«ریحانه پیامبر» شامل روایت‌های کمتر شنیده شده از حضرت فاطمه است/این کتاب اثری صرفا برای نوجوان نیست/ از «بهار النوار» برای نگارش استفاده کردم
محسن نعماء آثار متعددی درباره ائمه اطهار (ع) نوشته که از جمله آن «ریحانه پیامبر» است. وی در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی درباره ویژگی‌های این اثر توضیحاتی ارائه کرده است.
میزان-نگارش این کتاب چطور انجام شد؟
کتاب‌هایی درباره ائمه خوانده بودم که احساس می‌کردم شامل دو مدل است، یا نویسنده بخش‌هایی که حدیث و داستان درباره ائمه آمده را وارد کتاب کرده یعنی ترجمه متن عربی را به صورت کتاب به چاپ رسانده یا حدیث به رمان تبدیل شده که دخل و تصرف‌های نابجایی هم دارد، بنابراین من سعی کردم حد میانه این دو را انجام دهم.
بر همین اساس سعی کردم داستان‌هایی را پردازش کنم که خیلی وارد تخیل نشود و خواننده در مطالعه کتاب حس کند ماجرا واقعی است و بتواند با آن ارتباط واقعی برقرار کند. من همچنین نمی‌خواستم متن حدیث دچار فضاسازی یا شخصیت‌پردازی شود.
میزان-«ریحانه پیامبر» چگونه کتابی است؟
این کتاب یک جلد از مجموعه پنج جلدی است که درباره پنج تن آل عبا نوشته‌ام. «ریحانه پیامبر» اثری درباره معنویت حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله علیها) بر اساس روایت‌ها و اسناد است.
در این کتاب سعی کردم داستان‌هایی انتخاب و در کتاب به آن اشاره شود که کمتر شنیده شده یا اصلا شنیده نشده است.
زمانی که برخی از داستان‌ها را برای کتاب انتخاب می‌کردم، خودم اولین بار بود که آن‌ها را می‌دیدم و می‌خواندم، لذا سعی کردم در انتخاب داستان‌ها و روایت‌های داستانی این کتاب بر اساس تخیل معقول، پیش روم.
میزان-تخیل معقول و نامعقول چیست؟
این اصطلاح، نامگذاری خودم است. تخیل نامعقول از نظر من شامل داستان‌ها و رمان‌هایی درباره ائمه و یاران ائمه است که در پایانش گفته می‌شود، این داستان واقعیت ندارد یا هیچ منبعی برایش ذکر نشده باشد.
در «ریحانه پیامبر» سعی کردم، داستان را به سمتی ببرم که واقعی باشد و شخصیت‌پردازی و فضاسازی در آن تا حدودی انجام شده باشد.
میزان-مثالی هم برای تخیل معقول دارید؟
بله، برای مثال در یک حدیث آمده که یک نفر خدمت پیامبر رسید، من این را پر و بال داده‌ام یعنی به مکانی که فرد آمده اشاره کرده‌ام و گفته‌ام مثلا مسجد بوده یا کوچه بوده و ویژگی‌های آن فرد را تشریح می‌کنم و به اینکه چه نوع لباسی پوشیده، چند سال سن داشته، از چه ویژگی ظاهری برخوردار بوده، بپردازم. در حقیقت تخیل در این کار وجود دارد، ولی به گونه‌ای است که مخاطب آن را می‌پذیرد.
میزان-مهم‌ترین ویژگی این کتاب چیست؟
شیوه بیان این کتاب ساده است و آنچه در حدیث آمده فقط بسط و گسترش داده شده تا جنبه واقعی حدیث حفظ شود. یعنی وقتی می‌خوانیم بتوانیم راحت آن را برای فرد دیگری نقل کنیم و قابل استناد باشد.
میزان-پرداختن به احادیث با حفظ جنبه‌های واقعی آن‌ها چقدر مورد تایید دیگران است؟
این شیوه موافقان و مخالفانی دارد و خیلی از کسانی که آن را رد می‌کنند، چنین شیوه‌ای را سنتی، قدیمی می‌دانند که نوآوری در آن وجود ندارد. من می‌توانم صد شخصیت وارد داستان کنم و در قالب رمان عرضه کنم، ولی این کار از نظر من چندان زیبنده نیست.
میزان-آیا برای نگارش این کتاب از چه منابع استفاده کردید؟
هر داستانی که نوشته شده مدارکش هم پایین صفحه آمده و من سعی کرده‌ام به یک منبع بسنده نکنم بنابراین در پایان هر ورق سه یا چهار منبع ذکر شده است. تلاشم بر این بوده که داستان به لحاظ منبع هم قوی باشد و از کتاب ضعیفی استفاده نکنم. معولا از کتاب «بحارالانوار» برای نگارش «ریحانه پیامبر» بهره گرفته‌ام.
میزان-نگارش کتاب چقدر زمان برد؟
چیزی حدود یک ماه و نیم صرف شد.
میزان-آیا با بازخوردی هم از سوی مخاطب مواجه شدید؟
از آنجا که در شهرستان هستم و پل ارتباطی با خوانندگانم ندارم تا نظرشان را برایم بفرستند، نتوانسته‌ام از پیشنهادات یا نظرات آن‌ها بهره‌مند شوم.
میزان-این کتاب برای چه گروه سنی نوشته شد؟
طراحی روی جلد به ما می‌گوید که کتاب برای نوجوان است، ولی متن داخل آن اختصاص به نوجوانان ندارد و برای جوانان هم جذاب است.
اگر متن کتاب را بخوانیم می‌بینیم برخی از کلمات مربوط به زمانی که در احادیث اشاره شده، است و حتی در بخشی از آن ادبیاتی که کمی ثقیل است هم وجود دارد که نشان می‌دهد «ریحانه پیامبر» کتابی صرفا برای نوجوان نیست.