مزیت‌های 3 گانه ایران در بانکرینگ خلیج‌فارس/ سهم 10 درصدی از بازار 10 میلیارد دلاری
با وجود موقعیت جغرافیایی کم‌نظیر کشور مانند سواحل وسیع جنوبی در حاشیه خلیج‌فارس و دریای عمان و حجم بالای تولید نفت کوره با کیفیت در پالایشگاه‌های کشور و نیز پتانسیل توان خدمات‌دهی به کشتی‌ها، سهم ایران تنها 10درصد از صنعت بانکرینگ خلیج فارس است.
خبرگزاری میزان -
به گزارش آنلاین به نقل از فارس ، صنعت بانکرینگ (Bunkering) مجموعه‌ای از عملیات سوخت‌رسانی به کشتی‌ها و سایر شناورهای دریایی است که به دو صورت سوخت‌رسانی بر روی دریا با استفاده از شناورهای خاص یا پهلوگیری کشتی در اسکله‌های سوخت‌رسانی، و نیز خدمات جانبی از قبیل خدمات هتلینگ، تعمیرات و تأمین قطعات مورد نیاز کشتی‌ها، تهیه آذوقه و مایحتاج خدمه و کارکنان کشتی انجام می‌شود. سوخت مصرفی کشتی‌ها عمدتا نفت کوره (مازوت) و بعضا گازوئیل است. سالانه ده‌ها هزار کشتی بزرگ تجاری، نفتکش‌های غول‌پیکر و سایر شناورهای دریایی در آب‌های دنیا تردد می‌کنند. بنادر سنگاپور، رتردام هلند و فجیره امارات متحده عربی و نیز بنادر کشورهای آمریکا و چین، پیشروان صنعت بانکرینگ در جهان هستند. بندر فجیره امارات به‌عنوان مهمترین بندر حوزه خلیج فارس و دریای عمان و سومین بندر بزرگ جهان، با حجم بانکرینگ 40 میلیون لیتر در روز، اصلی‌ترین رقیب ایران در بازار بانکرینگ این منطقه است.
نمایی از موقعیت جغرافیایی مهمترین بنادر فعال ایران و امارات در عرصه بانکرینگ
*بازار 80 میلیارد دلاری بانکرینگ جهان
آمارهای جهانی در سال 2010 حاکی از تجارت بزرگ بانکرینگ در دنیا است و طبق برآورد صورت‌گرفته هم‌اکنون روزانه 600 میلیون لیتر نفت کوره و گازوئیل به ارزش تقریبی 210 میلیون دلار (متناسب با قیمت فعلی نفت خام یعنی 60 دلار در هر بشکه) در صنعت بانکرینگ مبادله می‌شود. به عبارت دیگر، ارزش سالانه بازار بانکرینگ دنیا، 80 میلیارد دلار است.
براساس این آمارها، سهم بانکرینگ خلیج فارس 12درصد کل دنیا است. امارات متحده عربی، ایران و عربستان کشورهای فعال منطقه در این زمینه هستند که بطور متوسط روزانه 70 میلیون لیتر سوخت را به کشتی‌های عبوری تحویل می‌دهند. با احتساب قیمت 35 سنت برای هر لیتر نفت کوره، 9 میلیارد دلار درآمد سالانه حاصل از بانکرینگ صرفا از محل سوخت‌رسانی به کشتی‌ها برای کشورهای حوزه خلیج فارس است. براساس آمارهای اعلام شده از سوی سید ناصر سجادی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، در سال 93 روزانه 10میلیون لیتر فرآورده نفتی توسط ایران بانکر شده است و درآمد ایران از این صنعت در سال گذشته حدود 1.3 میلیارد دلار بوده است. بیش از 95 درصد سوخت بانکر شده ایران، نفت کوره بوده است.
*فاصله چشمگیر ایران تا جایگاه مورد انتظار در بازار بانکرینگ خلیج فارس و دریای عمان
اگر به روند توسعه صنعت بانکرینگ ایران نگاهی بیندازیم، با وجود سوابق طولانی مدت تردد کشتی‌های تجاری و نفتکش در سواحل جنوبی ایران، سالهای زیادی نیست که کشورمان وارد این عرصه شده است. در واقع، از نیمه دوم سال 85 بود که ایران ورود به بازار بانکرینگ را به صورت جدی آغاز کرد. روند توسعه این صنعت در سالهای ابتدایی آنقدر سریع صورت گرفت که توسعه صنعت بانکرینگ در قانون برنامه پنجم توسعه نیز مورد توجه قرار گرفت و مطابق با ماده 131 این قانون، وزارت نفت موظف به آماده سازی و اجرای طرحی جامع برای افزایش سالانه حداقل بیست درصدی بانکرینگ از طریق بخش غیردولتی شد. با این وجود، روند توسعه صنعت بانکرینگ در سال های 89 تا 91 دچار افت چشمگیری شد، البته در سال های اخیر دوباره این روند صعودی شده است.
حجم بانکرینگ نفت کوره و گازوئیل ایران در سالهای 86 تا93 (میلیون لیتر در روز)
همانطور که از نمودار مشخص است حجم بانکرینگ ایران در بهترین شرایط یعنی سالهای 88 و 93 تنها در حدود 15درصد از حجم بانکرینگ آن هم فقط در بخش سوخت‌رسانی و نه کل این صنعت در خلیج فارس را شامل می‌شود. این درحالی است که ایران از مزایای فراوانی همچون سواحل طویل خلیج فارس و دریای عمان، ظرفیت بالای تولید نفت کوره در پالایشگاه‌های نفت کشور و کیفیت مناسب آن و نیز موقعیت جغرافیایی و نزدیکتر بودن (حدود 40 مایل دریایی) بنادر کشور از جمله قشم، بندرعباس، لارک و ابوموسی به خطوط بین‌المللی دریایی برخوردار است.
با توجه به قانون برنامه پنجم توسعه قرار بود که حجم بانکرینگ کشور در سال پایانی این برنامه به 23 میلیون لیتر در روز برسد. دستیابی به این هدف با توجه به امتیازات ایران در خلیج فارس، یقینا امکانپذیر بود، اما روند صعودی بانکرینگ کشور از سال 89 متوقف و حتی معکوس شد،البته در دو سال گذشته با ورود چند شرکت خصوصی جدید به عرصه بانکرینگ ایران، افزایش بنادر بانکر کننده، بهره‌برداری از برخی زیرساخت‌های لازم مانند ساخت مخازن و خرید کشتی‌های سوخت‌رسان و نیز کاهش فشار روانی تحریم، سهم ایران در بازار سوخت‌رسانی خلیج فارس کمی بهبود یافته است. اما سوال اینجاست آیا سهم یک میلیارد دلاری از بازار ده میلیارد دلاری فروش فرآورده‌های نفتی خلیج فارس شایسته جایگاه ایران در منطقه با وجود ظرفیت‌های موجود است؟
در راستای افزایش سهم ایران در بازار بانکرینگ خلیج فارس و نیز افزایش توان رقابتی بنادر کشور با بنادری مانند فجیره امارات در طول اجرای برنامه ششم توسعه، لازم است وزارت نفت و سازمان بنادر و دریانوردی با همکاری بخش خصوصی فعال در این عرصه، به صورت جدی رفع موانع پیشرفت صنعت بانکرینگ را در اولویت کاری خود قرار دهند.
*بازار 80 میلیارد دلاری بانکرینگ جهان
آمارهای جهانی در سال 2010 حاکی از تجارت بزرگ بانکرینگ در دنیا است و طبق برآورد صورت‌گرفته هم‌اکنون روزانه 600 میلیون لیتر نفت کوره و گازوئیل به ارزش تقریبی 210 میلیون دلار (متناسب با قیمت فعلی نفت خام یعنی 60 دلار در هر بشکه) در صنعت بانکرینگ مبادله می‌شود. به عبارت دیگر، ارزش سالانه بازار بانکرینگ دنیا، 80 میلیارد دلار است.
براساس این آمارها، سهم بانکرینگ خلیج فارس 12درصد کل دنیا است. امارات متحده عربی، ایران و عربستان کشورهای فعال منطقه در این زمینه هستند که بطور متوسط روزانه 70 میلیون لیتر سوخت را به کشتی‌های عبوری تحویل می‌دهند. با احتساب قیمت 35 سنت برای هر لیتر نفت کوره، 9 میلیارد دلار درآمد سالانه حاصل از بانکرینگ صرفا از محل سوخت‌رسانی به کشتی‌ها برای کشورهای حوزه خلیج فارس است. براساس آمارهای اعلام شده از سوی سید ناصر سجادی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، در سال 93 روزانه 10میلیون لیتر فرآورده نفتی توسط ایران بانکر شده است و درآمد ایران از این صنعت در سال گذشته حدود 1.3 میلیارد دلار بوده است. بیش از 95 درصد سوخت بانکر شده ایران، نفت کوره بوده است.
*فاصله چشمگیر ایران تا جایگاه مورد انتظار در بازار بانکرینگ خلیج فارس و دریای عمان
اگر به روند توسعه صنعت بانکرینگ ایران نگاهی بیندازیم، با وجود سوابق طولانی مدت تردد کشتی‌های تجاری و نفتکش در سواحل جنوبی ایران، سالهای زیادی نیست که کشورمان وارد این عرصه شده است. در واقع، از نیمه دوم سال 85 بود که ایران ورود به بازار بانکرینگ را به صورت جدی آغاز کرد. روند توسعه این صنعت در سالهای ابتدایی آنقدر سریع صورت گرفت که توسعه صنعت بانکرینگ در قانون برنامه پنجم توسعه نیز مورد توجه قرار گرفت و مطابق با ماده 131 این قانون، وزارت نفت موظف به آماده سازی و اجرای طرحی جامع برای افزایش سالانه حداقل بیست درصدی بانکرینگ از طریق بخش غیردولتی شد. با این وجود، روند توسعه صنعت بانکرینگ در سال های 89 تا 91 دچار افت چشمگیری شد، البته در سال های اخیر دوباره این روند صعودی شده است.
همانطور که از نمودار مشخص است حجم بانکرینگ ایران در بهترین شرایط یعنی سالهای 88 و 93 تنها در حدود 15درصد از حجم بانکرینگ آن هم فقط در بخش سوخت‌رسانی و نه کل این صنعت در خلیج فارس را شامل می‌شود. این درحالی است که ایران از مزایای فراوانی همچون سواحل طویل خلیج فارس و دریای عمان، ظرفیت بالای تولید نفت کوره در پالایشگاه‌های نفت کشور و کیفیت مناسب آن و نیز موقعیت جغرافیایی و نزدیکتر بودن (حدود 40 مایل دریایی) بنادر کشور از جمله قشم، بندرعباس، لارک و ابوموسی به خطوط بین‌المللی دریایی برخوردار است.
با توجه به قانون برنامه پنجم توسعه قرار بود که حجم بانکرینگ کشور در سال پایانی این برنامه به 23 میلیون لیتر در روز برسد. دستیابی به این هدف با توجه به امتیازات ایران در خلیج فارس، یقینا امکانپذیر بود، اما روند صعودی بانکرینگ کشور از سال 89 متوقف و حتی معکوس شد،البته در دو سال گذشته با ورود چند شرکت خصوصی جدید به عرصه بانکرینگ ایران، افزایش بنادر بانکر کننده، بهره‌برداری از برخی زیرساخت‌های لازم مانند ساخت مخازن و خرید کشتی‌های سوخت‌رسان و نیز کاهش فشار روانی تحریم، سهم ایران در بازار سوخت‌رسانی خلیج فارس کمی بهبود یافته است. اما سوال اینجاست آیا سهم یک میلیارد دلاری از بازار ده میلیارد دلاری فروش فرآورده‌های نفتی خلیج فارس شایسته جایگاه ایران در منطقه با وجود ظرفیت‌های موجود است؟
در راستای افزایش سهم ایران در بازار بانکرینگ خلیج فارس و نیز افزایش توان رقابتی بنادر کشور با بنادری مانند فجیره امارات در طول اجرای برنامه ششم توسعه، لازم است وزارت نفت و سازمان بنادر و دریانوردی با همکاری بخش خصوصی فعال در این عرصه، به صورت جدی رفع موانع پیشرفت صنعت بانکرینگ را در اولویت کاری خود قرار دهند.
محمدحسن ملکیان-کارشناس انرژی
خبرگزاری میزان: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.
خبرگزاری میزان: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *