باید در راستای «تئوری بازی‌ها» حرکت کنیم/ ایران در مواجهه با اروپا کنشی عمل کند

محسن جلیلوند در گفت‌وگو با خبرنگار گروه سیاسی ، با اشاره به نقش اروپا در حفظ برجام و اینک اینستکس اظهار داشت: اروپا، نقش موازنه دهنده در برجام را دارد و خودش تاثیرگذار نیست؛ رویارویی اصلی ایران از ابتدا با آمریکا بود.

وی با بیان اینکه بعید است اروپایی‌ها به حفظ برجام کمک کنند، ادامه داد: اروپا فقط وظیفه اظهار تاسف دارد که آقای روحانی هم اخیرا خطاب به آن‌ها گفت: می‌توانید اظهار تاسف کنید. آن‌ها می‌دانند ایران تصمیم نهایی خود را گرفته و قاطعانه به کاهش تعهدات گام به گام می‌پردازد.

این کارشناس مسائل سیاسی درباره ارتباط اینستکس با تعهدات اروپا در حوزه برجام، گفت: اروپا در برجام تعهد جداگانه‌ای نداشت، ولی کلا همه اعضا در این توافق به تعهدات عمل نکردند، در زمان عقد برجام اینستکسی در کار نبود. اینستکس برای فرار از تحریم‌های ثانویه آمریکا در نظر گرفته شد.

جلیلوند با تاکید براینکه اینستکس قرار نیست معجزه کند، اظهار کرد: اینستکس اتاق مبادلات پایاپای است. ادعای اروپایی‌ها در راه اندازی این کانال مالی و تجاری، بیشتر یک موضع گیری سیاسی است تا اینکه یک وضعیت عملیاتی باشد. البته برای آغاز به کار آنهم منتظرند ببینند ایران چه می‌کند و در پشت این هم کلی تضمین از ما خواسته‌اند که مثلا عضو FATF شوید.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه اینستکس جزو تعهدات برجام نیست، خاطرنشان کرد: زمان عقد برجام قرار نبود آمریکا از آن خارج شود و ایران را تحریم کند تا ما با همکاری اروپا بخواهیم اینستکس را برای فرار از تحریم تشکیل دهیم. اینستکس، تنها توجیهی است برای اینکه اروپایی‌ها ایران را در برجام نگه دارند. برجام یک تایم‌اوتی بود که از فشار تحریمی در زمان اوباما بگریزیم، که حالا در زمان ترامپ با سرعت بیشتری این تحریم‌ها در دست اقدام قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه اینستکس یک اتاق مبادلات پایاپای است، گفت: فرض کنیم ایران می‌خواهد قطعات خودرو از آلمان وارد کند، نفت خود را به ایتالیا می‌فروشد، ایتالیا پول نفت را به خودروساز آلمانی می‌دهد و آن‌ها قطعات را می‌فرستند. مشکل اینجاست که ایران نمی‌تواند نفت به آن‌ها بفروشد و اگر هم نفت بفروشد، آن‌ها نمی‌توانند پولش را بپردازند.

جلیلوند تصریح کرد: راهکار ایران این است که گفته اند بین ۲۵ تا ۳۰ میلیارد یورو به ما اعتبار بدهید تا زمانی که تحریم‎ها برداشته شد ما با پول نفت این میزان اعتبار را جبران کنیم. همچنین شنیده شده که طرف ایرانی گفته است، این پول را با سود به اروپا بر می‌گردانیم؛ بعضی جا‌ها مطرح شده که حاضریم سود بدهیم چرا که در اروپا، سود ۳ درصد است؛ یا اینکه ایران نفت خود را با تخفیف به آن‌ها بفروشد.

کارشناس مسائل سیاسی افزود: در کشور‌های اروپایی، دولت نفت نمی‌خرد بلکه شرکت‌های خصوصی این کار را می‌کنند، دولت‌ها پول و خط اعتباری را برای آن‌ها ایجاد می‌کنند. حال برای پرداخت این میزان اعتبار به ایران باید بانک مرکزی اروپا باید یک مجوز بگیرد و ۲۷ کشور توافق کنند که این ۲۵ میلیارد را به ایران بدهند، خب این سوال مطرح است که چه زمانی تحریم‌ها برداشته می‌شود که ایران این مبلغ را پس دهد؟ مورد دوم اینکه اروپایی‌ها این پول را چطور جابجا کنند.

جلیلوند عنوان کرد: متاسفانه اینستکس فقط در موارد غیرتحریمی مانند مواد کشاورزی، غذا و دارو است و نمی‌توان به واسطه آن مثلا، قطعات خودرو خرید. در حالی که ایران به کالا‌های واسطه‌ای و سرمایه‌ای نیاز دارد وقتی آنها موردتحریم باشد؛ اینستکس هم دست مان را نمی‌گیرد.

وی با بیان اینکه عرصه روابط بین الملل عرصه واقعیت‌ها است، افزود: ایران کشور خاصی است که یک درصد جمعیت و یک درصد وسعت دنیا را دارد. بین ۵ تا ۸ درصد منابع دنیا در ایران است؛ بنابراین نمی‌گذارند ما راحت زندگی کنیم و هر قدمی که برداریم دو قدم جلو می‌آیند؛ لذا باید هزینه - فایده کنیم و اگر بخواهیم از برجام خارج شویم، هزینه هایمان بالا می‌رود. برای همین باید هزینه‌های آن‌ها را بالا ببریم.

این استاد دانشگاه عنوان کرد: وقتی هزینه‌های آن‌ها را بالا ببریم، آن‌ها گزینه‌های مختلفی را بررسی می‌کنند؛ آنها هیچگاه تک گزینه‌ای عمل نمی‌کنند و معمولا ۱۰-۱۲ گزینه را انتخاب می‌کنند. یک مورد هم همین ۱۲ شرطی است که پمپئو گذاشه بود و الان با خواست ترامپ به یک شرط آنهم، برنامه هسته‌ای تقلیل یافت و ۱۱ مورد دیگر را کنار گذاشته اند و وقتی جلو برویم، گزینه‌های دیگری را هم رو می‌کنند.

وی با بیان اینکه باید در راستای تئوری بازی‌ها حرکت کنیم، گفت: هم اکنون تئوری بازی‌های چندجانبه آمده است و در این رابطه عقلانیت حکم می‌کند ما هم از این طریق با کشور‌های غربی برخورد کنیم. ایران باید در مواجهه با آن‌ها کنشی عمل کند، زیرا اگر فقط عکس العملی رفتار کنیم آنها دست بالا را می‌گیرند.

جلیلوند با تاکید براینکه عرصه سیاست بین الملل را همه جانبه بنگریم و آن را فقط مختص به امور هسته‌ای نکنیم، گفت: باید زمین بازی را عوض کنیم و با آن‌ها در زمین‌های مختلف بجنگیم اگر فقط در یک زمین بازی کنیم، فشار بیشتری بر ما وارد می‌کنند.