راهکار‌های ضروری برای پیشگیری از جرایم سایبری در شبکه‌های اجتماعی/ چه کنیم که در دام کلاهبرداران اینترنتی گرفتار نشویم؟

کلاهبرداری اینترنتی به عنوان یکی از چالش‌های اصلی در عصر دیجیتال، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. با گسترش فناوری و افزایش استفاده از فضای مجازی، مجرمان سایبری از روش‌های پیچیده‌تری برای فریب کاربران و سرقت اطلاعات حساس استفاده می‌کنند. بنابراین افزایش آگاهی و ارائه راه‌حل‌هایی برای کاهش خطرات ناشی از این تهدیدات در عصر امروزی ضرورتی انکارناپذیر است.

در این گزارش به بررسی کلاهبرداری‌های اینترنتی، روش‌های مورد استفاده مجرمان، و راهکارهای پیشگیری و مقابله با این پدیده می‌پردازیم.

فضای مجازی؛ تهدیدها و فرصت‌ها

فخرالدین کردعلیوند معاون قضایی دادگستری کل استان لرستان در این رابطه و در گفت‌وگو با میزان اظهار کرد: با توسعه و پیشرفت تکنولوژی و نقش پررنگ آن در زندگی افراد و در جوامع امروزی تحولات شگرفی در زندگی بشر به وجود آمده است. تاثیر استفاده از اینترنت و وسایل الکترونیکی از جمله رایانه و موبایل در زندگی امروز مردم امری انکارناپذیر است. به موازات آن در دنیای دیجیتال امروزی جرایم ارتکابی در فضای سایبری به یکی از دغدغه‌های اصلی تبدیل شده است. 

وی با تاکید بر اینکه قانونگذار در حوزه جرایم رایانه‌ای تعریفی از این جرایم به میان نیاورده و تنها به ذکر مصادیق و ارکان مجازات آن بسنده کرده است، گفت: جرایم سایبری به جرایمی گفته می‌شود که با استفاده از رایانه و سیستم‌های دیجیتال و در محیط سایبری توسط اشخاص انجام می‌شود.

کردعلیوند اضافه کرد: محیط سایبری محیطی مجازی و غیر ملموس است که کاربران آن می‌توانند به هرگونه اطلاعات و خدمات الکترونیک در سطح دنیا دسترسی پیدا کنند.

انواع جرایم رایانه‌ای

وی یادآور شد: بر اساس قانون، جرایم رایانه‌ای به ۵ دسته جرایم علیه محرمانگی داده‌های مخابراتی و رایانه‌ای (شامل دسترسی غیرمجاز، شنود غیرمجاز و جاسوسی رایانه‌ای)، جرایم علیه صحت و تمامیت داده‌ها و سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی (شامل جعل رایانه‌ای و اخلال در داده‌ها رایانه‌ای و مخابراتی)، سرقت‌ها و کلاهبرداری‌های رایانه‌ای، جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی و همچنین هتک حرمت و حیثیت، نشر اکاذیب و افترا تقسیم می‌شوند.

معاون قضایی دادگستری استان لرستان اضافه کرد: به فراخور نوع جرم، قانونگذار مجازات‌های مختلفی همچون حبس، جزای نقدی یا هر دو مجازات را برای متخلفان در نظر گرفته است. جزای نقدی بر اساس ماده ۲۸ قانون مجازات اسلامی بر اساس نظر هیئت وزیران است و هر سال تایید می‌شود و مورد حکم قرار می‌گیرد.

وی عنوان کرد: با پیشرفت تکنولوژی، کاربران فضای مجازی نیز افزایش چشمگیری داشتند. همین مسئله باعث می‌شود که فضای مجازی مکان مناسبی برای تبلیغ کسب و کار‌های مختلف باشد. معمولاً تبلیغات از طریق نرم‌افزار‌های داخلی و خارجی انجام می‌شود. چون این نرم‌افزار‌ها توانایی انتشار عکس، فیلم و صوت را دارند یکی از بهترین مکان‌ها برای خرید و فروش محصولات خانگی و تبلیغ کسب و کار‌ها محسوب می‌شوند.

هشدار در رابطه با اعتماد به صفحات جعلی در فضای مجازی

کردعلیوند ضمن هشدار در خصوص اعتماد به صفحات جعلی در فضای مجازی، گفت: در میان صفحات معتبر فضای مجازی، ممکن است صفحات جعلی و فیک نیز وجود داشته باشد که در این صفحات کلاهبرداری انجام می‌شود. به عنوان مثال فردی با یک صفحه جعلی و فیک با نام و مشخصات شخص حقیقی و یا حقوقی اقدام به انتشار فیلم و عکس و فروش کالایی در زمینه خاص می‌کند و پس از جلب اعتماد مخاطب، از شما می‌خواهند هزینه محصولات را به شماره کارتی واریز کنید؛ یا از طریق یک درگاه اینترنتی پرداخت آنلاین انجام دهید. پس از مدتی متوجه می‌شوید که محصول برای شما ارسال نشده است و یا از طریق فیشینگ حساب شما خالی شده است. پس از بررسی مشخص می‌شود که حساب مقصد جعلی بوده و شما مورد کلاهبرداری اینترنتی واقع شده‌اید.

اگر مورد کلاهبرداری اینترنتی قرار گرفتیم، چه کاری باید انجام دهیم؟

وی افزود: اگر قربانی جرایم اینترنتی شدید حتماً باید برای تنظیم شکایت به مراجع قضایی مراجعه کنید. برای تنظیم شکایت باید از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام کنید، برای این کار باید در سامانه ثنا حساب کاربری داشته باشید. دفاتر خدمات الکترونیک قضایی شکواییه را به دادسرای عمومی و انقلاب آن شهرستان ارجاع می‌دهند. البته در شهر‌هایی که دادسرای ویژه جرایم رایانه‌ای تشکیل شده باشد دفاتر خدمات الکترونیک قضایی شکواییه را به این دادسرا ارسال می‌کنند. همچنین افراد می‌توانند با تنظیم مستقیم شکواییه به دادسرای عمومی و انقلاب آن شهرستان مراجعه کنند. در نهایت شکواییه با دستور مقام قضایی جهت بررسی، جمع‌آوری ادله و انجام تحقیقات به پلیس فتا ارسال می‌شود. به دلیل اینکه محل وقوع جرم در جرایم اینترنتی مشخص نیست، ماده ۲۹ قانون جرایم رایانه‌ای مقرر کرده است چنانچه جرم رایانه‌ای در محل کشف شود و یا گزارش شود ولی محل وقوع آن مشخص نباشد؛ دادسرای کشف، مکلف است تحقیقات مقدماتی را انجام دهد. اگر محل وقوع جرم مشخص شد با قرار عدم صلاحیت پرونده را به آن مرجع ارسال و اگر محل وقوع جرم مشخص نشد مکلف است تحقیقات خود را تکمیل و مبادرت به صدور قرار کند.

این مقام قضایی اظهار کرد: در رابطه با کلاهبرداری‌های رایانه‌ای بر اساس رای رویه ۷۲۹ هیئت عمومی دیوان عالی کشور دادگاهی که بانک افتتاح کننده حساب قربانی جرم در آن واقع شده صالح به رسیدگی به این نوع جرم است.

جرایم سایبری چگونه موجب نقض حریم خصوصی افراد می‌شود؟

وی در رابطه با نقض حریم خصوصی افراد در جرایم سایبری، گفت: در فعالیت‌های سایبری افراد یا گروه‌های متخصص، به اطلاعات شخصی دیگران دسترسی پیدا می‌کنند و از آن به صورت غیرمجاز و غیرقانونی استفاده می‌کنند و در واقع به حریم خصوصی دیگران وارد می‌شوند؛ مانند انتشار عکس‌های دیگران، ضبط مکالمات دیگران و تهدید به انتشار آنها و یا شنود مکالمات دیگران که همه این مارد جم است و می‌تواند موجب تعقیب قضایی شود.

چگونه می‌توانیم از حریم خصوصی خود در فضای مجازی محافظت کنیم؟ 

کردعلیوند با تاکید بر لزوم حفاظت از اطلاعات شخصی در فضای مجازی، بیان کرد: عدم استفاده از اینترنت‌های بی‌سیم (وای فای) رایگان همگانی، پرهیز از دانلود و نصب اپلیکیشن‌های ناشناس، استفاده از گذرواژه‌های امن، استفاده از سیستم ورود دو مرحله‌ای، باز نکردن لینک‌های ناشناس و عدم اعتماد به تبلیغات سایت‌های نامعتبر و عدم ارائه اطلاعات شخصی و مالی به افراد و سایت‌های ناشناس از مهمترین مواردی است که برای حفاظت از اطلاعات شخصی در فضای مجازی باید رعایت کنیم.

در خریدهای اینترنتی باید چه نکاتی را رعایت کنیم؟

وی تاکید کرد: افرادی که به خرید اینترنتی علاقه دارند و یا در مواقعی ناچارند خرید اینترنتی انجام دهند توجه داشته باشند که همواره از یک کارت اعتباری مخصوص برای خرید اینترنتی استفاده کنند و رمز کارت را در بازه‌های زمانی کوتاه مدت تغییر دهند. از کارت‌های بانکی که موجودی بالا دارند تحت هیچ شرایطی برای خرید اینترنتی استفاده نکنند. خرید‌های خود را حتما از پیج‌ها یا سایت‌های فروشگاهی که نماد اعتماد الکترونیک (ای نماد) دارند انجام دهند و از پیج‌هایی که هویت نامعلوم دارند یا شماره تماس و آدرس فروشگاه مشخص نیست خرید نکنند.  

وی ادامه داد: اگر قصد خرید و انتقال وجه به کارت دیگری را دارید مشخصات فروشگاه را با مشخصات مالک شماره کارت تطبیق دهید و مطمئن شوید که اطلاعات هر دو یکسان باشد. هیچگاه فریب لایک، کامنت و دنبال کنندگان زیاد صفحات مجازی را نخورید چرا که با توجه به وجود نرم‌افزار‌های متععد، ممکن است صفحاتی با اسم جعلی تشکیل و از کامنت و فالوور فیک برای جلب اعتماد و سهولت در فریب مردم استفاده کرده باشند؛ بنابراین تعداد لایک کامنت و دنبال کننده ملاک مناسبی برای اعتماد به صفحات فضای مجازی نیست.

انتهای پیام/