استراتژی بقای عربستان و پیامدهای اجتناب ناپذیر آن برای آمریکا
تور آسیایی عربستان در ماه گذشته که با درک دشواری های بین المللی ریاض در دوران پسا خاشقجی انجام شد، پیامدهای اجتناب ناپذیری برای آمریکا در پی خواهد داشت.
به گزارش گروه بین الملل ، تور آسیایی ماه گذشته «محمد بن سلمان» با سرمایه گذاری‌های کلان چند میلیارد دلاری عربستان سعودی، علاوه بر افشای تلاش برای بقای ریاض، از پیامدهای اجتناب ناپذیری برای آمریکا و نفوذش در آسیا نیز خبر می‌دهد.
تور آسیایی ماه گذشته محمدبن سلمان با سرمایه گذاری کلان ۲۰ میلیارد دلاری در پاکستان، امضای ۳۵ قرارداد به ارزش ۲۸ میلیارد دلار با چین و سرمایه گذاری ۱۰۰ میلیارد دلاری در هند و وعده‌های بی شمار افزایش همکاری‌های تجاری و امنیتی، خبر از تغییر عمده‌ای در معادلات منطقه‌ای می‌دهد.
با قتل هولناک «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد سعودی پیوند طولانی مدت ریاض که همواره با اتهام نقض حقوق بشر مواجه بود، با متحد اصلیاش یعنی واشنگتن به دلیل مواضع نمایندگان آمریکا در مورد عربستان در پی بروز این جنایت با بزرگترین بحران خود مواجه شد. علاوه بر روابط عربستان و آمریکا که در این دوران شاهد تزلزل و بی ثباتی بود، روابط عربستان با سایر متحدان غربی و حامیانش در حمله به یمن و قتل عام مردم این کشور نیز به لرزه درآمد.
در راستای ضروری بودن اتخاذ استراتژی بقا برای عربستان، باید به مشکلات اقتصادی این کشور در پی برنامه‌های بلندپروازانه و هزینه بر محمد بن سلمان در چارچوب به اصطلاح گام برداشتن در مسیر اصلاح اشاره داشت که همزمانی آن با کاهش قیمت نفت در بازار‌های جهانی مشکلات عدیده‌ای را برای عربستان رقم زد.
اقتصاد وابسته به سوخت فسیلی عربستان و ناتوانی این کشور در تامین امنیت خود علیرغم در اختیار داشتن پیشرفته‌ترین و پرهزینه‌ترین تسلیحات نظامی، ریاض را به سمت متنوع سازی جریان‌های درآمدی و تقویت همکاری با قدرت‌های بزرگ و امضای پیمان‌های امنیتی سوق می‌دهد. موضوعی که تبعات چندان خوشایندی برای آمریکا و سیاست‌های آسیایی وی در پی نخواهد داشت.
«یان برمر» تحلیلگر سیاسی و رئیس «گروه اوراسیا» اخیرا در یادداشتی در مجله تایم نوشت: با تشدید بررسی‌ها و تحقیقات و نیز انتقادات غرب، عربستان در حال حاضر بیش از پیش به قدرت‌های عمده اقتصادی آسیایی نیاز دارد.
بسیاری از سیاستمداران و نیز افکار عمومی آمریکایی و اروپایی به رغم انکار مکرر عربستان، به نقش مستقیم ولیعهد عربستان سعودی در ماجرای قتل خاشقجی باور دارند. این در حالی است که دولت‌های پاکستان، هند و چین تاکنون درباره این قتل هولناک اظهارنظری نکرده و موضعی نداشتهاند.
با در نظر داشتن این واقعیات تردیدی نیست که عربستان با مشاهده موقعیت متزلزل خود در میان متحدان غربیاش به فکر یافتن جایگزینی برای متحدان غربی خود به ویژه آمریکا است.
باید در نظر داشت که اگرچه سرمایه گذاری‌های چین و هند با عربستان در این مرحله اصولا اقتصادی هستند و اهداف سیاسی و استراتژیک خاصی را دنبال نمی‌کنند، اما این امر به معنای عدم تاثیرگذاری این سرمایه گذاری‌ها در معادلات جهانی نیست. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری می‌یابد که بدانیم متخصصان به اجرایی شدن آن‌ها چه به لحاظ فیزیکی و چه از حیث زمانی با دیده تردید می‌نگرند.
به همین دلیل به این سرمایه گذاری‌ها باید بیشتر به چشم نگرانی ریاض از کاهش تعهدات آمریکا نسبت به تعهدات امنیتی خود به عربستان و نیز نفوذ ایران در منطقه نگریست.
«شرکت تحلیل ریسک استراتفور» در اواخر فوریه در گزارشی قرارداد‌های چین و عربستان و نزدیکی دو کشور را نمودی از تمایل فزاینده چین برای ایفای نقش در تحولات خاورمیانه و تلاش برای بهره برداری از تنش‌های ریاض – واشنگتن همزمان با پیشبرد منافع اقتصادی خود با ریاض دانست.
چین در سال گذشته ساخت نخستین کارخانه تولید هواپیما‌های مسلح بدون سرنشین خاورمیانه را در عربستان سعودی آغاز کرد و کارشناسان تسلیحاتی با استناد به تصاویر ماهواره‌ای از حمایت چین برای ساخت موشک بالستیک در صحرای عربستان خبر می‌دهند.
اگرچه با در نظر داشتن عمق همکاری‌های عربستان و آمریکا نتیجه گیری در این مورد زود است، اما شکی نیست که عربستان در صدد یافتن جایگزینی برای آمریکا در صورت غیرقابل اعتماد شدن واشنگتن است.
تنها اندکی پس از تور آسیایی محمد بن سلمان، به اعلام کاخ سفید «جرد کوشنر» داماد و مشاور ارشد ترامپ از ریاض بازدید و در مورد همکاری‌های دو کشور و طرح به اصطلاح صلح فلسطین و نیز سرمایه گذاری‌های اقتصادی مذاکره کرد.
فشار کنگره بر کاخ سفید برای پایان دادن به حمایت از عربستان در جنگ علیه یمن، محکوم کردن اقدامات ولیعهد عربستان، درخواست‌های جسته و گریخته برای برکناری ولیعهد عربستان و تغییرات در نظر گرفته شده در صادرات سلاح به عربستان، منعکس کننده بروز تحولاتی در روابط ۷ دهه‌ای ریاض و واشنگتن است. همه این‌ها در کنار هم پیام‌هایی را به ریاض ارسال می‌کند که بن سلمان را به نگاه به شرق و به سوی کشور‌هایی که کمتر وی را مورد انتقاد قرار می‌دهد، سوق می‌دهد.
این تغییر جهت عربستان همزمان با دادن هشدار به غرب و آمریکا مبنی بر چرخش به شرق در صورت تدوام فشار‌ها بر ریاض، پیامدهای دیگری نیز به ویژه برای آمریکا در شرق خواهند داشت.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *