ترجیح شرق بر غرب؛ اولویت امروز ایران/ نگاهی به رفت و آمدهای دیپلماتیک اخیر

گروه سیاسی ؛ طی ماه‌های اخیر، مراودات و سفر‌های دیپلماتیک مسئولان کشورمان به کشور‌های همسایه و متقابلاً حضور مقامات کشور‌های همسایه در ایران اسلامی افزایش یافته است. این امر برگرفته از همان راهبرد کلان «نگاه به شرق» است.

ترجیح شرق بر غرب
رهبر معظم انقلاب اسلامی در جمع مردم تبریز در ۲۹ بهمن ۹۶ با اشاره به سیاستگذاری کلان جمهوری اسلامی در برقراری ارتباط با کشور‌های همسایه و دارای قرابت فرهنگی بیشتر تصریح کردند: در سیاست خارجی، ترجیح شرق بر غرب، ترجیح همسایه بر دور، ترجیح ملّت‌ها و کشور‌هایی که با ما وجه مشترکی دارند بر دیگران، یکی از اولویت‌های امروز ماست.

موقعیت ژئوپلیتیکی ایران و ضرورت توجه به شرق
به طور کلی، موقعیت ژئوپلیتیکی ایران، رویکرد توجه به شرق را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد؛ ایران با ۱۵ کشورهمسایه است و مرز مشترک دارد؛ این امر شاید در میان کشور‌های جهان بی‌نظیر باشد؛ این ۱۵ کشور پیرامونی ایران، دارای جمعیتی بالغ بر ۶۰۰ میلیون نفر هستند؛ مراودات سیاسی و اقتصادی و حتی فرهنگی ایران با همین ۱۵ کشور، مزایای فراوانی برای مردم ایران خواهد داشت.

نگرانی از مغفول واقع شدن رویکرد «نگاه به شرق»
پس از روی کارآمدن دولت یازدهم و عطف تمرکز دستگاه سیاست خارجی به مذاکره و تعامل با غرب برای حل و فصل پرونده هسته‌ای، این نگرانی در اذهان تحلیلگران و ناظران ایجاد شد که رویکرد «نگاه به شرق» و بهره برداری از ظرفیت‌های عظیم مادی و معنوی آن مغفول واقع شود.

این نگرانی پس از روی کارآمدن دولت دوازدهم نیز استمرار داشت تا آنکه طی ماه‌های اخیر پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام و بدعهدی اروپایی‌ها در اجرای تعهدات‌شان، دست‌اندرکاران و مجریان دیپلماسی کشور، تمرکز خود را در پیشبرد منافع ملی در قالب سیاست خارجی، معطوف بر کشور‌های همسایه کردند.

سفر «برهم صالح» به ایران
در اواخر آبان ماه سال جاری، «برهم صالح» رئیس‌جمهور عراق در دومین سفر خارجی خود پس از تصدی ریاست جمهوری این کشور، وارد تهران شد. سفر رئیس جمهور عراق به تهران، گامی جدید در توسعه مناسبات همه جانبه دو کشور در زمینه‌های مختلف بود.

منافع و دغدغه‌های مشترک ایران و عراق
ایران و عراق دو همسایه‌ای هستند که علاوه بر منافع و دغدغه‌های مشترک، دارای مشترکات دینی و فرهنگی بسیاری نیز می‌باشند از اینرو همگرایی و اتحاد تهران و بغداد نقش فوق‌العاده حائز اهمیتی در ثبات سیاسی و امنیتی منطقه غرب آسیا خواهد داشت.

رئیس‌جمهور عراق در سفر اواخر آبانش به تهران پس از دیدار با مقامات کشورمان از جمله رئیس‌جمهور و رئیس مجلس، از سوی مقام معظم رهبری به حضور پذیرفته شد.

امکان ارتقاء روابط تجاری ایران و عراق تا ۲۰ میلیارد دلار 
روابط تجاری ایران و عراق در حال حاضر سالانه حدود ۱۲ میلیارد دلار است که در جریان سفر «برهم صالح» توافق شد این میزان در مدت زمانی کوتاه به ۲۰ میلیارد دلار در سال ارتقاء یابد.

موضوعاتی از قبیل: گاز، برق، نفت، توسعه زیرساخت، اتصال مسیر‌های ریلی و جاده‌ای دو کشور، اجرای خط آهن شلمچه به بصره، توسعه روابط تجاری مردم دو کشور، زائران اربعین، لایروبی اروند رود فعالیت‌های زیست محیطی و مقابله با پدیده گرد و غبار و بیابان‌زدایی از جمله موضوعاتی مورد علاقه و توافق ایران و عراق برای گسترش سطح همکاری‌ها است.

همگرایی امنیتی ایران و عراق
اما مهم‌ترین بحث در همکاری ایران و عراق، موضوعات امنیتی است؛ همگرایی ایران و عراق موجب شد تا گروه تروریستی داعش که از سوی آمریکا تجهیز و حمایت می‌شد، نابود و مضمحل شود. طبق نقشه آمریکایی‌ها قرار بود گروه داعش تا ۳۰ سال در عراق جنگ و خونریزی به راه بیندازد و موجب تجزیه این کشور شود؛ اما هوشیاری ارتش و مردم عراق و کمک ایران در تشکیل بسیج مردمی این کشور موجب شد نقشه‌های آمریکایی‌ها در استمرار جنگ در عراق ناکام بماند.

اسناد متقنی دال بر تلاش آمریکا برای گسیل پسمانده‌های گروه تروریستی داعش به عراق و تهدید مجدد امنیت این کشور وجود دارد که قطعا این نقشه شوم آمریکایی‌ها با هوشیاری دولت و ارتش و مردم عراق خنثی خواهد شد.

آمریکایی‌ها پس از شکست خود در حربه تروریستی داعش، به سراغ تحمیل فشار به عراق برای میزبانی از نظامیان متجاوز آمریکایی جهت تهدید امنیت مردم ایران رفت. ترامپ

پاسخ مقامات عراقی به گستاخی ترامپ علیه ایران
ترامپ اوایل دی ماه سال جاری به صورت مخفیانه به عراق سفر کرد و در در پایگاه «عین الاسد» واقع در غرب عراق در جمع نظامیان متجاوز آمریکایی اعلام کرد که نیرو‌های آمریکایی برای زیرنظر گرفتن ایران در عراق می‌مانند. این سخنان ترامپ بلافاصله با واکنش مقامات عراقی از جمله، «برهم صالح» رئیس جمهور و «عادل عبدالمهدی» نخست وزیر عراق مواجه شد و آن‌ها قاطعانه اعلام کردند که اجازه نخواهند داد عراق به محلی برای جاسوسی آمریکا از ایران تبدیل شود.

سفر قریب‌الوقوع روحانی به عراق
علی‌ایحال، اراده دو کشور ایران و عراق تحکیم مناسبات در همه حوزه‌ها است؛ نشانه آشکار این امر سفر قریب الوقوع روحانی رئیس جمهور کشورمان طی چند روز آینده به عراق است. ظریف روز شنبه ۱۱ اسفند در مکالمه تلفنی با «محمد علی الحکیم» وزیر خارجه عراق، پیرامون این سفر آخرین هماهنگی‌ها را انجام داد.

سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه نیز یکشنبه هفته گذشته (۵ اسفند) برای برگزاری دور سوم گفتگو‌های سیاسی ایران و عراق عازم بغداد شد و طی این سفر گفتگو‌های سازنده‌‎ای را با مقامات عراقی و شخصیت‌های متنفذ سیاسی این کشور انجام داد.

روابط راهبردی ایران و سوریه
اما علاوه بر عراق، دیگر متحد راهبردی ایران یعنی سوریه نیز طی هفته‌های اخیر در کانون رفت و آمد‌های سطح بالا و دیپلماتیک طرفین قرار داشته است.

سوریه پس از ۸ سال بر یک جنگ جهانی کوچک پیروز شد. دولت و ارتش سوریه با کمک مستشاری ایران و روسیه و حزب‌الله لبنان طی چند سال اخیر هم بر تروریست‌های تکفیری مجهز شده توسط آمریکا و ارتجاع عرب پیروز شد و هم مچ غربی‌های توطئه‌گر را خواباند.

گسترش مناسبات میان ایران و سوریه در شرایط فعلی که تروریست‌ها در این کشور مضمحل شده‌اند و توطئه آمریکا به شکست کشیده شده است، از اوجب واجبات است که مطمح‌نظر تصمیم‌سازان و مقامات دو کشور است.

سفر جهانگیری به دمشق
هشتم بهمن سال جاری، سفر اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور به سوریه انجام شد؛ در جریان این سفر مهم و منطقه‌ای، قرارداد‌های زیادی میان تهران و دمشق این دو متحد راهبردی، منعقد شد.

وزیر نیرو، مدیرکل بانک مرکزی، رئیس اتاق بازرگانی ایران، فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء در سفر به سوریه همراه معاون اول رئیس جمهوری بودند.

جهانگیری در جریان این سفر دو روزه با «بشار اسد» رئیس‌جمهور، «عماد خمیس» نخست وزیر، «ولید معلم» وزیر خارجه و برخی دیگر از مقامات سوری دیدار و گفت‌وگو کرد.

نقش بخش خصوصی ایران در بازسازی سوریه
موضوع بازسازی سوریه و نقش بخش خصوصی ایران در این مهم از جمله مهم‌ترین توافقات حاصله میان ایران وسوریه در جریان سفر معاون اول رئیس‌جمهور بود.

جهانگیری در جریان سفر به دمشق در دیدار با «ولید المعلم» وزیر خارجه سوریه، گفت: فراهم شدن فضا برای بخش خصوصی و دولتی و فعال شدن تجار و اتاق بازرگانی می‌تواند در سرعت بخشیدن به بازسازی زیرساخت‌ها در سوریه کمک کند.

«ولید المعلم» نیز با بیان اینکه «ما از ایران درخواست داریم تا پیروزی نهایی بر دشمنان و بازسازی سوریه در کنار دولت و ملت سوریه بماند»، تصریح کرد: ایران و سوریه با پیروزی علیه تروریست‌ها دستاورد بزرگی به دست آوردند و امروز هم باید با توسعه همکاری‌های اقتصادی در شرایط دشوار تحریم از این مرحله عبور کنند.

سفر استراتژیک «بشار اسد» به ایران
روز دوشنبه ۶ اسفند ۹۷ نخستین سفر بشار اسد به خارج از سوریه پس از ۸ سال جنگ با تروریست‌های آمریکایی، انجام شد و مقصد این سفر جایی نبود جزء ام‌القرای محور مقاومت یعنی ایران اسلامی که با حمایت‌هایش از دولت قانونی سوریه موجبات پیروزی مردم سوریه بر تروریست‌های متوحش مورد حمایت آمریکا و ارتجاع عرب را فراهم آورد.

شاه بیت سفر بشار اسد به تهران، حضور وی به محضر حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، ولی امر مسلمین جهان و رهبر عالی جریان مقاومت بود.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار بشار اسد، رمز پیروزی سوریه و به شکست کشاندن آمریکا و مزدوران منطقه‌ای آن را استقامت رئیس‌جمهور و مردم سوریه و پافشاری آنان بر مقاومت خواندند و با تأکید بر لزوم مراقبت در مقابل توطئه‌های آینده خاطرنشان کردند: جمهوری اسلامی ایران، کمک به دولت و ملت سوریه را کمک به حرکت و جریان مقاومت می‌داند و از صمیم قلب به آن افتخار می‌کند.

ایران و سوریه عمق راهبردی یکدیگر
مقام معظم رهبری، برنامه آمریکایی‌ها برای حضور مؤثر در مرز عراق و سوریه را نمونه‌ای دیگر از طراحی‌های آن‌ها برشمردند و تأکید کردند: ایران و سوریه عمق راهبردی یکدیگر هستند و هویت و قدرت جریان مقاومت وابسته به این ارتباط مستمر و راهبردی است، بر این اساس دشمنان نخواهند توانست نقشه‌های خود را عملیاتی کنند.

تجلیل «بشار اسد» از حمایت‌های بی‌دریغ جمهوری اسلامی ایران از سوریه
بشار اسد رئیس جمهور سوریه نیز در دیدار با مقام معظم رهبری، با تجلیل از حمایت‌های بی‌دریغ جمهوری اسلامی ایران از کشورش، گفت: جنگ سوریه مشابه جنگ تحمیلی هشت ساله علیه ایران بود. جمهوری اسلامی در این حادثه فداکارانه در کنار ما بود و لازم است موفقیت کنونی را به جناب‌عالی و همه ایرانیان تبریک بگویم و از آنان قدردانی کنم.

سفر بشار اسد به تهران، بازتاب وسیعی در سطح رسانه‌های منطقه‌ای و جهانی داشت و بسیاری از تحلیلگران مسائل غرب آسیا این سفر را نماد پیروزی محور مقاومت در برابر ۸ سال توطئه آمریکا و اذناب مرتجع منطقه‌ای‌اش دانستند.

روابط راهبردی اقتصادی ایران و سوریه
اگرچه در طول هشت سال بحران سوریه مرتباً هیئت‌های دیپلماتیک و سیاسی-نظامی ایران و سوریه به کشور مقابل سفر می‌کردند و هیچ‌گاه این دیدار‌ها قطع نشد، اما در ماه‌های اخیر شاهد گسترش سطح دیدار‌ها هستیم. به گونه‌ای که می‌توانیم بگوییم هم‌اکنون روابط دو کشور از لحاظ اقتصادی هم وارد یک رابطه‌ی راهبردی شده است.

سفر استراتژیک بشار اسد به ایران، نشان داد به‌رغم همه‌ی فشار‌های وارده از سوی آمریکا، رژیم صهیونیستی، جهان غرب و بعضی کشور‌های عربی به دولت سوریه برای کاهش سطح روابط با ایران، عزم دمشق گسترش رابطه‌ی راهبردی با ایران است.

دعوت از ظریف برای سفر به سوریه
روز چهارشنبه ۸ اسفند نیز «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان و «ولید المعلم» وزیر خارجه سوریه تلفنی با یکدیگر صحبت کردند.

در این تماس تلفنی درباره راه‌های تقویت همکاری‌های راهبردی میان دو کشور بر اساس نتایج سفر تاریخی بشار اسد، رئیس جمهور سوریه به ایران بحث و تبادل‌نظر شد.

پس از این تماس تلفنی، سفیر سوریه در تهران طی تماسی با وزیر امور خارجه کشورمان، به نمایندگی از بشار اسد رئیس جمهور سوریه، ظریف را برای انجام یک سفر رسمی به دمشق دعوت کرد.

با تحکیم مناسبات میان ایران و عراق و سوریه در تمام زمینه‌ها از جمله سیاسی و اقتصادی، توطئه‌های آمریکا و ارتجاع عرب برای به افول کشاندن اقتدار محور مقاومت، خنثی خواهد شد و منافع کلانی را عاید دولت‌ها و مردم سه کشور خواهد کرد.