سفر‌هایی برای حفاظت از صلح
به گزارش گروه فضای مجازی،رئیس جمهور به منظور شرکت در نشست سازمان همکاری‌های شانگهای که با حضور سران ۱۱ کشور از جمله تاجیکستان، روسیه، چین، قزاقستان، ازبکستان، هند و پاکستان در قرقیزستان برگزار شد، به بیشکک پایتخت این کشور سفر کرد.
نشستی که علاوه بر حیث سازمانی و منطقهای و بررسی عضویت دایم ایران در آن، برای کشورمان اهمیت فراوانی داشت و فرصت دیدار‌های دو جانبه با سران کشور‌ها را فراهم کرد. مقصد دوم رئیس جمهور سفر به تاجیکستان و شرکت در پنجمین کنفرانس تعادل و اعتماد سازی در آسیا، «سیکا» بود. سفر به تاجیکستان بعد از یک دوره سردی در روابط دو کشور به علت برخی از سوء تفاهمات صورت گرفت که همین موضوع اهمیت این سفر را دو چندان کرد.
اهمیت آسیای مرکزی و کشور‌های مشترک المنافع در همسایگی ایران بر کسی پوشیده نیست، اما تقویت روابط با این کشور‌ها و حوزه پیرامونی در شرایط حساس سیاسی و اقتصادی کنونی برای ایران بیش از گذشته احساس میشود. پس از فروپاشی شوروی و استقلال کشور‌های آسیای مرکزی و قفقاز نفوذ سیاسی و اقتصادی ما در این کشور‌ها همواره با شدت و ضعف برخوردار بوده است؛ هر چند در برخی دوره‌ها موفقیت‌هایی کسب شده است، اما جمهوری اسلامی ایران بیش از این ظرفیت و پتانسیل‌های همکاری سیاسی، اقتصادی و امنیتی با این کشور‌ها داشته است که متاسفانه به دید کارشناسانه و تخصصی به آن نگریسته نشده است و از آن‌ها به طور ویژه استفاده نشده است. در دولت‌های گذشته روابط با این کشور‌ها به سردی گرایید و فصل پر تنشی را به خود دید. با روی کار آمدن دولت یازدهم هم هر چند موفقیت‌هایی حاصل شد و حتی بیشکک قرقیزستان اولین سفر خارجی روحانی در قامت رئیس جمهور ایران بود و اولین دیدار‌های دو جانبه را با سران این کشور‌ها داشت، اما در این دولت هم بیشتر دیپلماسی و توجه کشور به سمت حل و فصل پرونده هست‌های و حصول برجام انجامید و سیاست خارجی به این سمت و سو رفت.
سازمان همکاری شانگهای یک سازمان منطقهای با رویکرد سیاسی و امنیتی و همکاری‌های اقتصادی است که در ۱۵ ژوئن سال ۲۰۰۱ میلادی توسط قزاقستان، چین، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان تأسیس شد. در هفدهمین نشست در قزاقستان هند و پاکستان به عضویت کامل این سازمان پذیرفته شدند. اکنون جمهوری اسلامی ایران، افغانستان، مغولستان و بلاروس اعضای ناظر این سازمان هستند. این سازمان اهداف خود را همکاری‌های امنیتی در آسیای مرکزی از جمله در زمینه مبارزه با تروریسم، جنبش‌های جداییطلبانه و افراطگرایی مذهبی اعلام داشته است و همواره از سیاست‌های چندجانبه گرایی حمایت و برخلاف سیاست‌های یک جانبه گرایی برخی کشور‌های فرا منطقهای عمل کرده است.
در شرایط فعلی که منطقه با سیاست‌های یکجانبه گرایی آمریکا رو به رو است سازمان‌های منطقهای و سیاست‌های چندجانبه گرایی برای پیشبرد اهداف منطقهای و جهانی میتواند نفش مهمی ایفا کنند. همانطور که رئیس جمهور پیش از ترک تهران بیان کرد امروز مسأله امنیت چه در منطقه بسیار حساس خلیج فارس، چه در خاورمیانه و چه در کل آسیا و جهان برای ما اهمیت خاص و ویژ‌های دارد و تلاش ایران همواره در راستای حراست و حفاظت از صلح و امنیت منطقه بوده است.
در سازمان منطقهای شانگهای کشور‌های مهمی نظیر روسیه و چین حضور دارند که روابط دو جانبه ایران با این دو کشور دارای اهمیت بسیار زیادی است. علاوه بر اینکه هر دو کشور عضو کشور‌های ۱+۴ هستند، همچنین از اعضای دائم شورای امنیت نیز میباشند که ارتباط با آن‌ها و برگزاری نشست‌های دو جانبه روسای جمهور دو کشور در اوج حساسیت‌های بین المللی بر علیه ایران گام مهمی در تبیین دیدگاه صلح جویانه، دفاع از برجام و تقویت و تحکیم جایگاه کشورمان به حساب می‌آید. علاوه بر دیدار با سران کشور‌های چین و روسیه رئیس جمهور دیدار‌های دو جانب‌های نیز با رئیس جمهور ترکیه، امیر قطر و برخی دیگر از مقامات کشور‌ها داشت که این دیدار‌ها توانست فرصت مناسبی برای ایران فراهم کند تا در سایه آن راجع به توافق هست‌های و همچنین خنثی سازی تنش آفرینی‌های آمریکا علیه ایران قدم بردارد و به تعمیق روابط دو جانبه خود با کمترین هزینه بپردازد؛ چرا که عموما تنها برگزاری یک دیدار دو جانبه نیازمند صرف زمان و هزینه قابل توجهی است، اما در حاشیه اجلاس‌های این چنینی کشور‌ها میتوانند نه تنها یک دیدار دوجانبه بلکه چندین دیدار مهم داشته باشند.
محمد جواد ظریف رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان چندی پیش در گفتگو با یکی از رسانه‌های بین الملل از اصطلاح «گروه ب» نام برد و به سیاست‌های امریکایی و سران برخی کشور‌های منطقه خاورمیانه علیه کشورمان اشاره کرد.
به گفته وزیر امورخارجه «گروه ب» متشکل از بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی، بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا، بن سلمان ولیعهد عربستان و بن زائد ولیعهد امارات همواره برای ایجاد تنش و درگیری نظامی در منطقه تلاش میکنند و به دنبال تحمیل جنگ بر ایران هستند.
با این جبهه بندی که بر علیه ایران ایجاد شده است اینگونه نشست‌ها و دیدارهاست که در آن‌ها با استفاده از ابزار دیپلماسی عمومی میتوان در درجه اول دنیا و بعد از آن همسایگان خود را متوجه آن کنیم که ایران نه تنها جنگطلب نیست، بلکه به هیچ عنوان چنین سناریویی را دنبال نمیکند؛ لذا در این شرایط و در فضای تنش آلود کنونی از قرار گرفتن اینگونه تریبون‌ها که در اختیار جمهوری اسلامی ایران گذاشته میشود باید استقبال کرد و تلاش‌های دولت ایران در اجرای دیپلماسی عمومی و تلاش برای حفظ دیپلماسی در برونرفت از وضعیت بحران در این راستا مورد ارزیابی قرار میگیرد. با این دید و نگاه اگر بخواهیم به نشست اخیر شانگهای نگاه بیندازیم باید بگوییم شاید موضوع پیگیری عضویت دائم ایران در این سازمان در نشست اخیر اولویت و هدف ثانویه برای ایران محسوب میشد و اینگونه دستاورد‌ها را برای آن باید برشماریم.
از سوی دیگر برای رسیدن به اهداف و سیاست‌های مدنظر در حوزه سیاست خارجی و دیپلماسی سردی روابط و سوءتفاهم حتی با یک همسایه هم بهتر است که برطرف شود و به سوی عادی سازی برود. کمک به برطرف کردن سو تفاهمات تقریبا چهارساله میان ایران و تاجیکستان و دیدار با «امام علی رحمان‌اف» رئیس جمهور این کشور یکی دیگر از دستاورد‌های این نشست منطقهای بوده است. روابط تهران و دوشنبه بنا به دلایلی و به وجود آمدن برخی سوء تفاهمات با تنش‌هایی همراه بوده است که نشانه‌ها حاکی از شکستن یخ روابط دو کشور است و رئیس جمهور هم در نشست «سیکا» با همتای تاجیکستانی خود دیدار کرد. اگر چنین ملاقات‌هایی همواره جریان یابد، فرصت خوبی برای تنش زدایی و تقویت مناسبات دوجانبه بویژه برای ایران است؛ آن هم در زمانی که داشتن تنش حتی با یک کشور دردسرساز است و باید بر شمار پشتیبانان ایران افزوده شود.