نقض ۲ اصل مهم/ سرنوشت دختران زاهدان و شین‌آباد در انتظار بیش از ۳ میلیون دانش‌آموز؟
گروه سیاسی ؛ صبح روز سه‌شنبه ۲۷ آذر ۹۷، خبری تلخ و اندوهبار در رسانه‌های کشور منتشر شد؛ خبر حاکی از این بود که یک کلاس درس در مدرسه دخترانه خصوصی «اسوه حسنه» واقع در ناحیه ۲ شهر زاهدان، طعمه حریق شده است و در نتیجه آن چهار دانش آموز دختر جان باختند.
علت این آتش سوزی نیز برخورد یک دانش‌آموز با چراغ گرمازای تعبیه شده در کلاس درس عنوان شد.
اسفند ۹۵؛ روشن شدن مشعل گاز در زاهدان
اما چرا باید در یک مدرسه، برای گرمایش از بخاری‌های غیر گازی استفاده شود؟ مگر شهر زاهدان گازکشی شده نبود؟ دهم اسفندماه سال ۹۵ در جریان سفر رئیس جمهور به استان سیستان و بلوچستان، طرح بزرگ گازرسانی از ایرانشهر به زاهدان به بهره‌برداری رسید و مشعل گاز در زاهدان روشن شد.
در همان مقطع زمانی، مدیرعامل شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان اعلام کرد با تمهیدات درنظر گرفته شده، هرسال ۲۵ هزار خانوار زاهدانی از نعمت گاز برخوردار خواهند شد و ظرف ۵ سال کل زاهدان گازرسانی می‌شود.
پیشرفت گازکشی در زاهدان؛ زیر ۱۵ درصد
«علیم یارمحمدی» نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی روز چهارشنبه (۲۸ آذر) به خبرنگار سیاسی گفت: پیشرفت گازکشی در شهر زاهدان از سال قبل تا امروز هنوز به ۱۵ درصد نرسیده و مدرسه اسوه حسنه هم که حادثه آتش سوزی و فوت چهار دختربچه در آن روی داد گاز نداشت.
دو اصل قانونی مغفول مانده
بند ۳ اصل سوم قانون اساسی، بر «آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه، در تمام سطوح و تسهیل و تعمیم آموزش عالی»، صراحت دارد. قانونگذار به این میزان نیز بسنده نکرده و در اصل ۳۰ قانون اساسی نیز تاکید کرده «دولت موظف است وسایل آموزش و پروش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم آورد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خود کفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد».
وسایل آموزش و پرورش رایگان
عبارت «وسایل آموزش و پرورش رایگان» که در بند ۳ اصل سوم قانون اساسی و اصل ۳۰ این قانون، درج شده ناظر بر کلیه وسایل و امکانات اعم از آموزشی و سخت افزاری برای تحصیل فرزندان ایران اسلامی است؛ بنابراین وقتی خبر تاسف آور فوت ۴ دانش آموز به سبب استفاده از وسایل گرمایشی غیراستاندارد در کلاس‌های درس مخابره می‌شود، بدین معناست که دو اصل مهم قانونی رعایت نشده است.
حادثه شین‌آباد
مشابه حادثه زاهدان، در تاریخ ۱۵ آذر ۹۱ در مدرسه دخترانه روستای شین آباد از توابع پیرانشهر در استان آذربایجان غربی رخ داد. در این حادثه ۲۹ دانش‌آموز دختر به سبب نقص تجهیزات گرمایشی دچار سوختگی شدند که دو نفر از آن‌ها بر اثر شدت جراحات وارده فوت کردند.
اما علت کم کاری و قصور مسئولان دولتی در تجهیز سیستم گرماشی مدارس چیست؟ کدام سازمان‌ها متولی این امر هستند؟ در نگاه نخست، مسئولیت اصلی با وزارت آموزش و پرورش و سازمان تجهیز و نوسازی مدارس کشور است.
۱۲۰ هزار کلاس درسی فاقد سیستم گرمایشی استاندارد
آنطور که محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش گفته است «حدود ۴۰ درصد کلاس‌های درس در کشور هنوز وسایل گرمایشی استاندارد ندارند». آمار وزارت آموزش و پرورش نیز حاکی از آن است که ۱۲۰ هزار کلاس درسی در کشور سیستم گرمایشی استاندارد ندارد.
حدود ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار دانش‌آموز در این ۱۲۰ هزار کلاس درسِ فاقد سیستم گرمایشی استاندارد، روزانه ۶ ساعت از وقت خود را به تحصیل مشغولند. این یک آمار صرف نیست بلکه یک تلنگر است و ضرورت دارد مسئولان امر هر چه زودتر نسبت به تجهیز سیستم گرمایشی در مدارس، چاره‌ای بیندیشند که دیگر شاهد حوادث ناگواری نظیر حادثه مدرسه اسوه حسنه زاهدان نباشیم.
قانون اختصاص ۲۰ درصد عوارض گاز به تجهیز سیستم گرمایشی مدارس
اما بعد از فاجعه شین‌آباد، مجلس نهم تصویب کرد که ۲۰ درصد عوارض گاز برای استانداردسازی سامانه گرمایشی و سرمایشی مدارس اختصاص یابد. اما آیا این قانون اجرا می‌شود؟
صدیف بدری سخنگوی کمیسیون عمران مجلس دهم در تاریخ ۲۹ مرداد سال جاری به خبرنگار میزان، گفت: شرکت ملی گاز طی سال‌های ۹۴ تا ۹۶ رقمی بالغ بر ۹۲.۵ میلیارد تومان سهم سازمان «نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور» را از محل «تخصیص عوارض گاز برای استانداردسازی سیستم گرمایشی مدارس» پرداخت نکرده است.
آنطور که بدری به خبرنگار میزان گفته بود: شرکت گاز یک ریال هم طی سه ماهه اول سال ۹۷ به سازمان «نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور» پرداخت نکرده است.
البته در تاریخ ۷ مهر سال جاری، محمدرضا رضایی‌کوچی رئیس کمیسیون عمران مجلس، به خبرنگار میزان گفت: «با توجه به پیگیری‌های کمیسیون، شرکت ملی گاز، هم بدهی سال گذشته و هم سال جدید سازمان نوسازی مدارس را پرداخت کرد».
پرداخت تنها ۹۰ میلیارد تومان از ۲۵۰ میلیارد تومان توسط شرکت ملی گاز به سازمان نوسازی مدارس
در همین زمینه، اسدالله قره خانی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس، می‌گوید: سالانه حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان ازمحل اجرای قانون «پرداخت ۲۰درصد عوارض گاز برای استانداردسازی سامانه گرمایشی و سرمایشی مدارس» دست وزارت آموزش و پرورش و سازمان نوسازی و توسعه مدارس را خواهد گرفت؛ اگرچه این اعتبارات تکافوی تجهیزات گرمایشی و سرمایشی مدارس را نمی‌کند، اما به اندازه خودش خوب است البته مشروط بر آنکه هر سال آن را اختصاص دهند.
طبق گفته قره‌خانی به تارنمای اطلاع رسانی قوه مقننه، سال 96 تا میزان ۲۵۰ میلیارد تومان از محل سهم عوارض گاز برای ارتقای سیستم‌های گرمایشی مدارس پرداخت شد و امسال نیز برای ۷ ماه نخست سال، ۱۵۰ میلیارد تومان پرداخت شده که البته ۶۰ میلیارد تومان آن مربوط به دیون سال ۹۴ است؛ بنابراین در ۷ ماه نخست سال ۹۷، از حداقل ۲۵۰ میلیارد تومانی که شرکت ملی گاز باید صرف تجهیز سیستم گرمایشی مدارس کند، فقط ۹۰ میلیارد تومان پرداخت کرده است.
این در حالی است که با گذشت فصل سرما، پرداخت وجه فوق‌الذکر، فایده‌ای ندارد و شرکت ملی گاز باید تا قبل از آغاز فصل سرما، تعهدات قانونی خود را برای تامین اعتبار تجهیز سیستم گرمایشی مدارس، انجام دهد.
کافی نبودن منابع تخصیص یافته برای تجهیز سیستم گرمایشی مدارس
اما به فرض پرداخت بدهی توسط شرکت گاز بطور کامل و انجام تعهدات این شرکت در موعد لازم، آیا منابع تخصیص یافته برای تجهیز سیستم گرمایشی مدارس، کفایت می‌کند؟
آنطور که «رخشانی مهر» رئیس سازمان تجهیز و نوسازی مدارس در یک گفت‌وگوی رسمی گفته است، بودجه استانداردسازی وسایل گرمایشی و سرمایشی مدارس به همراه تجهیز هنرستان‌ها حدود ۲۵۰ تا ۲۶۰ میلیارد تومان است که حدود ۳۰ درصدش به تجهیز هنرستان‌ها می‌رسد و مابقی برای استانداردسازی وسایل گرمایشی و سرمایشی هزینه می‌شود. با این حال ما بار‌ها اعلام کردیم که این میزان بودجه کفایت نمی‌کند و اعتبارات ما به هیچ عنوان کافی نیست؛ چرا که مدارس ما مشکلات بسیاری دارد.
ضرورت اتخاذ سریع راهکار برای جلوگیری از تکرار حوادثی مشابه «اسوه حسنه» و «شین آباد»
با توجه به اذعان مسئولان آموزش و پرورش به کافی نبودن بودجه تجهیز سیستم گرمایشی مدارس، باید راهکاری توسط دولت و مجلس اندیشیده شود تا با تخصیص منابع به این امر حیاتی، از تکرار حوادث ناگواری همچون حادثه مدرسه «اسوه حسنه» زاهدان جلوگیری شود.
رضایی کوچی رئیس کمیسیون عمران مجلس، به خبرنگار میزان می‌گوید: کمیسیون عمران مجلس در قالب طرحی مصوب کرد تا یک درصد از محل فروش گاز به سازمان نوسازی مدارس اختصاص پیدا کند تا مشکلات ناشی از مجهز نبودن سیستم گرماشی مدارس کاسته شود که نهایتا این مسئله انجام نشد!
به هر ترتیب، باید از منبعی برای امر مهم و حیاتی تجهیز سیستم گرمایشی مدارس تامین اعتبار شود و این وظیفه خطیر متوجه مجلس و دولت است تا در این زمینه هر چه سریعتر چاره‌اندیشی کنند؛ بدون تردید تعلل در این امر مهم و تکرار حوادث ناگواری نظیر حادثه «شین آباد» و «اسوه حسنه زاهدان»، غیرقابل قبول خواهد بود.
جان کلام آن است، حادثه دردناک آتش‌سوزی یک مدرسه در زاهدان و پرکشیدن چهار فرشته هموطن، بار دیگر ضرورت نظارت دقیق بر اجرای قانون را به رخ کشید چه آنکه شرکت ملی گاز در ۷ ماه نخست امسال، فقط ۹۰ میلیارد تومان از حداقل ۲۵۰ میلیارد تومانی که باید صرف تجهیز سیستم گرمایشی مدارس می‌کرد، پرداخت کرد!