اینستکس؛ کشکول وعده‌های تو خالی/ اروپا از پشت خنجر می‌زند؟
گروه سیاسی ؛ روز جمعه ۷ تیر، نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور ایران و کشور‌های باقیمانده در توافق هسته‌ای (موسوم به ۱+۴) به ریاست «هلگا اشمید» دبیر کل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا در هتل پله کوبورگ وین برگزار شد.
بیشتر بخوانید:
نشست کمیسیون مشترک برجام در وین برگزار شد
این نشست، نخستین نشست کمیسیون مشترک برجام، پس از اعلام ایران مبنی بر کاهش سطح تعهدات برجامی‌اش در پاسخ به نقض توافق هسته‌ای از سوی آمریکا و ناتوانی اروپا در تضمین منافع برجامی ایران بود.
سید عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان، سرپرست هیئت ایران در نشست روز جمعه (۷ تیر) کمیسیون مشترک برجام بود.
نشست روز جمعه کمیسیون مشترک برجام، در شرایطی برگزار شد که ضرب‌الاجل ۶۰ روزه تعیین‌شده از سوی ایران برای آغاز مرحله بعدی کاهش تعهداتش در برجام به سرآمده و انتظار می‌رفت در نشست مزبور پیشنهاد ملموسی از جانب اروپایی‌ها برای متقاعد کردن تهران به ادامه پایبندی کامل به تعهداتش ارائه شود.
بیشتر بخوانید:
افزایش ذخیره اورانیوم غنی‌شده کشور از امروز/ از ۱۶ تیر به بعد منتظر اقدامات دیگری باشند
عراقچی قبل از آغاز نشست کمیسیون مشترک برجام، طی مصاحبه‌ای با بیان اینکه صبر راهبردی جمهوری اسلامی ایران به پایان رسیده، گفت: ما بیش از این دیگر تحمل نمی‌کنیم که جمهوری اسلامی ایران یکسویه و یکجانبه توافق را اجرا کند و دیگران به تعهداتشان عمل نکنند.
نشست روز جمعه کمیسیون مشترک برجام، از ساعت ۱۴:۳۰ به وقت تهران در هتل پله‌کوبورگ وین آغاز شد و بیش از سه ساعت به طول انجامید.
در پایان نشست روز جمعه کمیسیون مشترک برجام در وین، عراقچی طی مصاحبه‌ای، گفت: ما یک نشست طولانی داشتیم که بیش از سه ساعت به طول انجامید. این نشست در مجموع سازنده و مثبت بود و در قیاس با نشست‌های قبلی، گامی رو به جلو محسوب میشود. البته هنوز تا تحقق خواسته‌های جمهوری اسلامی ایران فاصله زیادی باقی مانده است.
معاون سیاسی وزیر خارجه در ادامه تاکید کرد: اگرچه پیشرفت‌های خوبی در زمینه عملیاتی شدن ساز و کار مالی موسوم به «اینستکس» صورت گرفته، اما اروپایی‌ها هنوز تا برآورده کردن خواسته‌های ایران ذیل برجام فاصله زیادی دارند.
از برآیند سخنان حاضران در نشست روز جمعه کمیسیون مشترک برجام چنین برمی‌آید که اینستکس به مرحله عملیاتی رسیده، اما این سازوکار مالی چندان نمی‌تواند انتظارات ایران را برآورده سازد؛ بر همین اساس، عراقچی در مصاحبه روز جمعه خود گفت: بدون اینکه خرید نفت از ایران انجام شود یا اعتبارات مشخصی برای آن در نظر گرفته شود، اینستکس نخواهد توانست انتظارات ما را برآورده کند. به همین دلیل کشور‌های اروپایی باید بحث صادرات نفتی ما را به‌صورت جدی در دستور کار قرار دهند.
بیشتر بخوانید:
بیانیه کمیسیون مشترک برجام؛ رفع تحریمها یک بخش اساسی برجام است
همچنین به نقل از مجید تخت‌روانچی نماینده ایران در سازمان ملل نیز مطر شد که اینستکس مانند ماشینی بسیار زیبا، اما بدون بنزین است و وضعیت فعلی اینستکس کافی نیست.
با نگاهی به بیانیه ۹ ماده‌ای نشست روز جمعه (۷ تیر) کمیسیون مشترک برجام، آشکار میشود که اروپایی‌ها در این نشست درصدد بودند بار دیگر با کلی پردازی در مورد تعهداتشان، تکالیف برجامی ایران را تشدید کنند؛ لذا مباحث مطرح شده در باب رآکتور تحقیقاتی اراک و پروژه تبدیل تاسیسات فردو، حجم وسیعی از بیانیه پایانی نشست مزبور را به خود اختصاص داده و در عوض پس از بیش از یکسال تعلل اروپایی‌ها، از آغاز به کار نصفه و نیمه اینستکس سخن به میان آمده است؛ سازوکاری که عملا تاثیری چندانی در تسهیل مراودات مالی ایران نخواهد داشت؛ چرا که به گفته عراقچی، نه اعتبار مشخصی برای این سازوکار مالی تعیین شده و نه حتی مطابق با این سازوکار اروپایی‌ها متعهد به خرید نفت ایران می‌شوند؛ لذا بهترین تعبیر در مورد اینستکس همان تعبیر «شوخی تلخ» است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب ابتدای سال جاری در بخشی از بیاناتشان در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی فرمودند: وظیفه‌ی اروپایی‌ها این بود که می‌ایستادند در مقابل آمریکا، میگفتند ما به تعهّد خودمان پایبندیم؛ تعهّد آنها این بود که تحریمها به طور کلّی برداشته بشود؛ باید محکم می‌ایستادند، [امّا] با بهانه‌های مختلف نَایستادند. علاوه بر اینکه در مقابل آمریکا نَایستادند، خودشان هم در عین اینکه مدام به ما تأکید کردند و میکنند که «نبادا از برجام خارج بشوید»، عملاً از برجام خارج شده‌اند؛ یعنی حتّی تحریمهای جدیدی را علیه ایران به وجود آورده‌اند. این رفتار اروپایی‌ها است؛ از اینها میشود توقّع داشت؟ این کانال مالی‌ای هم که اخیراً مدام گفته میشود یک کانال مالی درست کرده‌اند، این به شوخی شبیه‌تر است؛ البتّه شوخی تلخی است. این هیچ معنی‌ای ندارد؛ آن چیزی که وظیفه‌ی آنها است با آنچه آنها دارند مطرح میکنند زمین تا آسمان فرق میکند. در آخرین مسئله‌ی بین‌المللی ما، باز اروپایی‌ها مثل گذشته از پشت خنجر زدند، به ما خیانت کردند. از اینها توقّع نمیشود داشت؛ هیچ توقّعی نمیشود داشت.
بیشتر بخوانید:
شوخی تلخی به نام «اینستکس»/ اروپا از زیر بار تعهدات برجامی شانه خالی میکند؟
در همین ارتباط عبدالله گنجی کارشناس مسائل سیاسی به خبرنگار گروه سیاسی ، گفت: اینستکس عملا تحت اشراف آمریکا قرار دارد؛ اینکه چه مواردی در قالب اینستکس میان ایران و اروپا داد و ستد میشود و چه شرکت‌هایی در این فرآیند دخیل هستند، همه و همه تحت اشراف و نظارت آمریکایی‌هاست؛ از سویی دیگر این آمریکایی‌ها هستند که باید کالاهای داد و ستد شده در اینستکس را تایید کنند!
مدیر مسئول روزنامه جوان، تصریح دارد: طبق برجام اروپایی‌ها باید از ایران نفت بخرند اما آمریکایی‌ها این اجازه را به آنها نمی‌دهند. لذا ایران باید در صندوق اینستکس، پول ناشی از فروش نفت خود را واریز کند و در ازای آن غذا و دارو دریافت کند!
به عقیده عبدالله گنجی، اینستکس زمانی ارزش دارد که یا اروپا برای آن، خط اعتباری تعیین کند و یا در قالب آن، نفت ما را بخرد و یا اینکه ما بر مبنای سازوکار اینستکس بتوانیم کالا‌هایی که آمریکا تحریم کرده را مبادله کنیم. در غیر این صورت‌ها اینستکس کارایی ندارد.
این کارشناس مسائل سیاسی تاکید دارد: اینستکس یک مدل سرکاری و جهت رفع تکلیف است که نباید زیربار آن برویم؛ اروپایی‌ها که متولی این سازوکار هستند، عملا نمی‌خواهند کاری کنند و در هماهنگی کامل با آمریکا هستند؛ باید بدانیم که اروپایی‌ها خیلی خبیث‌تر از آمریکایی‌ها عمل میکنند.
به هر ترتیب آنچه که مشخص است آنکه اروپایی‌ها نتوانستند از فرصت نشست کمیسیون مشترک برجام بهره ببرند و تضمینی متقن به ایران ارائه دهند لذا باید منتظر فرا رسیدن روز یکشنبه ۱۶ تیر ۹۸ و آغاز مرحله دوم کاهش تعهدات برجامی ایران باشیم؛ تاریخی که وعده آنرا علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان داده است؛ در مرحله اول ایران در جهت افزایش حجم ذخایر اورانیوم غنی شده و آب سنگین خود گام برداشت و احتمالا در مرحله دوم کاهش سطح تعهدات، آنطور که مجتبی ذوالنور رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس به میزان گفته است، «تعلیق پروتکل الحاقی» و «افزایش سانتریفیوژها» در دستور کار خواهد بود.