نباید پرونده نمایشهای مذهبی بسته شود/«تنهاتر از مسیح»، نمایشی که با ۴۰۰ بازیگر اجرا می‌شود
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ، در ایران و بسیاری از کشور‌های جهان، انواعی از نمایشهای دینی آیینی وجود دارند که ریشه و مایه دیرینه دارند و حتی برخی نیز آیینی هستند که با گذشت زمان و عبور از دوران مدرنیسم تا پست مدرنیسم، تئاتر دینی همچون نمایشهای آیینی جایگاهی مهم در بسیاری از جوامع از جمله ایران پیدا کرده و البته در عرصه میدانی نیز تماشاگران زیادی دارد، به طوریکه در مرکز هنر‌های نمایشی نیز بخشی به عنوان تئاتر میدانی و خیابانی وجود دارد و هر ساله نمایشهای میدانی آیینی زیادی در قالب‌های تعزیه تا شبیه خوانی، نقالی و تئاتر دینی به اجرا در می‌آیند.
در دهه‌های اخیر تئاتر دینی با بحران‌ها و آسیب‌هایی روبرو شده است و شاهد هستیم که نسبت به سایر ژانر‌ها به لحاظ کمی و کیفی آسیب‌پذیرتر بوده و برای بسیاری از این کار‌ها بلیت فروشی نیز حتی تعبیه نشده است. فارغ از بررسی این آسیب‌ها و مشکلاتی که در عرصه نمایشهای مذهبی شاهدش هستیم، برخی نمایش‌ها در همین دوره توانسته مخاطبان خود را داشته باشد.
از جمله این کار‌ها می‌توان به نمایش «تنهاتر از مسیح» به کارگردانی حسین بزرا و تهیه کنندگی علی اسماعیلی اشاره کرد که سال گذشته نیز تحت نظر موسسه فرهنگی رسانه‌ای اوج در بوستان ولایت تهران به صحنه رفت و امسال نیز با مخاطبان گسترده خود اجرایش را در همین مکان آغاز کرده است. این نمایش بلیت فروشی ندارد، اما مردم را تا پایان کار روی زمین می‌نشاند و با روضه و نمایش اباعبدالله الحسین (ع) از ابتدای ورود کاروان امام حسین (ع) به کربلا تا شهادت ایشان، وضعیت اسرای کربلا و در نهایت از مدافعان حرم تا پایان همراه می‌کند.
***مهمترین ویژگی‌های نمایش آیینی میدانی
کوروش زارعی مدیر مرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری درباره مهمترین ویژگی‌هایی که یک نمایش میدانی را جذاب می‌کند، گفت: جاذبه بصری مهمترین ویژگی این نمایش‌ها است، به هر حال هنرمندان در کارهایی، چون «تنهاتر از مسیح» به تماشای یک نمایش در مکانی غیر از تماشاخانه می‌نشینند این خودش شرایط بازی و شرایط تئاتر را برای تماشاگر تغییر می‌کند و شرایط با زمانی که مخاطب بلیت تهیه می‌کند و به تماشای یک نمایش در سالن تئاتر می‌رود تفاوت می‌کند.
وی افزود: نمایشهای خیابانی یا میدانی می‌بایست این قدرت اثر و جاذبه هنری را خودشان داشته باشند تا مخاطب را در کنار خود نگه دارند و این خیلی دشوار است چرا که امکان دارد مخاطب چند دقیقه کار را ببیند و بعد رها کند اگر کار قدرتمند نباشد و جلوه‌های بصری و نمایشی قوی نداشته باشد، خیلی در جذب مخاطب موفق نخواهد بود.
زارعی ادامه داد: تئاتر میدانی در دل جامعه و مردم می‌رود و مردم را به دیدن تئاتر عادت می‌دهد و این اتفاق مبارکی است. من در سال گذشته در سوریه شاهد بودم که مردم آنجا اصلا چیزی به اسم تئاتر میدانی و خیابانی را نشنیده بودند و وقتی که ما برایشان تعریف می‌کردیم چنین نوع تئاتری در پارک یا خیابان هم می‌تواند اجرا شود، خیلی برایشان عجیب و جالب بود که تئاتر هم می‌تواند در پارک یا خیابان اجرا شود.
مدیرمرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری همچنین می‌گوید: من تصور می‌کنم که هر چه تعداد این دست کار‌های مذهبی به ویژه میدانی مثل تنهاتر از مسیح بیشتر شود، به تئاتر ایران کمک بیشتری شده است چرا که این دست کار‌ها باید استمرار داشته باشند، یک عادت بدی که در کشور ما وجود دارد این است که یک کاری بعد از کلی تمرین و ممارست بیست روز یا یک ماه به صحنه می‌رود و بعد هم پرونده‌اش بسته می‌شود، این خوب نیست نباید پرونده نمایشهای مذهبی به این زودی بسته شود. ما می‌توانیم نشان دهیم تئاتر‌های موفقی، چون سقراط، خورشید کاروان، تنهاتر از مسیح، غریبه شام، بانوی بی نشان، مسافران کوفه و فصل شیدایی می‌توانند سال‌ها اجرا شوند و این درسی است که ما از تئاتر‌های مذهبی می‌گیریم چنین روالی در کشور‌های دیگر نیز وجود دارد.
***«تنهاتر از مسیح» و ویژگی‌های خاص آن
نمایش تنهاتر از مسیح چند شبی است که در بوستان ولایت اجرایش را آغاز کرده و توانسته مردم زیادی را میزبانی کند. این نمایش که دارای ویژگی‌های تئاتر خیابانی و میدانی تلفیقی است به خوبی به عناصر بصری با مردم ارتباط برقرار می‌کند و از سوی دیگر هم، چون موضوعی کربلایی و عاشورایی دارد جنبه‌های مذهبی، روضه خوانی و تعزیه در آن رعایت شده است. حسن بزرا، کارگردان این نمایش می‌گوید: این فرم از نمایشهای میدانی توسط بهزاد بهزادپور، استاد من ابداع شده است. پیش از این کارهایی، چون «شب آفتابی»، «شبی در کهکشان‌ها»، «فصل شیدایی» و ... براساس همین فرم اجرا رفتند. من هم افتخار داشتم در برخی از این کار‌ها دستیاری بهزاد بهزادپور و سعید اسماعیلی را داشته باشم.
بزرا در این‌باره توضیح می‌دهد: نمایش در سه وجه اجرا می‌شود یعنی مخاطب درون یک مکان نوشته و از سه طرف شاهد اتفاق افتادن نمایش است. ۴۰۰ نفر برای اجرای نمایش در حال حرکت و اجرا هستند. گروه تولید ما با محمد قنبری است، گروه نور با مهدی رحمانی و سایر گروه‌ها از تصویر تا صدا و ... نیز فعال هستند. بازیگران نیز همه از نیرو‌های درجه یک سرباز ارتش جمهوری اسلامی ایران‌اند که شاکله اصلی کار با همین سربازان است. سربازان بازیگر این کار طی یک هفته فشرده تمرین کرده‌اند. اگر این تلاش جمعی نبود اصلا چنین کاری روی صحنه نمی‌آمد.
علی اسماعیلی تهیه کننده کار نیز می‌گوید: با همه شرایط سخت و سنگین تولید کار یک ماهه نمایش جمع و جور شد تا اینکه به اجرا رسید. بازیگران کار هر سال تغییر می‌کنند البته ما داریم از سربازانی که در سال‌های گذشته فعال بودند و آموزش دیدند امسال هم جزو تیم افتخاری ما در کارگردانی شدند.
وی درباره هزینه‌های کار توضیح داد: درست است که ظاهرا این کار هزینه زیادی برده، اما به خاطر اینکه برای سیدالشهدا (ع) است به حق همه این تیم کمک کردند و غیر مستقیم دلی کار کردند تا کار ارزان‌تر جمع و جور شود.
اجرای نمایش تنهاتر از مسیح هر شب تا ششم مهر ماه در دو سانس ۱۹ و ۲۱ به صحنه می‌رود. نمایش هم در هر سانس بدون توقف اجرا می‌شود. هر سانس ظرفیت ۵ هزار نفری مخاطب را دارد که مخاطبان می‌توانند با مراجعه به وب سایت ققنوس ثبت نام کرده و با وجود اینکه بلیت فروشی کار ندارد، اما صندلی خود را با دادن کد ملی‌شان رزرو کنند. اسماعیلی در ادامه می‌گوید: ارزش هر بلیت ۵۰ هزار تومان است که توسط بانیان نمایش یعنی سازمان اوج، سپاه پاسداران، شهرداری و ارتش پرداخت می‌شود.