مأموریت هیئت ایرانی در نیویورک؛ اثبات شکست سیاست «فشار حداکثری»

گروه سیاسی ؛ هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل از روز سه شنبه آغاز خواهد شد. اهمیت این نشست سالانه در امکان سخنرانی و بیان نظرات سران تمامی کشور‌های عضو با پوشش زنده خبری در سراسر دنیاست.

 

مجمع عمومی سازمان ملل دارای دو نوع جلسه عادی و فوق‌العاده است. جلسات عادی این نهاد هر ساله از سه‌شنبه سومین هفته سپتامبر به مدت ۳ تا ۴ ماه در مقر سازمان در نیویورک برگزار می‌شود اما همواره هفته اول آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که روسای دولت‌های درباره مهمترین مسائل سخنرانی می‌کنند.

«مجمع عمومی» نهاد مشورتی سازمان ملل به شمار می‌رود که تمامی کشور‌های عضو با داشتن یک حق رای، در آن حضور دارند. مصوبات این نهاد اگر چه الزام‌آور نیست، اما در ایجاد هنجار‌های بین‌المللی موثر است و اصل برابری اعضا فقط در این نهاد رعایت شده است. از این رو رای بزرگترین و قدرتمندترین کشور‌های از بعد اقتصادی و نظامی با کوچکترین کشور‌ها یکسان است.

همچنین در راستای تسهیل فعالیت‌ها، برای مجمع عمومی ۶ کمیته با موضوعات خلع سلاح و امنیت بین‌المللی، اقتصادی و مالی، اجتماعی و فرهنگی، سیاسی، اداری و بودجه‌ای، حقوقی در نظر گرفته شده است که نمایندگان کشور‌ها با حضور در این کمیته‌ها مسائل را مورد بررسی قرار می‌دهند. هر کشور می‌تواند حداکثر ۵ نماینده در مجمع عمومی داشته باشد.

نکته مهم در روند برگزاری این اجلاس، امکان رایزنی و گفت‌وگو‌های دو یا چند جانبه کشور‌ها با یکدیگر در حاشیه نشست مجمع عمومی است. در واقع اجلاس سالیانه مجمع عمومی فرصتی برای تمامی کشور‌ها به شمار می‌رود تا با هزینه کمتر در جهت مقدمه‌چینی برای گفت‌وگو با سران دیگر کشورها، پیرامون مسائل مختلف مذاکره کنند. بر این اساس حضور در نیویورک در این بازه زمانی اهمیت ویژه‌ای دارد.

طبق توافق آمریکا و سازمان ملل، مقامات رژیم آمریکا باید شرایط حضور تمامی کشور‌های عضو را در نیویورک فراهم سازند. در بخش ۱۱ موافقتنامه مقر صراحتا اعلام شده است که «مقامات فدرالی، ایالتی و محلی آمریکا نباید هیچ مانعی از جمله برای رفت و آمد نمایندگان، اعضا یا مسئولان سازمان ملل متحد یا موسسات تخصصی تعریف شده در ماده ۵۷ بند ۲ منشور یا خانواد‌های نمایندگان و مسوولان یا ماموران و اشخاص دعوت شده به مقر سازمان ملل متحد ایجاد کنند.»

ماده ۱۳ این موافقتنامه نیز تصریح می‌کند که «صدور روادید برای حضور هیئت‌های نمایندگی دولت‌های عضو، دیپلمات‌های آنها و افراد وابسته، الزامی است و در این باره حداکثر سرعت باید لحاظ شود.» در بخش الف این ماده نیز آمده است که «قوانین و مقررات موجود در آمریکا درباره ورود بیگانگان به این کشور به گونه‌ای اجرا نخواهد شد که امتیازات مذکور در ماده ۱۱ این موافقتنامه بی‌اثر شود.»

بنابراین اگرچه آمریکا نمی‌تواند در جریان سفر هیچ هیئت سیاسی به نیویورک خللی ایجاد کند، اما در عمل شاهد بودیم این کشور با استفاده از شرایط ویژه میزبانی خود، محدودیت‌ها و موانعی در این خصوص به وجود آورد.

با توجه به جایگاه حقوقی شخص رئیس جمهور و اهمیت تأمین امنیت وی، لازم است هیئت‌های مقدماتی چند روز پیش از انجام این سفر در نیویورک حضور یابد تا شرایط را آماده سازند. اما امسال آمریکا تا آخرین لحظه از دادن ویزا برای هیئت سیاسی جمهوری اسلامی خودداری کرد و در نهایت با رایزنی و میانجیگری «گوترش» دبیرکل سازمان ملل ویزا‌های مذکور در ساعات نهایی برای هیئت ایرانی صادر شد.

این اقدام آمریکا خلاف حقوق بین‌الملل و تعهدی است که بدان ملزم شده است. از این رو عصر روز جمعه و در آخرین ساعات، وزیر امور خارجه کشورمان راهی نیویورک شد. طبق زمان‌بندی از پیش تعیین شده، عصر روز دوشنبه نیز زمان سفر حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی برای شرکت در اجلاس مجموع عمومی به آمریکاست.

برنامه هیئت سیاسی ایران در نیویورک
رئیس جمهور کشورمان در شب نخست ورود به نیویورک با مکرون همتای فرانسوی خود دیدار خواهد کرد. اگرچه موضوعات این ملاقات رسانه‌ای نشده است، اما به طور قطع بحث راهکار‌های حفظ برجام، وضعیت خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری، اینستکس و موضوع امنیت خلیج فارس در صدر مسائل مورد گفت‌وگو خواهد بود. همچنین احتمالا یکی دیگر از دیدار‌های روحانی ملاقات با شینزوآبه باشد که پیش از این روزنامه‌های ژاپنی خبر احتمال انجام آن را منتشر کرده بودند.

 

البته علی ربیعی سخنگوی دولت روز دوشنبه در یک نشست خبری اعلام کرد رئیس جمهور در این سفر با ۱۳ تن از سران کشور‌های مختلف دیدار خواهد کرد. طرح ائتلاف امید و ابتکار صلح هرمز از پیشنهادات روحانی است.

دیدار با وزرای خارجه عمان، فرانسه، انگلیس، چین و روسیه هم از جمله برنامه محمدجواد ظریف است. همچنین مقرر شده است صبح چهارشنبه ظریف در جلسه وزرای خارجه گروه ۱+۴ حضور پیدا کند.

مصاحبه با رسانه‌های مختلف خارجی نیز همواره یکی از برنامه‌های کاری هیئت سیاسی جمهوری اسلامی در نیویورک بوده و انتظار می‌رود کارشکنی آمریکا در عدم صدور ویزا به تیم رسانه‌ای ایران به شکست سیاسی واشنگتن منجر شود.

 

طرح موضوع «مذاکره مجدد» از جمله مواردی است که از پیش از سفر هیئت ایرانی به نیویورک از سوی برخی­‌ها مطرح می‌شد. مقام معظم رهبری در سخنانی درباره همین مسئله فرمودند: «هدف آمریکایی‌ها از طرح مذاکره با ایران یک ترفند است... مسئولان کشور از رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه و دیگران، یک‌صدا اعلام کردند که با آمریکا مذاکره نخواهیم کرد نه مذاکره دوجانبه نه چند جانبه. چنانچه آمریکا حرف خود را پس گرفت و توبه کرد و به معاهده هسته‌ای که آن را نقض کرده است، بازگشت، آن‌وقت در جمع کشور‌های عضو معاهده که شرکت و با ایران صحبت می‌کنند، آمریکا هم می‌تواند شرکت کند، اما در غیر این‌صورت هیچ مذاکره‌ای در هیچ سطحی بین مسئولان جمهوری اسلامی و آمریکایی‌ها اتفاق نخواهد افتاد نه در نیویورک و نه غیر آن.»

فواد ایزدی تحلیلگر مسائل بین‌الملل در همین رابطه به خبرنگار میزان گفت: «در شرایط کنونی کاری که هیئت سیاسی ایران در نیویورک باید انجام دهد این است که ثابت کند سیاست فشار حداکثری جواب نداده است. زیرا تنها راه تغییر این راهبرد، اثبات ناکارآمدی آن است؛ لذا طرف آمریکای نباید جمله و یا اشاره‌ای از سوی مقامات ایرانی دریافت کنند که جمهوری اسلامی تحت فشار قرار دارد.»

وی تصریح کرد: «نکته دیگر آنکه ترامپ پیشنهادات فرانسه و ژاپن را قبول نکرد. زیرا دولت وی آمادگی دادن امتیاز را ندارد در حالی شاهد بودیم در دوره اوباما آمریکایی‌ها برای پیشبرد مذاکرات، حاضر به دادن امتیاز هم بودند. از سویی موافقت ترامپ با رفع تحریم‌ها هم تاثیری بر روند مساله ندارد، زیرا تحریم‌ها مصوب کنگره است و اکنون هیچ نشانه‌ای از سوی اعضای کنگره مبنی بر تمایل به گفت‌وگو و امتیازدهی دیده نمی‌شود.»

ایزدی تاکید کرد: «مذاکره در بازه زمانی کنونی با آمریکا، تنفس مصنوعی دادن به سیاست شکست خورده ترامپ است. از طرفی نباید وسواس مذاکره داشت و به دلیل ترس از دست دادن فرصت مذاکره، یک روز حرف از امکان گفت‌وگو زد و یک روز آن را رد کرد. زیرا در واقعیت، فرصتی نیست که بخواهد از دست برود.»

به هر روی باید منتظر ماند و دید که سفر هیئت ایرانی به مجمع عمومی سازمان ملل با چه کیفیتی برگزار می‌شود.