استانداردهای نظامی در مراکز درمانی ارتش اجرا می‌شود/ تاکید رهبر انقلاب بر جنبه مردم‌یاری ارتش
گروه سیاسی ؛ بیمارستان امام رضا (ع) یا همان بیمارستان ۵۰۱ ارتش در بسیاری از حوزه های تخصصی پزشکی، یک مرکز درمانی شناخته شده و زبانزد است اما آنچه بیش از همه نام این بیمارستان را سر زبان ها انداخته، موفقیت گروه پزشکی این بیمارستان در تشخیص و درمان سرطان های مختلف نظیر خون،گوارش و جراحی و ارتوپدی است.
سرتیپ دوم پزشک امیر نظامی اصل رئیس این بیمارستان است که تحصیلات خود را در دو مقطع تحصیلی کلینیکی پزشکی هوایی و طب هوافضا و دریا در آکادمی علوم روسیه و انستیوت طب فضایی این کشور سپری کرده است. او می گوید که همیشه زودتر از بسیاری از کارکنان تحت امر خود به محل کارش وارد می شود و دیرتر از همه محل کارش را ترک می کند.
آنچه در ادامه خواهید خواند، گفت‌وگو با امیر نظامی اصل پیرامون فعالیت های پزشکی و درمانی ارتش جمهوری اسلامی ایران است.
معتقدم ارتش در بسیاری از حوزه های تخصصی، که متخصصان تربیت شده دارد، هر وقت ورود کرده، عملکرد موفقی داشته است مثل همین اداره بیمارستان های تخصصی؛ با این همه هستند کسانی که می گویند ارتش را چه به بیمارستان؟ همین امور درمان اگر برون سپاری شود، هزینه بسیار کمتر و بازدهی بهتری دارد؛ نظر شما در این خصوص چیست؟
پرسش شما ،مدخل بسیار خوبی برای شروع گفت وگوی ماست. بله من هم شنیده‌ام که خیلی‌ها می گویند ارتش چرا نیاز به بیمارستان دارد. من معتقدم وزارتخانه ای مانند وزارت نفت می تواند بیمارستان داشته باشد یا نداشته باشد اما مقوله ارتش فرق دارد. فراوانند افرادی که می گویند بهداری های ارتش را جمع کنید و با صرفه جویی در هزینه های جا ومکان ،تجهیزات نیروی انسانی ،حقوق و سایر هزینه ها بیایید و با درصدی از این پول ها با بیمه های معتبر قرارداد ببندید. مسلماً سازمان های بیمه ای با برخی بیمارستان های شناخته شده قراردادهای خوبی دارند و عملکرد خوبی هم دارند .بعد هم هر روز دیگر شکایت نخواهید داشت که چرا در بیمارستان های ارتش کار به خوبی انجام نشده و نمی شود.
فلسفه وجود بهداری در ارتش/ نیروهای نظامی ارکان اداره یک کشور را دارند
این توقع منطقی نیست؟
خیر- اجازه بدهید پاسخ شما را با یک پرسش شروع کنم و آن پرسش این است که چرا ارتش کشورهایی که از لحاظ بهداشت و درمان از ما جلوتر هستند بهداری دارند؟ ارتش فرانسه، بلژیک، ژاپن یا چین چرا بهداری دارد؟ همین روسیه و آمریکا چرا بیمارستان ارتش دارند؟ بی شک به خاطر نقش این بیمارستان هاست که صرفاً منحصر در حوزه های درمان نیست. نیروهای نظامی همه ارکان اداره یک کشور را دارند. موضوع آمادگی جسمانی و مسائل روحی و روانی در کشور توسط چند وزارتخانه حمایت می شود اما در ارتش موضوعات مربوط به سلامت در حوزه‌های جسمی و روانی و اجتماعی بر عهده بهداشت و درمان خود ارتش است که نقش بسیار تاثیر گذار و مهمی در ساختار ارتش ها دارد.
اجازه بدهید این ضرورت وجود نقش را از واحد تشکیل دهنده نیروی نظامی شروع کنیم؛ یعنی سرباز منظور من از سرباز همه کارکنانی هستند که در ارتش خدمت می‌کنند از همه کارکنان وظیفه تا پایوران درجه دار و امیران ارتش. همه اینها سرباز و واحد ساختمانی ارتش در سطوح مختلف محسوب می‌شوند. این واحد نیاز به ملزوماتی دارد؟ هدف ارتش حفظ تمامیت ارضی کشور و استقلال آن در مواجهه با دشمن است. ما با توجه به حاکمیت دینی و الهی در کشورمان دشمنان قسم خورده بسیاری داریم. در چنین هنگامه‌ای چه کسانی جلوی دشمنان را می گیرد؟ ارتش.
واحد ارتش چه کسانی هستند؟ همین سربازانی که به آنها اشاره کردم این سربازان نیاز به چه ویژگی‌هایی دارند تا جلوی دشمن بایستند. بی تردید بایستی کاملاً آماده باشند. امام علی(ع) در فرازی از بیانات گرانقدر خود در نهج البلاغه می فرمایند "گر کوه ها از جای کنده شوند تو ثابت و استوار باش. دندانت را برهم بفشار. کاسه سر و جمجمه‌ات را به خدا بسپار. پای بر زمین میخکوب کن. به صفوف پایانی دشمن بنگر. از فراوانی دشمن چشم بپوش و بدان که پیروزی از سوی خداوند سبحان است."
با توجه به این فراز از فرمایش آن حضرت چنانچه من سرباز نتوانم سختی و گرسنگی و بی خوابی را تحمل کنم چگونه خواهم توانست در مصاف با دشمن مصمم باشم. خط آمادگی دشمن خط آمادگی ماست. یک سرباز باید چه آمادگی‌ای داشته باشد تا بتواند مقابل دشمن بایستد؟ اولین سطح آمادگی جسمانی و دومین سطح آمادگی تغذیه‌‌ای است. بعد باید آمادگی محیطی داشته باشی. باید ساز و کار اسلحه و تجهیزات برای وی محیا شده باشد تا ماموریت را چابک انجام دهد. نیاز به لباس و پوتین و کلاه متناسب دارد. اگر کلاه آهنی نداشته باشی با اولین ترکش و گلوله از بین می روی. رزمنده ما باید زنده باشد تا بتواند در برابر دشمن بجنگد به عبارت ساده تر باید آمادگی پزشکی داشته باشیم؛ یعنی هم سالم باشیم و اگر هم با دشمن درگیر شدیم بایستی سامانه پزشکی بتواند از ما حمایت کند. آمادگی روانشناختی هم لازم است سرباز ما اگر سرباز دشمن را دید هراس به دلش راه ندهد. آمادگی ذهن هم لازم است. ممکن است بعضی از اتفاقات برای اولین بار پیش آید باید طوری آموزش دیده باشیم که بتوانیم برایش راه حل فوری پیدا کنیم.
آمادگی معنوی در ارتش‌های غربی!
این آمادگی ها فقط خاص ارتش ماست؟
خیر! این مقوله یک موضوع عمومی و جهانی است. شاید تعجب کنید اما در ارتش آمریکا و ناتو، آمادگی‌ای با عنوان آمادگی معنوی وجود دارد. البته معنویت آنها با معنویت ما تفاوت اساسی و ماهوی دارد. در جایی مثل آمریکا دفاع از اصول قانون اساسی آمریکا با مبانی لیبرالی و سکولاریسم آمادگی معنوی محسوب می شود و در کشور ما این نوع آمادگی بر اساس اصول و چهارچوب دینی و مذهبی ما تجلی پیدا می کند و مبتنی بر ارزش های الهی و انسانی است. این که من چقدر آمادگی شهادت دارم، چقدر آمادگی مقاومت دارم، برآمده از همین آمادگی معنوی ماست.
تاثیر مستقیم آمادگی افراد بر کارایی
از آمادگی ها می‌گفتید
بله ! سرباز ما باید تاب آوری داشته باشد. آمادگی خانوادگی هم باید داشته باشد. تاب آوری اصطلاحی است که از صنعت آمده است. می گوید این آهن تاب آور است؛ یعنی فشارها را به خودش می گیرد و تغییر نمی کند. شما فکر می کنید از این آمادگی‌ها که نام بردم، چه مقدارش به بهداشت و درمان مربوط است؟ جسمی اش مربوط به بهداشت و درمان است. آمادگی محیطی اش را سامانه های بهداشت و درمانی ما مشخص می کند. آمادگی پزشکی هم از واکسیناسیون، ایمن سازی فعال و غیرفعال تا موارد دیگر به ما مربوط می شود و در نهایت آمادگی جسمانی مستقیماً بر روی آمادگی معنوی و روحی و روانی فرد اثرگذار است؛ پس در این موارد بهداری ارتش نقش آفرین خواهد بود. پس اگر بهداری این امور را به درستی به انجام برساند به این معنا است که من کارم را خوب انجام دادم و برعکس اگر کار بهداشت خوب نباشد یعنی من هم کارم را به خوبی انجام نداده ام. پس بیمارستان های ما باید در سامانه تعریف شده باشند تا بتوانند کار خود را به نحو شایسته به انجام رسانند.
پیاده سازی استانداردهای نظامی در بهداشت و درمان
این میزان آمادگی از استاندارد خاصی پیروی می کند؟
یقیناً از استاندارد نظامی پیروی می‌کند. درست مثل آنچه ما در رایانه‌های شخصی (لپ‌تاب‌های) نظامی می‌بینیم یا خودروهای نظامی هامر که بالگرد از ارتفاع چند متری رهایش می‌کند و جلوبندی‌اش ضربه نمی خورد و آسیبی نمی‌بیند. بهداری‌ها و بیمارستان‌های ما هم باید با استاندارد نظامی ساخته شوند و خدمت رسانی کنند. وقتی چنین استانداردی حاکم باشد، دیگر از پرستار این نقیصه مورد قبول نیست که برای گرفتن رگ مریض، ۱۰ بار دست مریض را سوراخ کند. بلکه باید به گونه ای آموزش دیده باشد که بتواند زیر آتش توپ و بمب، کار خود را بدون نقص انجام دهد و این یعنی باید دانش، مهارت و تجربه او چندین برابر دانش و مهارت و تجربه پرستاری باشد که در سایر بیمارستان‌های دولتی و خصوصی کار می‌کند باشد و این به معنای اجرای استاندارد نظامی در بهداشت و درمان است.
با بهترین تجهیزات هرکسی میتواند مدیر باشد/ ارائه بهترین کار با کمترین تجهیزات
برای مدیریتی مبتنی بر این نوع استاندارد ، آیا بهره گیری از بهترین امکانات مد نظر است یا ارائه بهترین عملکرد با بضاعت موجود؟
قطعاً دومی. انجام بیشترین کار با حداقل امکانات وگرنه بیمارستانی را که دستگاه سی تی اسکن، MRI مدل 2019 و بهترین دستگاه‌ها را در اتاق های عمل و بخش هایش دارد، هرکسی می تواند مدیریت کند. شکی نیست که ما محدودیت هایی داریم ولی باید کارهای زیادی هم انجام دهیم.کشور که نمی تواند هرچه درآمد دارد به سامانه نظامی اش تخصیص دهد. منِ مدیر و مسئول باید برای کشورم،بهترین کار و آخرین کار را با کمترین تجهیزات انجام دهم. من باید با همین وسایل بهترین عملکرد را داشته باشم. من باید بتوانم در جبهه درگیری یا جایی که محرومیت است وارد شوم و دانشجو و نسلی را تربیت کنم که هم مسلح به علمِ روز جهان باشد و هم از مهارت 60 سال پیش که وسایل تشخیصی و درمانی مدرن وجود نداشت و تشخیص با مهارتهای فرد بود بهره ببرد.
ورطه ترفندهای تجاری در کمین بهداشت و درمان
بیمارستان های ارتش واقعا نیاز به تجهیزات جدید ندارند؟
منکر این قضیه نیستم اما وقتی من با همین دستگاه MRI ساده اکثر کارهای بیمارستانم را پیش می برم. چرا باید هزینه های اضافی ایجاد کنم. داروسازی و پزشکی و فناوری همدیگر را شارژ کرده و وضعیتی ایجاد شده که توقعات غیرمنطقی بالا رفته است. مثلاً فلان بیمار که چه بسا وضعیت مالی مناسبی هم ندارند، به بیمارستانی خصوصی می رود و اصرار می کند او را به بهترین مرکز MRI بفرستند. اینها ترفند های تجاری است؛ شرکتی دستگاهی را ساخته و می خواهد بفروشد اما بهداری‌های ارتش در این ورطه نمی افتند. چه در زمان جنگ و چه در زمان صلح شعارشان همان است که پیشتر گفتم. بهترین بهره مندی از حداقل امکانات دوباره تأکید می کنم ما باید استاندارد داشته باشیم. اما استاندارد های ما با مبانی عملکرد بخش تشخیص درمان غیر نظامی فرق دارد.
نگاه بیمارستان‌های خصوصی اقتصادی است
در بسیاری از بیمارستان های خصوصی، نگاه شاید اقتصادی باشد اما اینجا مبنای نگرش ما حداکثر بهره‌دهی از تجهیزات است؛ شما بروید در بخشی از این بیمارستان و ببینید دستگاه سی تی اسکنی که با آن کار می کنیم مدل قدیمی است و لی در حال کار است و قابل استفاده برای تشخیص. خب همین دستگاه ها ممکن است اکثر نیازهای ما را برطرف کند، آنها را فرسوده کنیم و دور بیاندازیم و برویم دستگاه‌های تازه‌‌ای را بخریم که میلیاردها تومان هزینه روی دست ارتش می‌گذارد؟ این اصلاً منطقی نیست. البته استثناهایی هم وجود دارد که باید با تکنولوژی جدید پیش بروی.
کارکنان درمانی باید به فکر خدمت باشند
روند درمانی ایده آلی در اینجا وجود دارد تا چه حد به شما مربوط است و بر چه اصولی مبتنی است؟
در بهداشت و درمان چند اصل وجود دارد؛ اصل اول اینکه در سامانه درمانی، باید جا بیافتد که حق با مریض است. این را باید از بالاترین تا پایین ترین رده بدانند و مدام یادشان باشد که بابت وظیفه‌ای که انجام می دهند، نباید منتی بر سر کسی بگذارند. کارکنان مرکز درمانی از پزشک تا پرستار و بهیار و کارکنان خدماتی این لباس را پوشیده‌اند تا خدمت کنند. اگر با روحیات آنان سازگار نیست باید به دنبال مشاغل دیگری باشند.
بیماران و همراهانشان بازرسان اصلی ما هستند
اصل دوم این است که کارها باید گروهی انجام شوند. در یک مجموعه نباید ستاره داشته باشیم بلکه باید صور فلکی داشته باشیم. اصل سوم شفافیت است؛ در اینجا کار درمانی در تنگ ماهی است و همه چیز باید شفاف باشد. در بیمارستان بازرسی داریم ولی بازرس‌های اصلی مریض ها و همراهانشان است که از آنها نظر می خواهیم و یا با شماره تلفن هایی که از آنها داریم، جویای نحوه درمان و برخورد کارکنان با آنها و کیفیت خدمات می شویم و بازخورد می گیریم ، این مسائل ضروری و حیاتی هستند.
بیمارستان امام رضا(ع) تا چه حد توان رقابت با بیمارستان های دیگر را دارد؟
بایستی بگویم که اصلاً بحث رقابت مطرح نیست اما ما تقریباً هرکاری که سایر بیمارستان‌ها انجام می دهند قادریم انجام دهیم. اینجا متخصص‌ها و پرستارهای بسیار خوب و شایسته ای داریم. بخش‌های مناسب و خوبی داریم. هیچ وقت هم منکر نمی شوم که برخی از فناوری‌ها را نداریم. اما مفتخریم بگوییم که گیرندگان خدمتی را که امکان درمان آنان در این مرکز وجود ندارد به حال خود رها نمی کنیم؛ بلکه موضوع را طوری مدیریت می کنیم تا مشکلش در جای مناسب دیگری مرتفع شود. بیماران را رها نمی کنیم؛ خوشبختانه سلسله مراتب فرماندهی ما نیز توجه و نظر ویژه ای به این بیمارستان دارند. کلیه مراحل تشخیص و درمان در این بیمارستان علمی انجام می شود و به اصطلاح هوای مریض را داریم و مراقبیم که حداقل روی درد مریض درد دیگری نگذاریم.
فضای پلیسی بیمارستان‌های روسیه!
من در بیمارستان‌های دولتی روسیه کار می‌کردم. محیط این بیمارستان‌ها خیلی پلیسی بود و اصطلاحاً بگیر و ببند سفت و سختی آنجا حکم فرما بود. پروفسوری در آن بیمارستان بود که با او کار می‌کردم. یک بار از او پرسیدم چرا بیمارستان‌های شما چنین وضعیتی دارد؟ گفت چگونه است؟ گفتم مگر بیمارستان‌های شما سازمان انرژی اتمی است که این قدر گرفت و گیر دارد؟ گفت از انرژی اتمی چیزی کم دارد؟ گفتم چرا؟ گفت چند چیز عزیز در دنیا داری؟ جان، پول و ناموس. غیر از این دیگر چه چیزی داری؟ برای هر انسانی اینها مهم است. گفت این سه تا در بیمارستان است. دیدم درست می‌گوید و باید به‌گونه‌ای عمل کرد که از لحاظ اخلاق حرفه‌ای و مهارت بهترین درجه را دارا باشیم. این شاید یکی از مهم‌ترین آموزه‌های من از آن دوران است و سعی کرده‌ام اینجا هم این موضوع را پیاده کنم.
با توجه به اینکه اینجا بیمارستانی آموزشی است؛ برای انتقال تجربه به کسانی که اینجا آموزش می‌بینند چه برنامه‌هایی را دنبال می‌کنید؟
برای آموزش در کشور چارچوب کلی داریم که ممکن است نقاط قوت و ضعف هم داشته باشد. بالاخره در این خصوص وزارت بهداشت استاندارهای ابلاغی آن را داریم. اما مرجع قانونی ما وزارت بهداشت است. چون آنها به ما مدرک می دهند. ورودی از وزارت بهداشت و خروجی هم از آنجاست. همچنین بر فعالیت‌های ما نظارت می‌کند. ما مجموعه‌ای دانشگاهی هستیم که استاندارهای آنها را رعایت می کنیم. باز هم من اعتقادم بر این است که ضمن رعایت همان استاندارها و آموزش و نظارت و ارزشیابی ما باید سخت تر باشد.
قطعا در این مجموعه با بیمارانی که وضعیت مالی خوبی ندارند مواجه می‌شوید، برای کمک به آنها چه کارهای می کنید؟
در حد توانمان کمک می کنیم. واقعیتش گاهی برخی به من خرده می گیرند که چرا تخفیف می دهی؟ می گویم خودتان را به جای فردی بگذارید که بستگانش مبتلاء به بیماری صعب العلاج است.به هر حال جایی در این کشور باید باشد کمکش کند.
تاکید رهبر انقلاب بر جنبه مردم یاری ارتش
پس به آنها کمک می‌کنید؟
تا آنجایی که بتوانیم چرا که معتقدیم اینجا ویترین ارتش است. یکی از وظایف ارتش کمک به مردم و برداشتن باری از دوش آنهاست. فرمانده ما رهبر معظم انقلاب است و راهبرد ما منویات معظم له است که بر این جنبه مردم یاری ارتش تاکید دارند.