محاسبه دیه و تعیین میزان خسارت راننده مقصر چگونه است؟
به گزارش خبرنگار گروه حقوقی و قضایی ، برخی اوقات در حادثه رانندگی بین دو وسیله نقلیه هر دو راننده مقصر تشخیص داده می‌شوند برای مثال راننده "الف" ۳۰ درصد و راننده "ب" ۷۰ درصد مقصر هستند. یا اینکه هر یک ۵۰ درصد در وقوع حادثه نقش دارند.
حال این سؤال پیش می‌آید که در این گونه موارد نحوه محاسبه دیه و یا خسارت وارده به اتومبیل‌ها بر مبنای میزان تقصیر هر یک از دو راننده محاسبه می‌شود و یا بالمناصفه است؟
برای پاسخ به این مسأله باید دو موضوع را از یکدیگر تفکیک کرد. نخست آنکه در مورد خسارات وارده به اتومبیل‌ها هر یک از راننده‌ها مسئول نصف خسارت وارده به اتومبیل طرف مقابل است، خواه درصد تقصیر آن دو در تصادف مساوی باشد (پنجاه، پنجاه) خواه مساوی نباشد (مانند مثال ۳۰ به ۷۰) از این رو در این گونه موارد مسئولیت هر کدام از رانندگان پرداخت نصف خسارت وسیله نقلیه دیگری است.
مسئله دیگری که در مورد دیه قتل یا صدمات بدنی وجود دارد، این است که آیا در این خصوص نیز به هر میزان که طرفین مقصر باشند باید نصف دیه طرف مقابل و سرنشینان اتومبیل را بدهند؟
در اینجا دو عقیده وجود دارد. یک عده معتقدند که در این حالت نیز هر یک از راننده‌ها مسئول پرداخت نصف دیه است و اگر کارشناس تقصیر راننده‌ای را کمتر از تقصیر راننده دیگر تشخیص دهد این امر تأثیری در مسئولیت مساوی طرفین ندارد و اگر تقصیر به هر دو راننده نسبت داده شود هر کدام ضامن نصف دیه هستند و در عوض عده‌ای دیگر معتقدند که در این حالت ملاک مسئولیت برای پرداخت دیه میزان تقصیر هر یک از راننده‌ها است.
لیکن در حال حاضر در حادثه‌ای که یکی از راننده‌ها ۷۰ درصد و دیگری ۳۰ درصد مقصر باشد و حادثه منجر به فوت یکی از سرنشینان اتومبیل شده باشد، با توجه به ماده ۵۲۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ بنظر می‌رسد هر دو راننده مسئول نصف دیه می‌باشند.
پرسش: آیا هنگامی که یکی از دو راننده مقصر فاقد گواهینامه باشد بر درصد مسئولیت او اضافه می‌شود یا خیر؟
پاسخ: گرچه نداشتن گواهینامه خود جرم مستقلی است و اگر راننده مقصر علاوه بر تقصیر، گواهینامه نداشته باشد در میزان مجازات او تحت شرایط خاصی افزوده می‌شود، اما تأثیری در میزان مسئولیت او در وقوع حادثه نخواهد داشت.
چه بسا شخصی در حادثه رانندگی که منجربه قتل و یا نقص عضو شده فاقد گواهینامه باشد، اما علت وقوع حادثه گردش به چپ یا بی مبالاتی طرف مقابل باشد که در این حالت از این حیث مسئولیتی متوجه راننده بدون گواهینامه نیست.
اما اگر هر دو راننده مقصر خود نیز در حادثه فوت کنند آیا ورثه آنها نیز مسئولیت دارند وضعیت چه می‌شود؟ باید پاسخ داد همان طور که می‌دانیم مجازات‌ها فقط بر اشخاصی که مرتکب جرم شده اند تحمیل می‌شود نه بر ورثه آنها. اما در خصوص دیه با اینکه دیه نوعی مجازات به حساب می‌آید، لیکن قانونگذار آن را نوعی جبران خسارت نیز فرض کرده که با این استدلال در صورتی که ورثه هر یک از مقصرین ماترک یعنی اموال به جای مانده را پذیرفته باشند، باید به میزان مسئولیت متوفی دیه را بپردازند. در اینجا باید توجه داشت که اگر اتومبیل‌ها بیمه باشند شرکت بیمه مسئولیت پرداخت دیه را بر مبنای میزان تقصیر متوفی در حادثه برعهده خواهد داشت.
اگر اموال به جای مانده از متوفی کمتر از مقدار دیه‌ای باشد که متوفی مسئول پرداخت آن بوده چه کسی مسئول است؟ همین که ورثه ترکه را بپذیرند (چه میزان آن کمتر از بدهی متوفی باشد چه بیشتر از آن) باید بدهی متوفی را به هر میزان که باشد، پرداخت کنند. لیکن اگر ورثه از قبول ترکه خودداری نموده و به اصطلاح آن را نپذیرند، خسارت فقط تا میزان ترکه باقی مانده پرداخت می‌گردد و ورثه نسبت به مازاد آن مسئولیتی ندارند.