مروری بر حقوق شهروندی در قوه قضاییه/1

به گزارش حقوق بشر به طور کلی و حقوق شهروندی به طور جزیی در مبانی حقوق اسلام و نظام های مردم سالاریِ شناخته شده در دنیا، از جایگاه ویژه ای برخوردار است.  با توجه به اینکه انسان به خودی خود در اسلام و نظام های مردم سالار از ارزش والایی برخورداراست، مولفه های حقوق شهروندی در این دو نظام نیز دارای اشتراک هایی است. دراین ارتباط نظام جمهوری اسلامی ایران که برمحورهای اسلام و مردم سالاری استوار شده است از اصول و مولفه های هر دو در تدوین قانون اساسی بهره گرفته است. به طوری که می توان ساختار قانون اساسی کشورمان را الهام گرفته از ارزش ها و هنجارهای اسلامی و دموکراتیک دانست.
براساس تعالیم اسلامی هدف غایی دین، انسان سازی و حفظ کرامت انسانهاست، انسان در دین مبین اسلام تا اندازه ای از کرامت و ارزش برخوردار است که خداوند به او مقام خلیفه الهی اعطا کرده است.
در تعالیم اسلامی انسان موجودی دارای کرامت است، چنانچه خداوند در آیه 70سوره اسرا می فرمایند: «و لقدکرمنا بنی آدم و به راستی ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم»
براساس آموزه های اسلامی پیامبراسلام میان فقیر و غنی ، سیاه و سفید و برده و ارباب تفاوتی قائل نبوده اند، همواره  انسان به حکم انسان بودنش دارای ارزش و کرامت شناخته شده است.  دراین راستا پیامبر می فرمایند« مردم جامعه همچون دندانه های شانه باهم برابرند» بنابراین قوانین اسلامی بر محور کرامت انسان شکل گرفته و در اسلام برای انسان جایگاه و موقعیت های متفاوت و حقوق متعددی قائل شده است.
درهمین ارتباط فصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در 23 اصل حقوق ملت را به رسمیت شناخته است. جدای از اصول مربوط به حقوق ملت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در قوانین عادی نیز حقوقی برای مردم در نظر گرفته شده است؛ مانند قانون احترام به آزادی ها و حفظ حقوق شهروندی مصوب سال 1383 مجلس شورای اسلامی، قانون گردش آزاد اطلاعات و تاسیس ستاد حقوق بشر اسلامی در قوه قضاییه در سال 1373 و همچنین قانون آیین دادرسی کیفری اخیرالتصویب که یکی از قوانین پیشرفته در حفظ حقوق شهروندی متهم و بزه دیده است.