انتظار مردمسالاری از رژیم طاغوت نمیرفت/ چرایی مصونیت جمهوری اسلامی در مقابل هجمهها/ بنبست غربگرایان با نقص شناخت صحیح بنیانهای انقلاب/ آراء مردم اصالت دارد
جهانبینی اسلام ایجاب میکرد مردم ایران اسلامی با نفی هرگونه ظلم، زمام تعیین سرنوشت خویش را از چنگال ایرانینماهای بیگانهپرست بیرون بکشند و خود بر اساس اقتضای مصحلت، حکم برانند. چه آنکه شهید مطهری در کتاب «حماسه حسینی» میگوید: ای مردم! انتظار نداشته باشید دیگران از خارج بیایند وضع شما را سر و سامان بدهند. ملتی که بخواهد مستشار خارجی برایش تضمیم بگیرد، تا ابد آدم نخواهد شد... اگر انتظار بیهوده داشتن کار صحیحی بود... حسین بن علی(ع) شایستهتر از هر کس بود که منتظر بنشیند تا خدا رحمت خود را بر او و امت او نازل کند (ص ۲۰۹).
ملت عصر روحالله - که افرادی همچون شهید مطهری به تاسی از حضرت امام خمینی(ره) پیشقراول آن بودند - نه تنها به انتظار بیهوده ننشستند بلکه ردای قیام به تن کردند و نتیجه آن شد انقلاب شکوهمند ایران اسلامی. انقلابی که پا را فراتر از سطح مطالبه نهضت مشروطه یعنی محدودکردن حکومت مطلقهی مستبدّانهی پادشاهان گذاشت و طبق فرموده ناخدای باخدای انقلاب، نگفت حکومت سلاطین را محدود کنیم؛ گفت اصلاً سلطنت یعنی چه؟ معنای سلطنت چیست؟ یک ملّتی دارند زندگی میکنند، مملکت مال آنها است، چرا باید یکنفری بیاید مسلّط بر مردم باشد و فرمان او بر زندگی مردم جاری باشد؛ اصلاً انقلاب اصل سلطنت را، اصل حکومت مطلقه را آمد از بین برد (بیانات در دیدار مردم قم - ۱۹ دی ۹۴).
حال در طلیعه چهل سالگی چنین انقلاب شکوهمندی، پروندهای با عنوان «خدمت» گشودهایم تا از خدمات چهل ساله آن بگوییم.
بیشتر بخوانید:
۱. ۹۹درصد روستاها برق و فضای آموزشی دارند/ ۷۵ درصد جمعیت روستایی آب آشامیدنی سالم و ۹۳ درصد جاده آسفالته دارند/ صددرصد روستاها تحت پوشش خانه بهداشت هستند
میزان: ابتدا از اینکه وقت خودتان را در اختیار ، قرار دادید سپاسگزارم. پیشاپیش چهلمین سالگرد پیروی انقلاب اسلامی ایران را به خدمت شما تبریک عرض میکنم.
علیرضابیگی: من هم از شما و مجموعه شما تشکر میکنم و متقابلا تبریک عرض میکنم.
مردمسالاری نهادینه
میزان: در آستانۀ چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب قرار داریم، ابتدا مایلم دستاوردهای انقلاب را از نگاه شما به عنوان مسئول اجرایی پیشین و مسئول تقنینی فعلی مرور کنیم...
علیرضابیگی: علیالقاعده در مورد پیشرفتهای مادی و عمرانی انقلاب اسلامی و ثمرات آن امروز عدد و رقم و اطلاعاتی جامعی در اختیار مردم است که قیاس گذشته و با شرایط فعلی میتواند به خوبی مشخص کند که چه میزان سرمایههای مادی برای استقلال کشور صرف شده است.
میزان: به نظر شما عمده نگاه پس از انقلاب بر روی چه موضوعی بوده است؟
علیرضابیگی: به اعتقاد بنده عمده توجه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به فراهم سازی زیر ساختها به منظور رفاه و آسایش و اشتغال مردم بوده است حال اینکه ما به چه میزان در این زمینه توفیق داشتهایم بحث مفصلی را طلب میکند، اما آنچه که بنده میخواهم از آن به بُعد دیگری از دستاوردهای ۴۰ ساله انقلاب برسم کمی به یک مبنای گفتمانی معطوف میشود.
کدام مبنا؟
علیرضابیگی: بنده قصد دارم به دستاورد نهادینه شدن مردم سالاری در کشور اشاره کنم. در حال حاضر ایران در غرب آسیا و به برکت زیرساختهای قانونی، تحول و پویایی در نظام قانوگذاریاش وجود دارد.
چرایی مصونیت جمهوری اسلامی در مقابل هجمهها
میزان: مصداق این گزاره چیست؟
علیرضابیگی: در واقع امکان دیده شدن آراء و دخالت مردم در تعیین سرنوشتشان میتواند مصداق این گزاره باشد حتی این امرباعث شده تا جمهوری اسلامی ایران از مابقی کشورهای منطقه متمایز شود و همین موضوع هم سبب مصونیت جمهوری اسلامی ایران در مقابل هجمهها علیهاش شده است.
میزان: ایران چه تفاوتی در بسط و گسترش مفهوم مردم سالاری با سایر کشورهای منطقه دارد؟
علیرضابیگی: بگذارید در این رابطه به اظهارات اخیر سید حسن نصرالله اشاره کنم. سید حسن نصرالله در یکی از سخنرانیهای خود خطاب به کشورهای عربی میگوید که شما اصلا فرق صندوق میوه و صندوق رای را میدانید؟ شما با جمهوری اسلامی ایرانی مخالفت میکنید که بر مبنای اراده مردم اداره میشود.
شبهه غربگرایان
میزان: البته برخی به اصطلاح روشنفکران غربی ادعا کرده بودند که انقلاب اسلامی هیچ گاه نمیتواند بستر مردم سالاری را فراهم کند و دین را با تحجر یکی میدانستند! چه پاسخی به این ادعا وجود دارد؟
علیرضابیگی: ببنید قانون اساسی ما که بر مبنای فقه شیعی تنظیم شده این امکان، یعنی مردم سالاری را فراهم کرده است البته گذشت سالیانی پس از انقلاب هم این امکان را داده است که هر روز نسبت به گذشته شاهد باروری این ویژگی برجسته جمهوری اسلامی ایران باشیم لذا همین موارد سبب شده است تا امروز یک علامت سوال جدی بر روی سیاستهای آمریکا و اروپا در اذهان عمومی دیده شود که چطور غرب - که خودش را مهد دموکراسی و مردم سالاری میداند - پشتیبان نظامهای متحجر منطقه است و تماما سعی میکند این ایراد خود را برطرف کند، اما جمهوری اسلامی ایران هر روز در خصوص مردم سالاری دستاوردهای بیشتری را به دست میآورد به نحوی که شاید گروههایی که گرایشات غرب گرایانه دارند امروز دچار شبهه شدهاند.
میزان: پس جمهوری اسلامی ایران توانسته است الگوی حکومتی بر مبنای مردم سالاری داشته باشد؟
علیرضابیگی: بله. حتی امروز غرب گرایان هم به کارآمدی این الگو که در راس آن ولایت مطلقه فقیه است اعتقاد دارند.
آراء مردم اصالت دارد
میزان: نمود این بُعد از مردم سالاری در چه مواردی مشهود است؟
علیرضابیگی: نمونه بارز آن این است که مردم چه از شهر و روستا و کلان شهر در به کارگیری مسئولان در مناصب دخالت مستقیم و غیر مستقیم دارند و همه مسئولین جمهوری اسلامی ایران باید پاسخگوی مردم باشند و مردم در جایگاه داوری نشستهاند. حتی این باور در مردم پیش آمده که آراء آنها دارای اصالت است کمااینکه چندین بار در نظام ما تجربه شده که دولتی انتخابات را اجرا کرده که با دولت بعدی ۱۸۰ درجه از منظر بینش سیاسی تفاوت دارد لذا این امر نشان میدهد که آرا مردم دارای اصالت است.
میزان: قطعا چنین اصالتی در رژیم طاغوت وجود نداشته است...
علیرضابیگی: خیر. مردم هیچگاه در دوره ستمشاهی، دیده نشدند اما امروز یک شاکله بسیار مستحکم مردم سالاری در نظام جمهوری اسلامی وجود دارد که حتی هویت آن، خودش را در منطقه نشان میدهد وحتی بسیاری از مخالفان ما را در غرب توانسته خلع سلاح کند.
انتظار مردمسالاری و عدالت اجتماعی از رژیم طاغوت نمیرفت
میزان: پس اساسا صحبت از مردمسالاری در رژیم طاغوت معنایی ندارد
علیرضابیگی: اساسا چنین انتظار و توقعاتی از رژیم طاغوت نمیرفت و اساسا ما نمیتوانیم بگوییم که در دوره پهلوی شاهد یک حکومت مدرن بودیم چرا که حکومت مدرن با همه تعاریفش لزوما باید بستر لازم را برای متجلی کردن اراده مردم داشته باشد، ولی چنین ویژگی در رژیم ستمشاهی به هیچ عنوان مشاهد نشد و وجود هم نداشته است. قیاس مردم سالاری در رژیم طاغوت با جمهوری اسلامی هم نمیتواند قیاس درستی باشد چراکه بسیار فاصله بین این دو وجود دارد.
میزان: عدالت اجتماعی چطور؟
علیرضابیگی: انتظار عدالت اجتماعی از رژیم شاهنشاهی انتظار نادرستی است چراکه بسترهای تحقق عدالت اجتماعی در نظام ستمشاهی وجود نداشته است. حوادث زیادی در دوره ستمشاهی وجود دارد که حکایت از آن دارد که این انتظار هم انتظار غلطی است و نمود آن موضوع کاپیتولاسیون است یا مقوله اصلاحات ارزی که با هدف تخریب کشور پیگیری میشد. اما پس از انقلاب اسلامی همه چیز دگرگون و زیر رو میشود و موضوع عدالت اجتماعی جزو اصول مترقی قانون اساسی، مورد تاکید قرار میگیرد. همچنین موضوع عدالت اجتماعی به قدری جا میافتد که به یک مطالبه عمومی تبدیل میشود و کمترین کاستی در این خصوص همواره مورد ایراد و انتقاد گروههای مردم و رجال سیاسی قرار میگیرد. البته دراین بین قدرت افکار عمومی چنان بالا میرود که همواره عدالت اجتماعی را در ابعاد مختلف طلب میکند، یعنی جایی هم اگر بر خلاف این مشی عمل شده قدرت افکار عمومی از چنان قابلیتی برخوردار بوده که درواقع جلوی خطاهای احتمالی را سد کرده است.
میزان: یکی از جلوههای نمود عینی «تفاوت نگاه جمهوری اسلامی و رژیم قبلی»، روستاها و مناطق محروم است، به عنوان مسئول وقت اجرایی بیشتر توضیح دهید
علیرضابیگی: بگذارید مقداری در این رابطه جامعترصحبت کنیم مثلا درباره نظام جامع تامین اجتماعی. آنچه که ما در گذشته درباره تامین اجتماعی شاهد هستیم ما را به این موضوع میرساند که بحث تامین اجتماعی در رژیم شاهنشاهی به صورت بسیار محدود تجلی داشت، اما در جمهوری اسلامی ایران، نظام تامین اجتماعی و براساس قانون اساسی در بین گروههای مختلف اجتماعی نمود پیدا کرد؛ در این زمینه ما شاهد بیمه قالیبافان، بیمه عشایر، بیمه کشاورزان، بیمه ماهی گیران و توسعه نظام بیمهای هستیم که این توسعه نظام بیمهای امید به آینده را افزایش میدهد و ایمنی لازم را برای آحاد مردم فراهم میکند؛ بنابراین این رویکرد نشان میدهد که نظام برای نظر و اراده مردم منابع خود را صرف میکند چراکه استحکام خود را مبتنی بر رضایت مردم میداند، اما باید گفت رژیم ستمشاهی تکیهگاهش بر مردم نبوده و تکیهگاهش به سلطهگر خارجی بوده است.
میزان: رفتارهای نادرست نظیر رفاه زدگی برخی مسئولان به آرمانهای انقلاب چه صدمهای وارد میکند؟
علیرضابیگی: دنیا زدگی به عنوان آفت و آسیب انقلاب اسلامی از ابتدا مورد توجه بوده است. امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری همواره بر این نکته و مقوله ساده زیستی مسئولین تاکید داشتهاند لکن در عمل به واسطه غفلت از الگوهای انقلاب اسلامی و توجه به الگوهای غربی، شاهد رسوخ این فرهنگ در بین برخی مسئولان هستیم که امری ناشایست است.
نمیشود کاستیها را به پای نظام نوشت
میزان: در این چهل سال دولتهای مختلفی با سلایق گوناگون سرکار بودند که قاعدتا مجری قانون نیز بودند؛ چقدر ضرورت دارد ما بین نظام جمهوری اسلامی ایران و قوه مجریه تفکیک قائل باشیم؟ یعنی بدانیم کسریها به دلیل نارسایی ظرف انقلاب است نه به دلیل کمبود اجرایی و به عبارتی مظروف انقلاب؟
علیرضابیگی: تفکری که مربوط به غربگرایان است تلاش دارند اینطور القاء کنند که فرمولهای انقلاب اسلامی پاسخگوی انتظارات و توقعات جامعه نیست و شاید دلایلی هم برای این باوری که به آن دست پیدا کردهاند، ارائه کنند. به اعتقاد بنده بنبستهایی که برای غربگرایان ایجاد شده به واسطه نقص در شناخت صحیح بنیانهای انقلاب اسلامی است. شما دولت شهید رجایی را که هر چند زمان کوتاهی داشته و همواره با کسری و کاستیهای زمان خود دست به گریبان بوده، وقتی آن را به یک نقطه عطف تاریخی در کارکردهای مدل انقلاب اسلامی در گوشه ذهنتان تحسین میکنید باید بدانید که این قبیل دولتها با پشتوانه قرار دادن انقلاب و توجه به محرومین به این توفیق رسیدهاند؛ دولتی که پشتوانهاش آرمانهای انقلاب اسلامی بوده است، همواره با همراهی و حمایت تودههای مردم توانسته کار خود را به سامان برساند، اما وقتی دولتی میآید خودش را از چنین پشتوانههایی محروم میکند- به واسطه اینکه توجهی به اصول و ارزشهای انقلاب ندارد -عملا از حمایت مردم هم محروم میشود و این دولت نهایتا برای پیشبرد اهداف خودشان همواره احساس خلا و کاستی میکنند؛ بنابراین نمیشود کاستیها را به پای نظام نوشت و اگر کاستی وجود دارد هموراه از بنیانهای تئوریک و نظری همان دولتها نشات میگیرد.