روند نزول قیمت نفت در سال های آینده / عربستان سعودی نمی تواند قیمت نفت را برای طولانی مدت پایین نگه دارد

به گزارش ، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، در ابتدا با اشاره به نوسان بهای نفت در سال گذشته نوشته است: کارشناسان صنعت نفت با تاکید بر این که قیمت نفت در سال جاری با روند کاهشی بیشتری نسبت به سال های گذشته روبرو است؛ پیش بینی می کنند که این روند نزولی قیمت نفت در سال های آینده به صورت پیوسته ادامه یابد. 

کاهش شدید قیمت نفت که از تابستان 2014 آغاز شده نشان دهنده تغییرات مهم ساختاری بازار جهانی نفت است. میزان عرضه جهانی نفت در فصل دوم سال گذشته برابر با 92/77 میلیون بشکه در روز و در فصل سوم معادل 93/62 میلیون بشکه در روز بوده است. 

در راستای این تغییرات، میزان عرضه نفت نسبت به تقاضای آن به سرعت در حال افزایش است. میزان تقاضای جهانی نفت در سال 2014 ؛ 91/2 میلیون بشکه بوده که این میزان در سال 2015 با یک میلیون و صد هزار بشکه در روز افزایش به 92/3 میلیون بشکه در روز می رسد. 

در شرایطی که نفت از ماه ژوئن تاکنون بیش از 50 درصد ارزش خود را از دست داده است تمام فعالان بازار و کارشناسان معتقدند که دوران تازه ای در بازار نفت شروع شده است.

این گزارش می افزاید: به پیش بینی بانک مریل لینچ آمریکا، با کاهش قیمت های نفت، رشد تقاضای نفت در بازارهای جهانی تا سال 2030 به تعویق خواهد افتاد. چنانچه قیمت های نفت در پنج سال آینده در سطح 50 تا 70 دلار در هر بشکه بماند، افزایش تقاضا پس از سال 2030 میلیادی روی می دهد. 

به دلیل عرضه بیش از حد و رو به رشد قیمت نفت، قیمت های نفت خام از ماه ژوئن تاکنون با بیش از 50 درصد کاهش به زیر 50 دلار در هر بشکه رسیده است و تاثیر دائمی کاهش قیمت ها بر مصرف کنندگان نفت در بلندمدت می تواند عمیق باشد. 

روند بلندمدت تقاضا در تصمیم اوپک طی ماه نوامبر مبنی بر حفظ سقف تولید نقش داشته است. بر اساس این گزارش، با افت قیمت های نفت، شاهد افزایش اساسی در فروش وسایل نقلیه گازوئیلی و بنزین سوز در بازارهای نوظهور و شتاب منفی در نرخ رشد نزولی تقاضا در بازارهای توسعه یافته به دلیل تمامی مصرف کنندگان به خودروهای بزرگ تر خواهیم بود.

به گزارش روزنامه الشرق چاپ قطر، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در صورت پایین بودن قیمت نفت برای مدت طولانی ، حدود 215 میلیارد دلار زیان خواهند دید. بر این اساس کشورهای عربستان سعودی، کویت، بحرین ، عمان، قطر و امارات با این میزان خسارت بیش از 14 درصد از حجم کل درآمدهای خود را ازدست می دهند.

کشورهای عربی خلیج فارس بیش از 75 درصد از درآمدهای خود را از طریق فروش نفت به دست می آورند بر اساس این گزارش، چنان چه قیمت نفت به 65 دلار در هر بشکه برسد، کشورهای عربستان 1/9 ، بحرین 5/3 ، عمان 11/6 ، قطر 7/4 ، امارات 3/7 و کویت 3/1 درصد کسری بودجه خواهند داشت. به رغم این که کشورهای عرب خلیج فارس ادعا می کنند، کاهش قیمت نفت در اقتصاد این کشورها تاثیری نداشته، اما شواهد نشان می دهند که این دولت ها در پی تجدیدنظر در میزان سرمایه گذاری خود در این بخش برآمده اند، امری که به طور مستقیم بر بازار کار و اقتصاد این کشورها تاثیر خواهد گذاشت. 

افت قیمت نفت باعث کاهش چشمگیر کمک های کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به دیگر کشورها نیز شده است و تاکنون نیز بخش عمده ای از ذخایر ارزی خود را از دست داده و با مشکلات اقتصادی بیشتری مواجه خواهند شد. 

به عقیده کارشناسان، عربستان سعودی نمی تواند قیمت نفت را برای طولانی مدت پایین نگه دارد، زیرا برای ایجاد تعادل در بودجه خود، دست کم به قیمت 100دلار در هر بشکه نفت نیاز دارد و با توجه به پتانسیل آشوب و ناآرامی در این کشور، قادر نیست به مدت طولانی با کسری بودجه مواجه باشد.

بانک جهانی در گزارش خود اعلام کرد که انتظار می رود درآمد صادرات نفتی ایران در سال 2015 میلادی بدون در نظر گرفتن حصول توافق هسته ای به 23 میلیارد دلار برسد. بانک جهانی پیش بینی کرد، اگر توافق هسته ای با گروه 1+5 حاصل شود و تحریم های نفتی لغو شوند انتظار می رود صادرات نفت ایران تا سال 2017 میلادی به سطح قبل از تحریم ها بازگردد. 

صادرات نفت ایران در سال 2011 میلادی حدود دو میلیون و 200 هزار بشکه در روز بود. این در حالی است که اخیرا صندوق بین المللی پول طی برآوردی اعلام کرد که متوسط صادرات نفت ایران در سال 2014 روزانه یک میلیون و 240 هزار بشکه در روز بوده است. در شرایطی که صادرات نفت ایران در سال گذشته نسبت به 2013، 90 هزار بشکه در روز افزایش یافته است.

این گزارش می افزاید: ایران و 1+5 در نوامبر 2013 میلادی توافق موقتی را حاصل کردند که راه را برای حل و فصل نهایی بن بست یک دهه ای درباره برنامه هسته ای ایران هموار کنند. طرفین پس از دو دوره تمدید گفتگوها هنوز نتوانسته اند به توافق نهایی دست پیدا کنند و مذاکرات تا 30 ژوئن 2015 تمدید شده است. 

بانک جهانی مدعی است از آنجا که نفت حدود 80 درصد درآمد صادرات ایران و 50 الی 60 درصد درآمدهای دولت ایران را تشکیل می دهد، تحت این سناریو اقتصاد ایران رشد خواهد کرد. اما در صورت عدم توافق کاهش بهای نفت به معنای کاهش 60 درصدی درآمد سالیانه ایران و رسیدن آن از 120 میلیارد دلار در سال 2011 به 23 میلیارد و 700 میلیون دلار در سال 2015 است.

بررسی میزان کاهش بهای نفت به ویژه در 6 ماهه پایانی سال 2014 نشان دهنده پرنوسان شدن تقاضای بازار فرآورده های اصلی نفت شده است. به گزارش ماهنامه تحلیلی بازار نفت اوپک که در فوریه 2015 منتشر شد، کشورهای چین و هند طی ماه دسامبر 2014 با افزایش تقاضای فرآورده های نفتی مواجه بودند، در حالی که کل فرآورده های اصلی نفت در بین کشورهای OECD به استثنای نفتا با کاهش تقاضا روبرو بود. 

در ژاپن همزمان با کاهش 100 هزار بشکه در روز تقاضای نفت در دسامبر سال گذشته میلادی، بر میزان تقاضای فرآورده های نفتی افزوده شد. به ویژه نفت سفید (سوخت جت)،LPG و نفتا از افزایش تقاضای بیشتری برخوردار بودند. در کل ، سال 2014 تقاضای سالیانه نفت ژاپن 5 درصد کاهش یافت و سوخت جت تنها فرآورده ای بود که با رشد مثبت تقاضا همراه بود و جمع کل فرآورده های نفتی 2/1 درصد نسبت به دسامبر 2013 کاهش یافت.

در کره جنوبی نیز طی ماه نوامبر 2014، همزمان با کاهش سالیانه تقاضای نفت، تقاضای سایر فرآورده های نفتی به استثنای گازوئیل، بنزین و نفت سفید (سوخت جت) ، با کاهش همراه بود.

تقاضای نفت در هند طی ماه دسامبر 2014 ، بالاترین میزان سال 2014 بود. تقاضای سالانه نفت در این کشور در مقایسه با ابتدای سال 2014 رشد 6 درصدی را تجربه کرد. از سوی دیگر، مصرفLPG، طی سال گذشته میلادی رشد داشته است. تقاضا برای گازوئیل طی ماه دسامبر در مقایسه با زمان مشابه سال 2013، 42 هزار بشکه در روز افزایش یافت که در حدود کمتر از 3 درصد رشد داشت. این روند رشد تقاضا را می توان ناشی از بهبود شرایط جوی و جایگاه اقتصاد کلان این کشور دانست.

از سوی دیگر، بر اساس گزارش ماهنامه اوپک که طی آوریل 2015 منتشر شد، میزان واردات ماهیانه فرآورده های نفتی آمریکا نسبت به ماه گذشته (مارس 2015) ، با 8 درصد کاهش (175 هزار بشکه در روز) به روزانه 1/8 میلیون بشکه رسید. در ماه مارس 2015 صادرات فرآورده های نفتی آمریکا با 2 درصد افزایش (73 هزار بشکه در روز) نسبت به ماه قبل از آن به میانگین روزانه 3.8 میلیون بشکه رسید. میزان خالص واردات فرآورده های نفتی طی ماه مارس با 5 درصد کاهش به روزانه 4/8 میلیون بشکه رسید و نسبت به سال گذشته (2014) 11 درصد کاهش یافت.