«سمندر لرستانی» در معرض قاچاق و انقراض

به گزارش گروه فضای مجازی ، «سمندر لرستانی» گونه جانوری منحصر به فرد در استان لرستان است که در سال‌های گذشته به سبب حضور ناخواسته بر سفره هفت سین در معرض قاچاق و انقراض قرار گرفته است.

این گونه ۱۴ سانتی متری معروف به «فسیل زنده»، بومی ایران است و تنها در لرستان و مرز با استان خوزستان زیست می‌کند.
در سراسر خاورمیانه هشت گونه سمندر وجود دارد که پنج مورد آن در ایران یافت می‌شود و یکی از این پنج گونه، سمندر لرستانی است.
به گفته کارشناسان، زیستگاه‎های این گونه منحصر به فرد در لرستان شناسایی شده و تکامل بسیار پیدا کرده که می‎توان از آن به عنوان فسیل زنده نام برد، چرا که توانسته خود را با شرایط اقلیمی منطقه سازگار کند.

سمندر لرستانی در محیطی از بقایای جنگل‌های بلوط که دارای آب‌های خنک زیست می‌کند و بر پشت خود خال‌ها یا نوار‌های زرد و نارنجی زیبا با زمینه قهوه‌ای دارد، زیر بدن این جانور نیز زرد یا نارنجی قرمز است.

سمندر واژه‌ای عربی است و به جانوری گفته می‌شود که شبیه سوسمار است و در آب و خشکی زیست می‌کند، چهار پا دارد، پوستش تیره رنگ همراه با لکه‌های زرد و قدش حدود ۲۵ سانتی متر و از حشرات تغذیه می‌کند، نام‌های ایرانی آن شامل «آذرتش، آذرشین و آذرنشین» است؛ در زبان فرانسه به نام «سالاماندر» شناخته می‌شود.

سمندر از مصادیق بارز تنوع زیستی در لرستان به شمار می‌رود و اغلب زیستگاه‌های این جانور در مناطق جنوبی این استان قرار دارد.

در سال‌های اخیر موضوع قاچاق سمندر لرستانی به یکی از چالش‌های مهم محیط زیست زاگرس تبدیل شده است، مساله‌ای که هر ساله با نزدیک شدن به ایام نوروز شتاب بیشتری می‌گیرد.

نخستین عاملی که سبب شد سمندر لرستانی روند انقراض را آغاز کند، قاچاق بیش از اندازه این گونه به دست سوداگران حیات وحش بود.

یکی دیگر از عوامل به خطر افتادن زیست سمندر لرستانی، تغییر اقلیم و خشکسالی‌های پی در پی سال‌های گذشته است که متاسفانه تاثیر‌های بسیار منفی بر روی جمعیت و زیستگاه این گونه بر جای گذاشت.

اکنون پای سمندر به نشست کشور‌های عضو قرارداد حمایت از گونه‌های طبیعی کشیده شده و با توجه به قرار گرفتن آن در «فهرست قرمز» سازمان جهانی حفاظت از محیط زیست به درخواست سازمان محیط زیست ایران ممنوعیت خرید و فروش بین المللی این گونه در دستور کار نشست «ساتیس» قرار دارد.

ساتیس؛ معاهده‌ای است که در سال ۱۹۷۳ به منظور جلوگیری از تجارت گونه‌های جانوری و گیاهی در معرض خطر انقراض به امضا کشور‌ها رسید که ایران نیز عضو این معاهده است.

از جمله عواملی که سبب شد نام این جاندار در سیاهه انقراض قرار گیرد پوست زیبای این جاندار بود، به طوری که در طول سال‌های گذشته سمندر لرستانی در اوج خرید و داغ شدن بازار‌های نوروزی به همراه «ماهی گلی» (گلد فیش) به شکل گسترده عرضه می‌شد.

سمندر لرستانی حمایت می‌شود
مدیر کل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: گونه جانوری سمندر لرستانی از مصادیق بارز تنوع زیستی در این استان است که به عنوان یکی از نام‌های معتبر جهانی این حوزه در لیست قرمز سازمان‌های بین المللی مدافع محیط زیست ثبت شده است.

مهرداد فتحی بیرانوند با اشاره به اینکه سمندر لرستانی گونه‌ای اندمیک است، اظهار کرد: از مجموع هشت گونه سمندر موجود در خاورمیانه، پنج نوع آن در ایران زیست می‌کنند.

وی افزود: تنوع زیستی موجود در ایران و لرستان نیازمند حفاظت ویژه برای حمایت و بقا است و به همین منظور تجارت و انتقال این گونه جانوری در جهان ممنوع شده است.

مدیر کل حفاظت محیط زیست لرستان بیان کرد: سمندر لرستانی که شهرت جهانی دارد، سرمایه ملی برای این استان به شمار می‌رود که می‌توان از زیستگاه‌های این گونه جانوری با قابلیت‌های اکولوژیکی نهایت استفاده را کرد و زمینه جذب گردشگران و دوستداران محیط زیست به ویژه این گونه منحصر به فرد را فراهم کرد.

به گفته فتحی بیرانوند، ۹۰ درصد زیستگاه‌های سمندر در این استان واقع شده است.

وی همچنین بیان کرد: زیستگاه‌های سمندر لرستانی دارای پراکندگی است و برخی زیستگاه‌ها دارای تعداد محدود از این جانور است که این موضوع حفاظت از آن‌ها را سخت می‌کند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان ادامه داد: منطقه «وژن آب» استان که یکی از این زیستگاه‌ها است با گستره ۹۰۰ هزار هکتار سال گذشته در شورای عالی حفاظت محیط زیست به عنوان منطقه پناهگاه حیات وحش مجوز گرفته و دارای یک پاسگاه سیار است.

مدیر کل حفاظت محیط زیست لرستان اظهار داشت: پرونده منطقه سمندر ۲ با گستره ۲۳ هکتار در شورای عالی حفاظت محیط زیست مطرح شده و مراحل تصویب آن برای منطقه حفاظت شده در حال پیگیری است.

قاچاق سمندر لرستانی پیگرد قانونی دارد
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با اشاره به اهمیت حفاظت از این گونه جانوری گفت: با هرگونه قاچاق سمندر لرستانی در ایام نوروز برخورد می‌شود.

فتحی بیرانوند افزود: سمندر از جمله دوزیستان کمیاب و ارزشمند است که در سال‌های اخیر با توجه به افزایش عوامل تهدید کننده طبیعی و انسانی همچون خشکسالی و خرید و فروش از سوی افراد فرصت طلب و سودجو در ایام قبل از نوروز در بازار‌های داخل و خارج از کشور، شرایط زیستی و جمعیتی آن به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است.

فتحی بیرانوند بیان کرد: این گونه از سوی اتحادیه جهانی حفاظت از محیط زیست (IUCN) در فهرست قرمز و کنوانسیون حمایت از گونه‌های نادر و کمیاب جهان (CITES) در ضمیمه یک که تجارت و خرید و فروش را ممنوع می‌کند، قرار گرفته است.

وی با تاکید بر اینکه این اداره کل در راستای جلوگیری از قاچاق این گونه جانوری تدابیری اتخاذ کرده است، بیان کرد: با توجه به کوهستانی بودن زیستگاه‌ها و برخی مشکلات اجرایی کار حفاظت، گاهی موارد نمونه‌هایی از این گونه در بازار‌های فروش آبزیان تزیینی کشور و آکواریوم‌های نگهداری ماهیان ایام نوروزی دیده شده است.

مدیر کل حفاظت محیط زیست لرستان ادامه داد: زیستگاه‌های سمندر لرستانی در حوزه جغرافیایی جنوب خرم‌آباد و پلدختر قرار دارند و به تازگی نیز هفت زیستگاه جدید این گونه جانوری شناسایی شده است.

نقشه پراکنش سمندر لرستانی تدوین شده است
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان لرستان اظهار داشت: با توجه به محدودیت پراکنش این گونه نادر نقشه پراکنش سمندر لرستانی تدوین شده و با انجام مطالعات تکمیلی و بررسی همه عرصه‌های طبیعی، امید است تمامی زیستگاه‌های سمندر برای انجام مطالعات و حفاظت هرچه بیشتر شناسایی شود.

فتحی بیرانوند بیان کرد: بر اساس تحقیقات علمی و میدانی انجام شده، زیستگاه این گونه جانوری بیشتر در حوالی آبشار‌ها است و مطالعات اکولوژیکی این جانور بیانگر نیاز وی به آب پراکسیژن است.

وی با بیان اینکه ویژگی سمندر لرستانی نسبت به دیگر گونه ها، خط طولی پشت آن است، گفت: سیلاب‌ها یکی از عوامل از بین رفتن این گونه اندمیک در لرستان است چرا که این رویداد موجب انتقال سمندر لرستانی از طریق سیلاب به دیگر مناطق می‌شود.

مدیر کل حفاظت محیط زیست لرستان افزود: متاسفانه عوامل طبیعی و برخی اقدام‌های انسانی سبب شده تا امروز گونه سمندر لرستانی در ردیف جانور در حال انقراض و تهدید قرار گیرد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: در راستای مبارزه با قاچاق این گونه جانوری در استان چندین کارگروه آمایش محیط زیست برگزار شده و با کمک دستگاه‌های مرتبط و با احداث چندین پاسگاه سیار و ثابت از امکان هرگونه قاچاق سمندر جلوگیری شده است.

فتحی بیرانوند ادامه داد: در این راستا بر اساس گزارش‌های سازمان حفاظت محیط زیست کشور، هیچ گونه قاچاق سمندر اعلام نشده است.

وی با بیان اینکه این کار باعث افزایش جمعیت سمندر شده است اظهار داشت: افزون بر حراست فیزیکی این گونه منحصر به فرد در حوزه علمی نیز برای نخستین بار مورد مطالعه قرار گرفته است و چندین رساله دکترا و قرارداد در این زمینه با دانشگاه‌ها منعقد شده است.

فعالیت گروه‌های محیط بانی بر جلوگیری از قاچاق سمندر لرستانی

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: قاچاق سمندر لرستانی در سال‌های گذشته شدت بیشتری یافته بود که اکنون با توجه به کار‌های حفاظتی گسترده قاچاق این گونه بسیار به ندرت انجام می‌شود.
فتحی بیرانوند اظهار داشت: با برگزاری چندین کارگاه آموزشی طرح‌های پژوهشی برای حفاظت و آموزش جوامع محلی در راستای جلوگیری از قاچاق سمندر لرستانی اجرا شده است.

وی بیان کرد: با نزدیک شدن به ایام عید نوروز اقدام‌های حفاظتی گسترده تری در این راستا انجام می‌شود و به صورت مستمر پنج گروه نظارتی بر جلوگیری از قاچاق سمندر لرستانی در شهرستان‌های خرم آباد، پلدختر و دورود فعال می‌شوند.

۴۰ زیستگاه سمندر شناسایی شده است
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: در راستای حفاظت از گونه نادر سمندر لرستانی مکاتبه‌هایی برای فعال شدن گشت و کنترل در شهرستان‌های استان به ویژه خرم آباد، پلدختر و دورود انجام شده است.

نبی الله قائد رحمت اظهار داشت: بر این اساس، کارگروه آمایش استان با دستور کار جلوگیری از قاچاق و ممنوعیت خرید و فروش گونه‌های حیات وحش برگزار می‌شود.

وی ادامه داد: نشست‌هایی با حضور تورگردان‌های گردشگری استان به منظور محدودیت‌های زمانی و مکانی در مناطق گردشگری برگزار شده است.

قائد رحمت با بیان اینکه پنج گروه گشت و کنترل برای جلوگیری از قاچاق سمندر لرستانی فعال شده، عنوان کرد: اکنون ۲ پاسگاه ثابت در مناطق «کول چپ» و «وژناب پاپی» با هدف پیشگیری از قاچاق گونه‌های حیات وحش تا ۲۰ فروردین دایر و فعال شده است.

وی ادامه داد: جریمه شکار هر قطعه سمندر لرستانی ۲ میلیارد ریال به علاوه قرار زندان در صورت خروج از زیستگاه است.

سمندر نماد اصلی تنوع زیستی لرستان
استاندار لرستان گفت: حفاظت از گونه نادر سمندر لرستانی به عنوان نماد تنوع زیستی این استان ضرورت دارد.

سید موسی خادمی بیان کرد: سمندر لرستانی از گونه ‎های اندمیک استان به شمار می‌رود، که باید آموزش جوامع محلی در خصوص حفاظت و نگهداری از این جاندار ارزشمند و زیبا در اولویت قرار گیرد.

وی در خصوص مبارزه با قاچاق این گونه ارزشمند در استان و کشور، افزود: مشارکت بیشتر سازمان‎‌های دولتی و همکاری دستگاه‎‌های اجرایی متولی برای جلوگیری از قاچاق و حفاظت از سمندر لرستانی مورد توجه و تاکید باشد.

لرستان واقع در غرب ایران و میان رشته کوه‌های زاگرس استانی کوهستانی و چهارفصل است.

بیشتر مناطق این استان را کوه‌های زاگرس پوشانده آب و هوای این لرستان گوناگون است و تنوع آب و هوایی در آن از شمال شرق به سمت جنوب غرب بسیار مشهود است.

منبع: ایرنا
: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوماً به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفاً جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.