه به صراحت به تخریب 64 خانه در منطقه 12 اشاره می کرد را به دست فراموشی می سپاریم. به مرور دو هفته گذشته می پردازیم که اجرای این طرح آغاز شده است .

بیم آن می رود که در روزهایی که ذهن و دل مردم مشغول به لیالی قدر و عبادات ماه رمضان است، زخم دیگری بر پیشانی تهران بنشیند و هویت آن سلاخی شود، زیرا پس از دو هفته از اجرای این طرح شاهد بوده ایم تاکنون چندین بنای تاریخی توسط دست های پنهان و دلالان تخریب شده است. خانه ماوثاله در خیابان جمهوری، خانه کوچه مجمر در لاله زار جنوبی، خانه ای واقع در خیابان سرهنگ سخایی و خانه ای واقع در خیابان امام خمینی همه و همه به احتمال زیاد با طرح انضباط شهری مدیریت شهری مرتبط است.

در دو هفته اخیر چهار تخریب صورت گرفته و یکی از مالکان حتی خود دست به تخریب خانه اش زده و با قرار دادن چند بلوک سیمانی ادعا می کند که این ساخت وساز از گذشته در حال انجام است. در نتیجه زمانی که شهرداری بدون هماهنگی با میراث فرهنگی به محدوده ای تاریخی وارد می شود، مردم نیز بدون هماهنگی با شهرداری از این فرصت سود جسته و به ساخت وساز غیر مجاز دست می زنند و زمانی که دارای حقوق مکتسبه بر اثر ساخت و ساز شدند تنها طی کردن رویه قانونی و حقوقی طولانی می تواند کار را متوقف کند.

در اینجا یک نگرانی مهم مطرح می شود اینکه طرح انضباط شهری که قرار است بوی خشت خام را به نگین پایتخت بازگرداند، آیا همین طرحی است که تا این لحظه خروجی آن تلی از چهار خانه تاریخی است که نشانی از هویت پایتخت را بر خود داشته است.

گزارش: سیده لیلا موسوی نسب